Tweede Kamer viert 75 jaar vrijheid en herstel democratie

De eerste bijeenkomst van de Tweede Kamer na afloop van de Tweede Wereldoorlog, precies 75 jaar geleden, is op 25 september herdacht in de Oude Zaal van de Tweede Kamer. In dit bericht vindt u een sfeerverslag van de bijeenkomst.

Toespraak Kamervoorzitter Khadija Arib

"Vanaf 25 september 1945 werkte de Kamer aan een parlement zoals het moet zijn: een sterke tegenmacht tegenover de regering," aldus Kamervoorzitter Khadija Arib in haar toespraak. Hierin beschreef zij hoe de Kamerleden in 1945, na zelf soms ook slachtoffer te zijn geweest van vervolging, gingen werken aan een nieuw, stevig parlement.

Arib: "In de oorlog was geen plaats meer om het volk - in al zijn verscheidenheid - te vertegenwoordigen. En dat ondervonden ook Kamerleden aan den lijve. Ze werden vervolgd en vermoord omdat ze communist of Joods waren, of allebei. Of ze werden gevangen gehouden in gijzelingskampen. (...) Wat mij raakte in hun verhalen was hun overtuiging dat de democratie hersteld kon worden, door het parlement weer te laten worden wat het moest zijn. Een sterke tegenmacht tegenover de regering. Zo representatief mogelijk voor het volk. Het feit dat ze hun positie als volksvertegenwoordiger met de dood hadden kunnen bekopen, gaf die overtuiging extra vuur." 

De vergadering van 25 september 1945

Op 25 september 1945 hervatte Kamervoorzitter Joop van Schaik de vergadering die hij ruim vijf jaar eerder, op 10 mei 1940, schorste. Acteur Thom Hoffman kroop in zijn huid en liet zijn openingswoorden in de vergaderzaal van toen herleven: "Geachte Medeleden! Na de lange, bange jaren van scheiding verheugt het mij, de vertegenwoordiging an het Nederlandsche volk weder te hebben kunnen bijeenroepen."

Een van de Kamerleden toen in de zaal aanwezig, was Marinus Van der Goes van Naters (SDAP). Zijn kleinzoon, Thijs Berman, vertelde hoe zijn grootvader, eenmaal terug in zijn rol als Kamerlid, ijverde voor een diepgravend onderzoek van de Kamer naar het handelen van de regering in ballingschap. Thijs schreef daar nog zijn geschiedenissscriptie over op de middelbare school. "Wat Marinus van der Goes me zei: juist in zijn controlerende taak laat de volksvertegenwoordiging zien dat zij boven de regering staat."

Ook Hendrik Tilanus speelde een rol in de Kamer vlak na de oorlog. Zijn kleinzoon Erik Tilanus vertelde hoe Hendrik, die in totaal veertig jaar Kamerlid was, direct na zijn vrijlating uit concentratiekamp Buchenwald contact zocht met andere Kamerleden om te overleggen hoe het verder moest met de CHU-fractie en met de rol van de Kamer in het algemeen. 

Anneke Scholten-Bruins Slot tenslotte vertelde hoe haar vader Sieuwert Bruins Slot pas toetrad tot het parlement na de eerste verkiezingen in 1946 voor de AR. "Een uitnodiging voor het noodparlement sloeg hij af, want hij vond dat hij een mandaat van de kiezer moest hebben."

Na de verhalen van de nazaten van de politici vertelde politiek historicus Carla Hoetink over haar boek Terugkeer naar het Binnenhof en de hervatting van de parlementaire werkzaamheden. Ter gelegenheid van de viering brengt de Tweede Kamer dit boek uit. Terug naar het Binnenhof maakt inzichtelijk hoe de Tweede Kamer het werk weer oppakte en belicht de belangrijkste personen uit die periode. Daarnaast bevat het boek beeldverhalen met historische foto’s en spotprenten uit de periode net na de oorlog.

Tentoonstelling De Tweede Wereldoorlog in honderd foto’s

Aansluitend aan de viering is in de Statenpassage de fototentoonstelling 'De Tweede Wereldoorlog in honderd foto's' geopend. Deze tentoonstelling is in de periode van november 2019 tot april 2020 samengesteld door het Nederlandse publiek. De foto's komen van zolders en uit schoenendozen, de meeste zijn nooit gepubliceerd. Het betreft een verzameling van beelden en verhalen van de oorlogsjaren in Nederland, Nederlands-Indië, de Antillen en Suriname. De foto's geven een uniek inzicht in de ingrijpende gevolgen die de oorlog had voor de bevolking. De tentoonstelling is vanaf maandag 28 september 2020 toegankelijk voor bezoekers. Behalve in het Kamergebouw kunt u de foto's ook digitaal zien.

Documentaire De Tweede Kamer in oorlogstijd

Sinds vandaag is ook de documentaire De Tweede Kamer in oorlogstijd te zien op de website van de Tweede Kamer. In deze documentaire wordt de kijker meegenomen langs plekken in het Kamergebouw die herinneren aan de Tweede Wereldoorlog. De digitale rondleiding komt onder meer langs de Handelingenkamer, de Kasteinkamer en de Erelijst van Gevallenen. Daarnaast bevat de film interviews met verschillende wetenschappers.