Prinsjesdag 2024

“Vanaf het moment dat de minister van Financiën het koffertje met de rijksbegroting en Miljoenennota heeft overhandigd, kunnen er bij ons verzoeken binnenkomen van Kamerleden om amendementen te gaan opstellen. Want er zijn altijd Kamerleden of fracties die iets willen veranderen in de begroting. Bureau Wetgeving maakt die amendementen, ongeacht de vraag of ze een kans maken om te worden aangenomen.”

Direct na Prinsjesdag en Algemene Politieke Beschouwingen gaat de Kamer de afzonderlijke begrotingen van de ministeries behandelen, zo mogelijk voor 1 januari. Deze begrotingstijd is dan ook altijd druk voor Roelof Bruls en zijn zeven collega-wetgevingsjuristen. “We produceren tientallen amendementen voor de Kamerleden. Deze verschillen onderling heel erg: het ene amendement is niet meer dan een soort kastransactie, terwijl het andere ook ingrijpt in bijvoorbeeld een andere begroting of het Belastingplan.” Ieder amendement gaat langs de Dienst Analyse en Onderzoek (DAO), die een financiële check doet. Vervolgens kan het Kamerlid het indienen. 

Wetsteksten schrijven 

De wetgevingsjuristen houden zich, behalve met het maken van amendementen, ook bezig met initiatiefwetsvoorstellen. “We helpen Kamerleden bij het opstellen daarvan. Zij schrijven de memorie van toelichting, wij schrijven de wetstekst. Dit loopt het hele jaar door, Kamerleden kunnen altijd initiatiefwetsvoorstellen indienen.”

Snel en toch zorgvuldig

Het is Bruls’ vijfde Prinsjesdag bij de Tweede Kamer. “Ik vind het heel leuk om zo te werken. Het gebeurt regelmatig dat de weekagenda op vrijdag wordt rondgestuurd en dat Kamerleden dan vragen of je een amendement kunt maken voor een debat in de volgende week. Je zit direct met hen aan tafel en hoort ze soms in de plenaire zaal iets zeggen dat je met hen hebt voorbereid. Je moet snel en toch zorgvuldig werken. Daar moet je van houden, ik heb er veel plezier in.”   

Kenniscoördinator Susan van Velzen houdt zich volop bezig met het budgetrecht van de Tweede Kamer. “Dat recht is een stevig instrument. Zonder instemming van de Kamer kan de regering in principe geen uitgaven doen en haar plannen niet uitvoeren.”

Daarom is het belangrijk dat Kamerleden het budgetrecht goed kennen en toepassen. Rond Prinsjesdag helpen Van Velzen en haar collega’s van de Dienst Analyse en Onderzoek (DAO) hen om de stukken die de regering naar de Kamer stuurt, zo inzichtelijk mogelijk te krijgen. Zodat de Kamer begrotingen, indien gewenst, nog kan bijstellen.

Cursussen

Dat helpen gebeurt bijvoorbeeld via cursussen. “Voor Kamerleden en fractiemedewerkers is er altijd in de aanloop naar Prinsjesdag de begrotingscursus. Een van de dingen die we daar bijvoorbeeld bespreken is dat begroten niet alleen over het komend jaar gaat, maar ook over uitdagingen voor de langere termijn.”

Direct na Prinsjesdag houdt de Kamer de Algemene Politieke Beschouwingen. “Daarvoor stellen we een debatwijzer samen, waarin we ingaan op de budgettaire en financieel-economische hoofdlijnen van de kabinetsplannen, en alle adviezen. Voor de Algemene Financiële Beschouwingen die daar weer op volgen, zetten wij een aantal technische punten uit de Miljoenennota op een rij die de Kamerleden kunnen gebruiken bij hun voorbereidingen.”

Rapporteurs

Daarnaast ondersteunt DAO de zogeheten rapporteurs: Kamerleden die zich namens een Kamercommissie stevig in een onderwerp verdiepen en deze kennis delen met de andere Kamerleden. “Wij begeleiden de begrotingsrapporteurs met onze expertise.” Ook individuele Kamerleden kunnen bij DAO terecht bij de behandeling van ‘hun’ begrotingen in het najaar. “Welke vraag een Kamerlid ons ook stelt, we gaan altijd op zoek naar een antwoord.”

Voor Van Velzen is Prinsjesdag een bijzonder moment. “Alles komt dan bij elkaar. Van de technische details uit een begroting tot de grote lijn van de kabinetsplannen. Ik vind dat ieder jaar weer mooi om mee te maken.”

“Voor mij begint Prinsjesdag al in de week voor het zomerreces, dan krijgen Kamerleden de uitnodiging om erbij te zijn op die dag. Het is een belangrijk moment, maar ik houd ook erg van de traditie van Prinsjesdag. Ik vind het leuk om dan in mijn vakantie te kijken of ik ergens een hoed kan kopen en daarna een jurk, zodat ik de outfit bij elkaar heb. Prinsjesdag is een mooie traditie, belangrijk om die in ere te houden.”

In het weekend voor Prinsjesdag ontvangen de Kamerleden de rijksbegroting en Miljoenennota, die kunnen ze onder embargo lezen. “Ik denk vooraf alvast na over de standpunten in mijn eigen portefeuille, maar kijk uiteraard ook naar de grote lijn. Later, bij de voorbereiding van het debat over de begroting van ‘mijn’ ministeries, ga ik meer in detail. Het gebeurt regelmatig dat ik daarvoor ook contacten in het land raadpleeg. Bestuurders, bewoners, deskundigen: het is essentieel dat je als Kamerlid in de gaten houdt welke effecten beleidsbeslissingen hebben of kunnen krijgen in het dagelijkse leven van mensen. Het contact met mensen blijft daarom belangrijk, je kunt anders niet effectief zijn als politicus en volksvertegenwoordiger.”

Ondervoorzitter

“Ook als ondervoorzitter probeer ik om het contact met mensen overeind te houden. In die zin dat je als leider van het debat een voorbeeld kunt stellen, bijvoorbeeld over hoe je met elkaar omgaat. En dat je kunt laten zien hoe de Kamer werkt aan goede wetgeving.”

Werkbezoeken

Hoe onderhoudt Kamminga contacten buiten de Kamer om goed op de hoogte te blijven van wat er speelt? “Ik gebruik uiteraard sociale media, maar vergeet ook niet de vele werkbezoeken die wij als Kamerleden in de recessen afleggen, net zoals op de maandagen en vrijdagen als de Kamer niet vergadert. Uiteindelijk breng je heel veel tijd door in zaaltjes in het land. En dat is goed, het is onderdeel van je werk. Zonder contacten in het land kun je niet functioneren als politicus.”