Kamervoorzitter ontvangt evaluatie formatie 2021
Kamervoorzitter Vera Bergkamp heeft op 23 februari 2023 het rapport ‘Evaluatie van de kabinetsformatie 2021’ in ontvangst genomen dat vier wetenschappers hebben opgesteld.
De hoogleraren Carla van Baalen (voorzitter), Paul Bovend’Eert en Mark van Twist en senior onderzoeker Alexander van Kessel vormden een onderzoekscommissie die de meest recente kabinetsformatie onderzocht in opdracht van het Presidium, het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer. De kabinetsformaties van 2012 en 2017 zijn eerder geëvalueerd.
Paradoxen
“Zoals te lezen valt, verloopt geen enkele formatie hetzelfde”, zei Bergkamp bij het in ontvangst nemen van het rapport. “Een formatie is niet alleen uniek, maar - zo stelt de onderzoekscommissie – achter de praktijk van deze kabinetsformatie gaan veel paradoxen schuil.”
De Kamervoorzitter noemt onder meer de regie-paradox. “Nergens staat beschreven (…) wat de regierol van de Tweede Kamer nu precies inhoudt. Daarom is de evaluatiecommissie ook expliciet gevraagd onze rol goed tegen het licht te houden.”
Opdracht voor Kamer
“Het moge duidelijk zijn dat de Tweede Kamer wel degelijk een regierol vervult bij de formatie”, besloot zij. “Maar hoe deze rol ingevuld moet worden is iets waarover de Kamer zich zal moeten buigen en het gesprek zal moeten voeren. Ik zie een belangrijke opdracht voor de Kamer zelf.”
Regie van formatie
Sinds 27 maart 2012 heeft de Tweede Kamer zelf het initiatief bij een kabinetsformatie. Voordien benoemde de Koning(in) de (in)formateurs. Nu beslist de Tweede Kamer dat. Gewoonlijk benoemen de fractievoorzitters meteen na de verkiezingen een verkenner, die gesprekken voert met alle partijen. Uiterlijk een week na de verkiezingen houdt de Kamer een debat over de verkiezingsuitslag en de procedure voor de formatie. De Kamer kan in dit debat een of meerdere informateurs benoemen voor het verkennende werk. Een informateur onderzoekt welke partijen met elkaar een coalitie willen vormen en welke problemen daarbij overwonnen moeten worden. De nieuwe Tweede Kamer bepaalt de precieze opdracht aan de informateur(s).