Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Kent over het nieuws dat rondom Chemours eieren vol PFAS zijn aangetroffen

Antwoord van Staatssecretaris Jansen (Infrastructuur en Waterstaat), mede namens de
Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (ontvangen 14 augustus 2024).
Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2023–2024, nr. 2086.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het nieuws dat in de omgeving van Chemours eieren van hobbykippen
zijn aangetroffen met PFAS-concentraties die duizend keer hoger liggen dan het geval
is bij supermarkteieren?1

Antwoord 1

Het is onwenselijk dat zulke PFAS-gehalten in hobbykip-eieren worden aangetroffen.

Vraag 2

Schrikt u er ook van dat op 22 van de 31 onderzochte locaties eieren zijn aangetroffen
met meer PFAS dan mensen veiligheidshalve in een week binnen mogen krijgen?2

Antwoord 2

Het is zeker schrikbarend, maar het is op zichzelf geen nieuws. Het onderzoek van
het RIVM bevestigt het beeld dat de afgelopen maanden ook uit ander onderzoek is verkregen
en met de Kamer is gedeeld.3

Vraag 3

Wat kan het langdurig eten van eieren met dergelijke concentraties PFAS betekenen
voor iemands gezondheid?

Antwoord 3

De risico’s voor de gezondheid ten gevolge van PFAS worden beschreven op de website
van het RIVM.4 PFAS worden in verband gebracht met effecten op het immuunsysteem, cholesterol in
het bloed, effecten op de lever en nier- en testiskanker. De effecten op het immuunsysteem
worden als eerste verwacht. Het is echter niet precies bekend welke gezondheidseffecten
optreden bij een specifieke blootstelling.

Vraag 4

Hoe zijn deze hoge concentraties PFAS in eieren van hobbykippen volgens u te verklaren?

Antwoord 4

Dat is op dit moment niet bekend. De vier gemeenten rond Chemours hebben opdracht
gegeven voor een onderzoek naar de mogelijke bron of bronnen. Dat onderzoek wordt
onder leiding van adviesbureau Arcadis uitgevoerd en is bijna afgerond. De gemeente
Dordrecht heeft vooruitlopend op de publicatie van het onderzoek in een nieuwsbericht
op de website al laten weten dat de onderzoekers de bodem, het water, het voer, vitamines,
anti-wormenmiddel, nestmateriaal en verpakkingsmateriaal van het voer onderzocht hebben,
maar daarin niets hebben gevonden dat het verhoogde PFAS-gehalte in de eieren kan
verklaren. Er wordt als laatste nog gekeken naar de PFAS-gehalten in wormen, die ook
veel door kippen worden gegeten.

Omdat de verhoogde PFAS-gehalten in hobbykip-eieren ook op andere plekken in Nederland
voorkomen, heeft de voormalig Minister voor Medische Zorg besloten om opdracht te
geven aan het RIVM voor een vergelijkbaar onderzoek naar de mogelijke bron(nen) van
de vervuiling op basis van een landelijke steekproef.

Vraag 5

Kunt u de Kamer informeren over de voortgang van het uitgebreide onderzoek naar het
effect van Chemours op de gezondheid van omwonenden en werknemers?5

Antwoord 5

Het RIVM voert sinds februari een verkenning uit naar de behoeften aan en mogelijkheden
voor onderzoek naar gezondheid bij omwonenden van Chemours, werknemers van Chemours
en omwonenden van de Westerschelde6. Er zijn vragenlijsten uitgezet waarop een grote respons is gekomen. Een aanzienlijk
deel van de respondenten heeft ook deelgenomen aan de groepsgesprekken die in juli
zijn georganiseerd. Het RIVM verwacht de resultaten van de verkenning in het najaar
te kunnen opleveren en deze worden met de Kamer gedeeld.

Vraag 6

Welke veiligheidsmaatregelen hebben overheden naar aanleiding van dit nieuws genomen
om bewoners te beschermen tegen verdere blootstelling aan PFAS door voedselconsumptie?

Antwoord 6

In de regio rond Chemours zijn de inwoners hier door de gemeenten opnieuw over geïnformeerd.
Ook de GGD Zuid-Holland-Zuid, het RIVM en de Omgevingsdienst Zuid-Holland-Zuid hebben
eerder geadviseerd over het eten van eieren van hobby-kippen. Afgelopen maart, naar
aanleiding van de publicatie van een advies van het bureau Risicobeoordeling en onderzoek
(Buro) van de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit over eieren van particulieren
in Nederland, heeft de voormalig Minister voor Medische Zorg (MZ) het Voedingscentrum
gevraagd een consumptieadvies op te stellen en daarover te communiceren. Dat consumptieadvies
is uitgebracht en nog geldig.7

Vraag 7

Hoe zijn de veiligheidsmaatregelen gecommuniceerd richting inwoners, pluimveehouders
en grondeigenaren?

Antwoord 7

De primaire communicatie met inwoners en hobbykiphouders wordt gedaan door de betrokken
gemeenten en GGD’en. Verder heeft het Voedingscentrum onder andere informatie opgenomen
op haar website en media te woord gestaan over het consumptieadvies van eieren van
hobbykippen. Er is veel gepubliceerd in kranten, journaals, op websites en sociale
media.

Met commerciële pluimveehouders wordt contact onderhouden door de Nederlandse Voedsel
en Waren Autoriteit en via de koepels, onder andere over de maximale limieten voor
PFAS in vlees en eieren. Wij willen echter benadrukken dat de eieren die verkocht
worden in de supermarkt veilig zijn voor consumptie. Deze zijn afkomstig van commerciële
pluimveehouders. De NVWA heeft vorig jaar monsters genomen van eieren uit de winkel
(commerciële verkoop) voor PFAS-analyse. Daar zijn geen verontrustende resultaten
gevonden.

Grondeigenaren zijn als groep niet apart geïnformeerd. Omdat nog niet bekend is wat
de bron van de vervuiling van de eieren is, ziet het kabinet ook nog geen specifieke
reden om deze groep te informeren.

Vraag 8

Kunt u een overzicht geven van alle waarschuwingen die inwoners van de regio Drechtsteden
de afgelopen tien jaar hebben ontvangen over het nuttigen van voedsel of het gebruik
van water in verband met de zorgwekkende PFAS-gehaltes die daarin zijn aangetroffen?

Antwoord 8

Vanaf ongeveer 2016 is steeds meer aandacht gekomen voor de mogelijke gezondheidsgevolgen
van de PFAS-vervuiling via voedselproducten die mensen zelf telen, vangen, plukken
of rapen, waaronder moestuinproducten, zoetwatervis en eieren van hobbykippen. De
gemeenten, de GGD Zuid-Holland-Zuid en de Omgevingsdienst Zuid-Holland-Zuid hebben
daarover gecommuniceerd via onder andere de website, lokale/regionale kranten en bewonersbijeenkomsten.
De website van de GGD Zuid-Holland-Zuid geeft bijvoorbeeld adviezen over:

– Drinkwater

– Zwemwater

– Eieren en vis

– Moestuinen.

Vraag 9

Deelt u de veronderstelling dat de in eieren aangetroffen PFOS niet afkomstig zou
kunnen zijn van Chemours?8

Antwoord 9

Ja, deze veronderstelling wordt gedeeld. In de omgeving van Chemours is in de hobbykip-eieren
nauwelijks PFOA is gevonden; de stof die in het verleden is uitgestoten door Chemours.
Het gaat met name om PFOS.

Vraag 10

Bent u bereid om nader te onderzoeken of Chemours in het verleden PFOS heeft uitgestoten?

Antwoord 10

De verhoogde PFOS waarden in de eieren van hobbykippen in de omgeving van Chemours
geven geen aanleiding om de uitstoot van PFOS te onderzoeken, aangezien elders ook
op onverdachte locaties eieren van hobbykippen aangetroffen zijn met verhoogde PFAS
waarden. Zoals eerder vermeld in antwoord vier heeft de voormalig Minister voor Medische
Zorg het RIVM opdracht gegeven voor onderzoek naar de bronnen hiervan. Aan de hand
van dit onderzoek zal worden bekeken welke vervolgstappen er eventueel nodig zijn.

Vraag 11

Kunt u de Kamer informeren over de resultaten van het aanvullende onderzoek dat het
RIVM uitvoert in opdracht van de gemeenten Dordrecht, Sliedrecht, Papendrecht en Molenlanden?9

Antwoord 11

Het aanvullende onderzoek dat het RIVM uitvoert naar de mogelijke bron van de vervuiling
van hobbykip-eieren, doet het RIVM in opdracht van het Ministerie van VWS, zie ook
het antwoord op vraag 4. Dat onderzoek is een aanvullend onderzoek op het onderzoek
dat nu onder leiding van adviesbureau Arcadis wordt uitgevoerd in opdracht van de
vier gemeenten en dat bijna is afgerond. Het RIVM gaat ook mogelijke bronnen onderzoeken,
maar op basis van een landelijke steekproef.

Vraag 12

Wat betekenen de nieuwe advieswaarden voor PFAS in zwemwater voor de zwemveiligheid
bij de recreatieplassen in Zuid-Holland?10

Antwoord 12

De nieuwe advieswaarden bevestigen de eerder gegeven adviezen over de zwemveiligheid
van recreatieplassen in de provincie Zuid-Holland. De zwemlocaties die eerder als
veilig zijn beoordeeld, blijven dat ook onder de nieuwe advieswaarden. De locaties
waar eerder te hoge concentraties PFAS zijn aangetroffen, overschrijden ook deze nieuwe
advieswaarden.

Vraag 13

Kunt u een actueel overzicht geven van de PFAS-gehaltes op de zwemlocaties in Zuid-Holland
die eerder vanwege PFAS-vervuiling zijn voorzien van een negatief zwemadvies?11

Antwoord 13

Sinds juli 2023 was er een negatief zwemadvies afgegeven voor de Zuid-Hollandse zwemlocaties
Plas Merwelanden, Plas Vrijenburgbos en Kralinger Esch. Na een reeks van metingen
in plas Merwelanden concludeert het Waterschap Hollandse Delta dat zwemmen in plas
Merwelanden sinds 1 augustus 2024 weer verantwoord is12. Dankzij het doorspoelen van de plas liggen de PFAS-waarden in het water ruim onder
de PFAS-advieswaarde van het RIVM voor zwemwater. De provincie Zuid-Holland heeft
daarom het negatief zwemadvies ingetrokken voor de plas Merwelanden. Voor de plas
Vrijenburgbos en Kralinger Esch blijft het negatieve zwemadvies wel staan. Er loopt
nader onderzoek naar de omvang en oorzaak van de PFAS-verontreiniging.

Vraag 14

Welke mogelijkheden ziet u voor het instellen van een meetnetwerk met snuffelpalen
rondom bekende PFAS-locaties?

Antwoord 14

Snuffelpalen registreren of er verschil is in concentraties van specifieke stoffen
in de lucht. Het lijkt er vooralsnog niet op dat PFAS goed gemeten kunnen worden.
Binnen het thema Meten en Weten van de Actieagenda Industrie en Omwonenden is een
onderzoek gestart naar de mogelijkheden om de controle op industriële emissies te
verbeteren. Uit beide trajecten kunnen aanbevelingen volgen om het meetnetwerk rondom
het chemiecomplex te Dordrecht te versterken. De resultaten van deze onderzoeken worden
het eerste kwartaal van 2025 verwacht. Als daar aanleiding voor is, kan aan het onderwerp
snuffelpalen dan vervolg worden gegeven.

Vraag 15

Deelt u de mening dat PFAS inmiddels op zo veel locaties wordt aangetroffen dat Nederland
niet kan wachten op een Europees PFAS-verbod en daarom moet besluiten tot een nationaal
verbod?13

Antwoord 15

Die mening wordt niet gedeeld. De tijdwinst, als die er al is, is beperkt, want ook
het instellen van een nationaal verbod vergt een zorgvuldige onderbouwing en ook het
daarop volgende wetgevingstraject heeft vervolgens een doorlooptijd. De handhaving
van een nationaal verbod in een open EU-markt is vrijwel onmogelijk zolang producten
met PFAS in alle omliggende landen gewoon verkrijgbaar blijven. Naast deze praktische
punten is ook een belangrijke overweging dat een flink deel van de PFAS-vervuiling
uit het buitenland afkomstig is en via lucht of water het land binnen komen. Om al
deze redenen is een Europees verbod veel effectiever dan een nationaal verbod. Daarom
blijven wij inzetten op het zo spoedig mogelijk kunnen vaststellen van een breed Europees
verbod en willen wij niet de capaciteit die we daarop inzetten ombuigen om te werken
aan een nationaal verbod. Om te zorgen dat dat verbod echt zo snel mogelijk komt heb
ik als Staatssecretaris van Milieu extra middelen vrijgemaakt voor het RIVM voor het
leveren van inhoudelijke ondersteuning van het lopende Europese traject om de vele
inspraakreacties zo snel mogelijk te verwerken in het dossier.