Wat doet de Tweede Kamer?
De 150 leden van de Tweede Kamer worden gekozen door de Nederlandse bevolking en vertegenwoordigen de Nederlandse bevolking. De Tweede Kamer heeft twee hoofdtaken: de regering controleren en samen met de regering wetten maken. Om dat goed te kunnen doen, hebben Tweede Kamerleden verschillende rechten.
Wat doen Tweede Kamerleden?
De regering bestuurt het land. Zo bepaalt de regering bijvoorbeeld waar de overheid geld aan uitgeeft, en maakt de regering nieuwe wetten. De Tweede Kamer controleert dit. Tweede Kamerleden houden in de gaten hoe de regering haar werk doet, en bepalen of ze het hiermee eens zijn of niet. Ook kunnen Tweede Kamerleden zelf een wet maken. Meer informatie over nieuwe wetten en wetsvoorstellen leest u op de pagina Hoe wordt een wet gemaakt?.
Hoe controleert de Tweede Kamer de regering?
De leden van de Tweede Kamer hebben bepaalde rechten om de regering zo goed mogelijk te controleren. Deze rechten staan in de Grondwet. Zo hebben ze het recht om wetsvoorstellen van de regering aan te passen. Ook kunnen Kamerleden vragen stellen aan ministers en staatssecretarissen over hun keuzes, besluiten en ideeën. Ministers en staatssecretarissen moeten de Tweede Kamer goed informeren over wat ze doen. Tweede Kamerleden kunnen ook moties indienen om bij de regering aandacht te vragen voor een bepaald onderwerp.
Informatie en uitleg vragen aan ministers en staatssecretarissen
Elk Kamerlid kan een minister of staatssecretaris om informatie of uitleg vragen. De minister of staatssecretaris is verplicht om de vragen te beantwoorden. Dit is de inlichtingenplicht, die in artikel 68 van de Grondwet staat. De inlichtingenplicht betekent dat ministers en staatssecretarissen de Tweede Kamer alles vertellen wat Kamerleden willen weten. Als een minister of staatssecretaris de Tweede Kamer niet alles vertelt of zelfs liegt, kunnen Kamerleden het vertrouwen opzeggen. Een minister of staatssecretaris kan er wel voor kiezen om iets niet te zeggen als dat nodig is voor de veiligheid van Nederland. Of als het gaat om geheime informatie, bijvoorbeeld van een bedrijf of rechtbank.
Kamerleden stellen hun vragen schriftelijk maar vooral mondeling, tijdens debatten en overleggen. Om het kabinet vragen te stellen over belangrijke actuele zaken zijn er verschillende momenten, bijvoorbeeld het mondelinge vragenuur. U leest er meer over op de pagina Soorten debatten.
Moties indienen
Tweede Kamerleden kunnen moties indienen. Op die manier vragen ze aandacht voor bepaalde onderwerpen of ontwikkelingen, geven ze hun oordeel over bepaald beleid, vragen ze de regering om iets te doen of om iets juist niét te doen. Ieder Kamerlid kan een motie indienen. Als de Tweede Kamer voor de motie stemt, wordt de motie een verzoek van de Tweede Kamer aan de regering. Meer informatie over stemmen in de Tweede Kamer leest u op de pagina Hoe verloopt een debat?.
Als de Tweede Kamer een motie indient bij de regering, gebruikt de Kamer een standaardtekst. Op de puntjes vult de Tweede Kamer in waar de motie over gaat en wat ze precies vraagt van de regering. “De Kamer, gehoord de beraadslaging, van oordeel dat […], verzoekt de regering […], en gaat over tot de orde van de dag.”
De uitgaven en inkomsten van de overheid controleren
De Tweede Kamer heeft het recht om de uitgaven en inkomsten van de overheid te beoordelen. Dat is het budgetrecht. De Tweede Kamer mag de begroting en belastingen goedkeuren, afwijzen en wijzigingen voorstellen. Zo bepaalt de Tweede Kamer, samen met de regering, hoe het geld van de overheid wordt besteed. De Tweede Kamer controleert ook de uitvoering van de begroting. Meer hierover leest u op de pagina Wat gebeurt er met mijn belastinggeld?.
Wijzigingen voorstellen in een wetsvoorstel
Voordat er een nieuwe wet komt, gaat het wetsvoorstel naar de Tweede Kamer. Een Tweede Kamerlid kan dan wijzigingen voorstellen. Dit heet het recht van amendement. De wijziging, ook wel amendement genoemd, mag het doel van de wet niet veranderen. De Tweede Kamer stemt of de wijziging wordt doorgevoerd. Meer informatie over wetsvoorstellen en wijzigingen vindt u op de pagina Hoe wordt een wet gemaakt?.
Een onderzoek starten
De Tweede Kamer heeft het recht om een onderzoek te starten naar een specifiek onderwerp. Dit heet het onderzoek- en enquêterecht. Meer informatie over de onderzoeken die de Tweede Kamer kan inzetten leest u op de pagina De commissies van de Tweede Kamer.
Hoe maakt de Tweede Kamer wetten?
Tweede Kamerleden hebben het recht om een voorstel te doen voor een nieuwe wet. Dit heet het recht van initiatief. Het Kamerlid dat het voorstel heeft ingediend, verdedigt het voorstel in de Tweede Kamer. De minister of staatssecretaris die over het onderwerp gaat, geeft advies. Als de Tweede Kamer het wetsvoorstel goedkeurt, verdedigt het Tweede Kamerlid het voorstel ook in de Eerste Kamer. Meer informatie over het maken van wetten leest u op de pagina Hoe wordt een wet gemaakt?