Kennisagenda
De vaste commissie voor Justitie en Veiligheid werkt voortdurend aan de versterking van haar kennis- en informatiepositie, bijvoorbeeld door rondetafelgesprekken te houden of werkbezoeken af te leggen. In de kennisagenda legt de commissie een aantal thema’s vast waarop zij zich het komende jaar inhoudelijk verder wil verdiepen en hoe ze dat wil doen. Het doel van deze agenda is om te komen tot een stevige gemeenschappelijke kennisbasis. De invulling van de activiteiten wordt nader uitgewerkt door de leden. De commissiestaf verleent daarbij ondersteuning.
Meestal benoemt een commissie twee of meer leden tot rapporteurs voor een onderwerp op de kennisagenda. Zij komen met voorstellen voor de concrete invulling van het thema, zoals het organiseren van rondetafelgesprekken, uitnodigen van deskundigen, op laten stellen van stafnotities of het uitvoeren van een literatuurstudie of extern onderzoek.
Tijdens de strategische procedurevergadering die de commissie één à twee keer per jaar houdt besluiten de Kamerleden welke onderwerpen op de kennisagenda worden gezet.
Voor 2024/2025 staan de volgende thema’s op de kennisagenda voor J&V:
1. Modernisering Wetboek van Strafvordering
De regering diende in 2023 een wetsvoorstel in dat het huidige Wetboek van Strafvordering moet moderniseren. Dit is een groot en belangrijk wetgevingsproject, dat bestaat uit verschillende ‘sporen’. Daarom heeft de commissie J&V besloten om externe ondersteuning te zoeken vanuit de wetenschap. Vier universiteiten werkten samen om de commissie te adviseren, onder andere in de vorm van rapportages en colleges. Begin 2025 werd het eerste deel van de modernisering in verschillende wetgevingsoverleggen behandeld. Op 19 maart vond het plenaire debat daarover plaats.
Rapporteurs: Ulysse Ellian (VVD)
2. Wetgevingskwaliteit
De Werkgroep versterking functies van de Tweede Kamer heeft in haar rapport ‘Meer dan de som der delen’ aangegeven dat het belangrijk is dat de Tweede Kamer periodiek en met een brede blik stil staat bij de wetgevingskwaliteit en heeft daarbij aangegeven dat de commissie J&V rapporteurs wetgevingskwaliteit zou kunnen aanstellen. In verband hiermee heeft de commissie J&V besloten het thema wetgevingskwaliteit op de kennisagenda te zetten.
Op 5 december 2023 is in dit kader ‘Werken aan wetten’ verschenen, een praktische handreiking wetgevingskwaliteit voor Kamerleden. Deze handreiking is opgesteld door de Kamerleden Joost Sneller en Kees van der Staaij in hun rol als (eerste) rapporteurs wetgevingskwaliteit namens de commissie voor J&V.
De commissie J&V heeft hierna besloten het rapporteurschap voort te zetten en daarvoor opnieuw rapporteurs te benoemen. De Kamerleden Ingrid Michon-Derkzen en Joost Sneller hebben in dit kader op 4 november 2024 de brief ‘Werken aan wetgevingskwaliteit’ gestuurd naar alle leden van de vaste Kamercommissies met daarin een aantal suggesties voor Kamerleden die behulpzaam kunnen zijn bij de voorbereiding van een wetsbehandeling. Daarbij voegden zij de Handreiking wetgevingsrapporteurschap (zie bijlage bij de brief).
Rapporteurs: Ingrid Michon-Derkzen (VVD), Joost Sneller (D66)
3. Voorkomen recidive
Jaarlijks verlaten ongeveer 23.000 personen in Nederland een penitentiaire inrichting (PI). Een aanzienlijk deel van deze groep valt terug in strafbaar gedrag. Deze herhaling van strafbaar gedrag noemen we recidive. Vooral in de periode kort na detentie is de recidive hoog. Om deze recidive terug te dringen wordt er tijdens en na detentie gewerkt aan de re-integratie van ex-gedetineerde personen in de maatschappij.
De commissie J&V wil inzicht krijgen in het thema voorkomen van recidive en besloot het in 2024 aan de kennisagenda toe te voegen. Als eerste werd een (interne) notitie opgesteld met recente gegevens over recidivebeleid en recidivecijfers. In het voorjaar van 2025 gaat de commissie op werkbezoek naar Justitieel Complex Zaanstad. In Justitieel Complex Zaanstad kunnen gedetineerden omgeschoold worden tot branders, barista’s en bakkers om zo recidive te voorkomen. Op 11 juni 2025 organiseert de commissie J&V een rondetafelgesprek over recidive.
Rapporteurs: Willem Koops (NSC), Songül Mutluer (GL-PvdA)
4. Gedigitaliseerde criminaliteit
Tijdens de strategische procedurevergadering van 10 oktober 2024 heeft de commissie besloten het thema gedigitaliseerde criminaliteit, met focus op online fraude, toe te voegen aan de kennisagenda. Online fraude is een vorm van gedigitaliseerde criminaliteit die verschillende vormen kent, zoals helpdeskfraude, beleggingsfraude, spoofing, phishing en telecomfraude. De afgelopen jaren is het aantal mensen dat slachtoffer werd van online fraude gestegen. Dit blijkt uit het stijgende aantal meldingen bij de Fraudehelpdesk. Centraal staan vragen als: welke bevoegdheden hebben de autoriteiten om online fraude op te sporen en te vervolgen? Hoe wordt van deze bevoegdheden gebruik gemaakt? Zijn er andere manieren dan via het strafrecht om online fraude aan te pakken? Hoe gaat het buitenland hiermee om?
Om deze vragen te beantwoorden wordt een wetenschappelijke factsheet opgesteld. Ook wordt een rondetafelgesprek met experts en betrokkenen georganiseerd nadat de Tweede Kamer is geïnformeerd over de uitvoering van de motie-Michon-Derkzen c.s. over een plan aanpak voor het doorontwikkelen van de integrale aanpak online fraude.
Rapporteurs: Ingrid Michon-Derkzen (VVD), Jesse Six Dijkstra (NSC)
5. Jeugdstrafrechtketen
In het rapport Pedagogisch uitgangspunt onder druk van de Inspectie Justitie en Veiligheid blijkt dat jongeren die worden verdacht van een strafbaar feit te lang moeten wachten op een passende straf of maatregel en de uitvoering daarvan. Dat kan ervoor zorgen dat zij snel weer de fout ingaan. Tijdens de strategische procedurevergadering van 10 oktober 2024 heeft de commissie J&V besloten het kennisthema jeugdstrafrechtketen toe te voegen aan de kennisagenda. Doel van dit kennisthema is te komen met een gedragen visie op het beter functioneren van de jeugdstrafrechtketen. In het najaar van 2025 organiseert de commissie hiertoe een conferentie in de Tweede Kamer waar ervaringsdeskundigen, experts en ketenpartners met elkaar van gedachten wisselen over de ideale jeugdstrafrechtketen. Het exacte programma wordt nog ingevuld.
Rapporteurs: Faith Bruyning (NSC), Esmah Lahlah (GL-PvdA)
6. Femicide
Dit thema wordt nog nader ingevuld.
Rapporteurs: Ingrid Michon-Derkzen (VVD), Songül Mutluer (GL-PvdA), Hanneke van der Werf (D66)
Thema’s die buiten de kennisagenda om worden gemonitord
De commissie wenst in 2024/2025 enkele thema’s - die eerder op de kennisagenda stonden - te blijven volgen en hier desgewenst aandacht aan te besteden in de (rapporteurschappen over) begroting en verantwoording:
- Inzicht in prestaties strafrechtketen
De commissie J&V wilde inzicht krijgen in wat er nodig is om de strafrechtketen goed te laten functioneren. Om dit inzicht te krijgen is in 2023 een parlementaire verkenning naar prestaties in de strafrechtketen uitgevoerd. De verkenning is gedaan door de rapporteurs Ulysse Ellian (VVD) en Songül Mutluer (GL-PvdA). Elf organisaties uit de strafrechtketen hebben hiervoor schriftelijke informatie aangeleverd aan de commissie. Het eindrapport van de parlementaire verkenning verscheen in juli 2023. Naar aanleiding van de uitkomsten van de parlementaire verkenning is kamerbreed een motie aangenomen waarin de regering wordt verzocht meer te sturen op de bedrijfsvoering van de politie, het Openbaar Ministerie (OM) en de Raad voor de rechtspraak. Het kabinet heeft op het rapport een reactie gegeven.
- Verward/onbegrepen gedrag en veiligheid
De commissie J&V wilde inzichten verkrijgen om de inzet van de politie bij personen met verward/onbegrepen gedrag te verminderen. De commissie heeft daartoe in 2024 een parlementaire verkenning uitgevoerd naar personen met verward/onbegrepen gedrag en veiligheid. De Kamerledenleden Ingrid Michon-Derkzen (VVD) en Songül Mutluer (GL-PvdA) zijn door de commissie J&V als rapporteurs benoemd om deze verkenning voor te bereiden en uit te voeren. De parlementaire verkenning bestond uit meerdere activiteiten. Er is aan twaalf organisaties in de uitvoering schriftelijke input gevraagd. Daarnaast is door wetenschapper Bauke Koekkoek een wetenschappelijke factsheet geschreven. Op 29 mei 2024 vond een technische briefing plaats door de betrokken ministeries, gevolgd door een rondetafelgesprek met deskundigen en vertegenwoordigers van organisaties op 30 mei 2024. De vergaarde informatie en inzichten zijn gebruikt voor de eindrapportage die op 4 juli 2024 verscheen. Zie ook deze infographic met de aanbevelingen uit de parlementaire verkenning. Op 18 november 2024 is de beleidsreactie van het kabinet op het eindrapport Parlementaire Verkenning verward onbegrepen gedrag en veiligheid aan de Tweede Kamer gestuurd. Een plenair debat over het eindrapport en de beleidsreactie is aangekondigd voor de zomer van 2025.
- Inzicht in verdeling budget politie
De bijdragen van de minister van JenV aan de politie gaan via artikel 31 op de begroting van JenV (Politie). Voor 2025 is dit € 8,1 miljard. Het budgetrecht van het parlement is beperkt tot het amenderingsrecht op dit totaalbedrag. Gezien de hoogte van het politiebudget heeft de Kamer meermaals de wens geuit tot meer inzicht in en meer mogelijkheden tot controle over de besteding van het politiebudget. Zo is in 2022 een motie aangenomen waarin de regering wordt verzocht om het begrotingsartikel 31 Politie uit de JenV begroting uit te splitsen in meerdere begrotingsartikelen, zoals ook door de Algemene Rekenkamer geadviseerd. In de brief van 22 juni 2023 heeft het kabinet hierop gereageerd. In debatten over de begroting en verantwoording is dit een terugkerend onderwerp.