Kennisagenda
De commissie werkt voortdurend aan de versterking van haar kennis- en informatiepositie, bijvoorbeeld door rondetafelgesprekken te houden, onderzoek te laten doen of werkbezoeken af te leggen. In de kennisagenda legt de commissie een aantal onderwerpen vast waarop zij zich het komende jaar inhoudelijk verder wil verdiepen.
Kennisagenda 2023-2024
De commissie heeft na de verkiezingen van november 2023 in nieuwe samenstelling besloten om een aantal onderwerpen uit 2023 ook op de kennisagenda voor 2024 te zetten: Europese veiligheidsarchitectuur, China en Herijking Nederlands buitenlandbeleid. Op de strategische procedurevergadering van 21 maart 2024 zijn daar nog twee thema’s aan toegevoegd.
Toekomstige relatie met de Verenigde Staten
In november 2024 verkiezen de Amerikanen een nieuwe president. Hoe zal Nederland en Europa zich in de komende jaren verhouden tot de machtige bondgenoot? De commissie wil zich de komende tijd verdiepen in de Nederlandse en Europese relatie met de Verenigde Staten.
Voor dit onderwerp is een voorbereidingsgroep ingesteld. De voorbereidingsgroep zal een aanpak met plannen en activiteiten uitwerken.
Geopolitieke uitdagingen in de ring rond Europa
De dreiging vanuit Rusland, conflict in het Midden-Oosten, spanning op de Kaukasus en migratie vanuit Noord-Afrika: er zijn verschillende geopolitieke ontwikkelingen die voor spanningen zorgen rondom Europa. Hoe gaat Nederland om met deze uitdagingen en hoe doen we dat in de toekomst?
Voor dit onderwerp is een voorbereidingsgroep ingesteld. De voorbereidingsgroep zal de komende tijd een aanpak met plannen en activiteiten uitwerken.
Europese veiligheidsarchitectuur (In samenwerking met de vaste commissie voor Defensie)
De commissies voor Defensie en Buitenlandse Zaken willen het inzicht versterken in de rollen van verschillende organisaties die betrokken zijn bij Europese veiligheidsvraagstukken en hoe deze zich kunnen en moeten aanpassen om effectief te kunnen zijn tegen de achtergrond van de huidige geopolitieke ontwikkelingen en dreigingen. Te denken valt hierbij aan de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO), de Europese Unie, de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE), de Raad van Europa en de nieuwe Europese Politieke Gemeenschap.
Het combineren van de invalshoek van defensie en veiligheid (Defensie) met politiek en diplomatie (Buitenlandse Zaken) kan ervoor zorgen dat er een meer integraal beeld gevormd kan worden dat uiteindelijk aan de basis kan staan van Nederlands beleid. Er is een gezamenlijke voorbereidingsgroep bestaande uit leden van de commissies Defensie en Buitenlandse Zaken ingesteld.
China
De rol van China in de wereld verandert en groeit. Niet alleen op het gebied van handel, maar ook op het geopolitieke toneel is de positie van China van toenemend belang. In 2023 besloot de commissie het thema China op de kennisagenda te zetten. Ook in 2024 verdiept de commissie zich in dit land, in haar positie in de wereld en in de Nederlandse positie tegenover China.
Om een beeld te krijgen van hoe andere landen omgaan met China, voerde de commissie op 22 juni 2023 een gesprek met een Australische voormalige minister van Defensie over de Australische Chinastrategie. Ook ging de voorbereidingsgroep op werkbezoek naar Berlijn en Londen om meer te leren over hoe Duitsland en het Verenigd Koninkrijk hun beleid ten opzichte van China inrichten.
Herijking Nederlands buitenlandbeleid
Met dit thema houdt de commissie het Nederlandse buitenlandbeleid tegen het licht. Is dit beleid nog actueel en is het effectief voor de uitdagingen van deze tijd? Past het nog bij de staat van de wereld in 2024? Door een beter beeld te krijgen van de status van het Nederlandse buitenlandbeleid en de mogelijke tekortkomingen, kan de commissie ook sturen op een actueel buitenlandbeleid dat past bij de huidige wereldorde. Over dit thema ging de commissie al in gesprek met de Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid (WRR) en met Instituut Clingendael.
Afrikastrategie
De commissie was van plan met dit onderwerp te starten na het zomerreces 2023, maar door de Tweede Kamerverkiezingen van november 2023 is dit niet gebeurd. De commissie heeft in nieuwe samenstelling besloten niet verder te gaan met het thema. De Nederlandse Afrikastrategie voor 2023-2032 werd wel in mei 2023 gepresenteerd door de toenmalige regering en is behandeld door de commissie Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking.
Kennisagenda 2020-2022
Het werken met een kennisagenda heeft in de afgelopen jaren veel inzichten opgeleverd die de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken gebruikt in haar werkzaamheden.
Buitenlands beleid van de Europese Unie, inclusief machtsverschuivingen tussen de VS, China en de EU. De commissie heeft in 2020 een rapportage over het buitenlandse beleid van de Europese Unie laten opstellen. Ook was er in 2022 een rondetafelgesprek over de uitvoering van en toezicht op EU-sancties tegen Rusland en een gesprek met HCSS over het advies "Impact Russische aanvalsoorlog op urgente kwetsbaarheden van Nederland". Op 14 december 2022 sprak de commissie met experts over de Wetenschappelijke Factsheet "Wiens open strategische autonomie? Verschillende perspectieven in EU-lidstaten".
India. Op 16 november 2022 vond een rondetafelgesprek plaats over India met experts. Ook het wetenschappelijk factsheet “India en Nederland, India en de EU” werd daarbij behandeld.
Geopolitieke ontwikkelingen na 20 jaar Afghanistan (inclusief het onderwerp uit de kennisagenda 2020 "Positie van de NAVO in een veranderende geopolitieke context"). Op 15 juni 2022 heeft de commissie een gesprek georganiseerd over de oriëntatie van de Verenigde Staten op Asia-Pacific en de gevolgen hiervan voor de NAVO. (Wetenschappelijke Factsheet)
De impact van internationale demografische ontwikkelingen op het buitenlands beleid. Hier is een wetenschappelijk factsheet opgesteld dat later ook besproken is met de opsteller.
De impact van technologische ontwikkelingen op het buitenlands beleid. Hiervoor is een stafnotitie gemaakt. Op 3 februari 2021 vond over dit onderwerp een digitaal rondetafelgesprek plaats met vier internationale experts.
Persoonsgerichte sancties op mensenrechtenschendingen. Hiervoor is een wetenschappelijk factsheet opgesteld en heeft de commissie een rondetafelgesprek gehouden.