Kennisagenda 2024

De commissie werkt voortdurend aan de versterking van haar kennis- en informatiepositie, bijvoorbeeld door rondetafelgesprekken te houden of werkbezoeken af te leggen. In de kennisagenda legt de commissie naast de reguliere onderwerpen een aantal thema’s vast waarop zij zich het komende jaar inhoudelijk verder wil verdiepen en hoe ze dat wil doen.

De commissie Europese Zaken heeft op 25 januari 2024 de kennisagenda voor het jaar 2024 vastgesteld. De thema's staan hieronder beschreven. De thema's worden verder uitgewerkt. Daarbij bekijkt de commissie ook welke vorm het meest geschikt is om kennis te vergroten: rondetafelgesprekken met deskundigen, literatuurstudie of aanvullend onderzoek. De kennisagenda kan zo nodig in de loop van het jaar worden aangevuld.

EU-informatievoorziening

Transparantie en informatievoorziening ten aanzien van EU-besluitvorming – zowel vanuit het kabinet als vanuit Brussel – is cruciaal voor het controleren van de Nederlandse standpuntbepaling in Brussel en voor het vroegtijdig aanhaken bij nieuwe beleidsinitiatieven en vormen van coalities met andere lidstaten en hun parlementen. Hiervoor is allereerst reflectie gewenst op de rol van de Kamer ten aanzien van EU-beleid en de benodigde ondersteuning en informatievoorziening daarbij. Daarnaast zal in het kader van dit kennisthema het jaarlijkse debat met de Minister van Buitenlandse Zaken over EU-informatievoorziening worden voorbereid, evenals de jaarlijkse prioritering van wetgeving op basis van het Commissie Werkprogramma vanuit de horizontale rol van de commissie Europese Zaken. Tot slot zal de commissie zich dit jaar gaan buigen over de Europawet, een wet die de EU-informatievoorziening tussen kabinet en Kamer moet vastleggen. De commissie heeft het lid Koekkoek (Volt) aangewezen als rapporteur op dit onderwerp.

Rechtsstatelijke ontwikkelingen in de EU

Naar aanleiding van de ontwikkelingen in onder meer Polen en Hongarije heeft de commissie Europese Zaken zich de afgelopen jaren actief beziggehouden met bedreigingen van de rechtsstaat in EU-lidstaten. In 2024 zet de commissie dit voort en onderzoekt daarbij de mogelijkheden die de EU heeft om effectief op te treden tegen ondermijning van de rechtsstaat. Het nieuwste instrument – de MFK-Rechtsstaatverordening – is in april 2022 voor het eerst door de Europese Commissie is ingezet. De commissie zal contacten onderhouden met andere parlementen om hierin gezamenlijk op te trekken. Daarnaast overlegt de commissie met EU-instellingen, met overheden en maatschappelijke organisaties in lidstaten waar de rechtsstaat in het geding is. De jaarlijkse publicatie van het rechtsstaatrapport van de Europese Commissie speelt daarbij een belangrijke rol. De commissie heeft de leden Van Campen (VVD) en Van Hijum (NSC) aangewezen als rapporteurs voor dit onderwerp.

EU-uitbreiding

Het onderwerp EU-uitbreiding betreft zowel het proces van besluitvorming (en specifiek de effecten van de herziene methodologie die in 2020 is doorgevoerd) als de ontwikkelingen in de landen zelf. De rapporteurs zullen zich met name gaan richten op de toetredingsprocessen van Oekraïne, Georgië, Moldavië en Bosnië-Herzegovina, vier kandidaat-lidstaten die in de afgelopen anderhalf jaar grote stappen hebben gezet. De commissie voert gesprekken (rondetafelgesprek en/of individuele gesprekken) met leden van de Europese Commissie, experts, en vertegenwoordigers uit de kandidaat-lidstaten. De commissie heeft de leden Kahraman (NSC) en Van Houwelingen (FvD) aangewezen als rapporteurs voor dit onderwerp.

EU-hervormingen

In maart 2024 heeft de Europese Commissie een eerste aanzet gepubliceerd tot hervormingen die nodig zijn om voorbereid te zijn op uitbreiding met nieuwe lidstaten. De commissie Europese Zaken heeft dit voorstel als prioritair aangemerkt en drie rapporteurs aangesteld die namens de commissie de informatiepositie van de commissie op dit thema zullen versterken. De rapporteurs, te weten de leden Van Campen (VVD), Klaver (GL/PvdA) en Dassen (Volt) zullen onderzoeken welke hervormingen nodig zijn om de EU slagvaardiger te maken. Daartoe zullen ze gesprekken voeren met experts en leden van de Europese instellingen en zijn zij voornemens een rondetafeldebat organiseren. 

Implementatie van EU wet- en regelgeving

Veel uitvoeringsinstanties krijgen te maken met Europese wet- en regelgeving, maar vaak zijn ze niet of slechts in beperkte mate betrokken bij het opstellen ervan. De laatste jaren hebben zich gekenmerkt door steeds meer verordeningen vanuit Brussel, oftewel Europese wet- en regelgeving die direct van toepassing is in Nederland. Daarmee wordt het steeds belangrijker dat uitvoeringsinstanties niet overvallen worden door nieuwe Europese regels, maar al in een vroeg stadium weten wat er aan zit te komen. Welke mogelijkheden zij daartoe hebben wordt middels dit kennisthema onderzocht. De leden Van Hijum (NSC) en Dassen (Volt) zijn aangesteld als rapporteurs.