Kennisagenda

De commissie werkt voortdurend aan de versterking van haar kennis- en informatiepositie, bijvoorbeeld door rondetafelgesprekken te houden, onderzoek te laten doen, of werkbezoeken af te leggen. In de kennisagenda legt de commissie een aantal onderwerpen vast waarop zij zich het komende jaar inhoudelijk verder wil verdiepen.

Kennisagenda 2025

De commissie heeft in de strategische procedurevergadering van 23 januari 2025 besloten vier onderwerpen op de kennisagenda te zetten. Voor elk onderwerp is een voorbereidingsgroep ingesteld. De voorbereidingsgroepen werken een aanpak met plannen en activiteiten uit en leggen dit voor aan de commissie.

Handelsverdragen
Wapenexportbeleid
Ontwikkelingen rond handel in relatie tot de VS en China, geopolitieke veranderingen en strategische autonomie
Mensenrechten en vrouwenrechten onder druk

Kennisagenda 2024

De commissie had in 2024 de volgende onderwerpen op de Kennisagenda staan:

De relatie tussen ontwikkelingssamenwerking en migratie

Nederland koppelt in het ontwikkelingssamenwerkingsbeleid verschillende doelen aan elkaar, waarbij het beleid ook een bijdrage moet leveren aan het terugdringen van irreguliere migratie. Hoe effectief is het Nederlandse beleid voor ontwikkelingssamenwerking in het terugdringen van migratie? De commissie wil met dit onderwerp meer kennis opdoen over grondoorzaken van migratie en het opvangen van vluchtelingen in de regio waar ze vandaan komen, met aandacht voor het Nederlandse beleid op het gebied van ontwikkelingssamenwerking. Hiervoor organiseert de commissie onder andere een aantal (rondetafel)gesprekken met experts op dit terrein.

De directie Internationaal Onderzoek en Beleidsevaluatie (IOB) van het ministerie van Buitenlandse Zaken gaf op 25 juni 2024 een technische briefing aan de commissie in het kader van dit kennisagendaonderwerp. Zij bespraken daarin de IOB-evaluatie over de Nederlandse steun aan opvang van vluchtelingen in de regio rond Syrië. Op 11 september 2024 kreeg de commissie een technische briefing over bilaterale migratiepartnerschappen.

Binnen dit kennisagendathema is een eerder wetenschappelijk factsheet over opvang in de regio door de auteurs voorzien van een update. Dit vernieuwde factsheet lichtten zij op 24 oktober 2024 toe in een gesprek met de commissie.

EU-handelsverdragen

De Europese Unie sluit handelsverdragen namens alle lidstaten. De commissie wil meer weten over de manieren waarop de Tweede Kamer invloed kan uitoefenen op de onderhandelingen van deze verdragen. Hoe komen deze EU-handelsverdragen tot stand? Wat is de rol van de verschillende Europese instituties hierbij? En welke belangen en afwegingen spelen mee? Daar laat de commissie zich met dit onderwerp over informeren, onder anderen via verschillende gesprekken en briefings.

De commissie kreeg op 26 juni 2024 een technische briefing van vertegenwoordigers van de Europese Commissie, het Europees Parlement en het ministerie van Buitenlandse Zaken over EU-handelsverdragen.

Bilaterale handelsbevordering

De commissie verdiept zich met dit thema in de bilaterale handel tussen Nederland en andere landen. Hoe lopen die handelsstromen en welke organisaties zijn betrokken bij het bevorderen en realiseren van bilaterale handel? Wat is het beleid op het gebied van bilaterale handel en hoe kan de Tweede Kamer een rol spelen bij handelsbevordering? Om hier meer inzicht in te krijgen heeft de voorbereidingsgroep aan de commissie meerdere gesprekken en briefings met ambtenaren, betrokken organisaties en het MKB (midden- en kleinbedrijf) voorgesteld.

Op 29 mei 2024 vond een technische briefing plaats over handelsbevorderingsbeleid en -instrumenten. Voor de technische briefing kwamen ambtenaren van het ministerie van Buitenlandse Zaken en vertegenwoordigers van RVO, Invest International en Atradius DSB naar de Tweede Kamer. Op 16 oktober 2024 kwamen meerdere ondernemers uit het MKB (Midden- en kleinbedrijf) langs bij de commissie voor een gesprek over bilaterale handelsbevordering.

Coherentie/wisselwerking tussen ontwikkelingssamenwerking en handelsbeleid

De voorbereidingsgroep heeft geconcludeerd dat het goed is om geïnformeerd te worden over de bestaande evaluaties en studies rond dit thema, voordat eventuele verdere onderzoeksvragen worden uitgewerkt. Op 12 juni 2024 werd de commissie daarom geïnformeerd door de directie Internationaal Onderzoek en Beleidsevaluatie (IOB) van het ministerie van Buitenlandse Zaken. In de technische briefing van IOB bespraken zij onderzoek en evaluaties rond de transitie van hulp naar handel.

Op 4 september 2024 kreeg de commissie een technische briefing van ambtenaren over de combinatielanden. Dit zijn landen waar Nederland handel combineert met ontwikkelingshulp. Op 23 oktober vond een rondetafelgesprek over handelsbeleid en ontwikkelingshulp plaats met verschillende experts.

Kennisagenda 2018 - 2023

Het werken met een kennisagenda in de afgelopen jaren heeft veel kennis opgeleverd, die de vaste commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp gebruikt in haar werkzaamheden.

Taiwan; Om zich verder te verdiepen in de Nederlandse relatie met Taiwan heeft de commissie in 2023 twee wetenschappelijke factsheets laten opstellen. De factsheet ‘Historische betrekkingen Nederland-Taiwan’ en de factsheet ‘Het één-Chinabeleid en Taiwan’. De commissie heeft ook het The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS) gevraagd om de geo-economische gevolgen van een militair conflict rond Taiwan in kaart te brengen.
Voedselzekerheid en water; In de eerste helft van 2023 zijn verschillende wetenschappelijke factsheets opgesteld (zie hier, hier, hier en hier). Op verzoek van de commissie werd in het eerste kwartaal van 2024 door wetenschappers een onderzoekspaper opgesteld over de Nederlandse kennis en expertise op het terrein van voedselzekerheid en de mogelijkheden om deze internationaal betekenisvol in te zetten.
Internationale klimaatstrategie; De commissie heeft op 30 maart 2023 een debat gevoerd met de minister over de internationale klimaatstrategie. Een maand daarvoor vond een rondetafelgesprek plaats over het onderwerp met verschillende experts.
Afrikastrategie; De focus lag bij dit onderwerp op vraagstukken rond het economische beleid en de ontwikkelingen tussen de landen in Afrika, zoals over onderlinge handel en mondiale waardeketens. De commissie heeft in dat kader enkele expertgesprekken gevoerd op basis van opgestelde factsheets (hier, hier en hier). Het onderwerp is afgerond met een commissiedebat op 5 oktober 2023.
Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen; Over dit onderwerp heeft op 29 september 2021 al een Rondetafelgesprek plaatsgevonden en op 17 februari 2022 was er een technische briefing door ambtenaren van het ministerie van Buitenlandse Zaken.
Op 6 september 2022 sprak de commissie met experts over de Wetenschappelijke Factsheets "Economische aspecten van IMVO-wetgeving" en "Handhaving en toezicht bij IMVO-wetgeving".
Vrijhandelsverdragen; hierover is op 22 februari 2022 een wetenschappelijk factsheet gepubliceerd. Daarna is er ook een technische briefing geweest met experts en heeft er een gesprek plaatsgevonden met de opsteller van het factsheet.
Mondiale gezondheidsstrategie; de Tweede Kamer heeft hierover de Adviesraad Internationale Vraagstukken om een advies gevraagd. Dit advies werd op 20 april 2022 gepubliceerd. Er is ook een wetenschappelijk factsheet opgesteld over het onderwerp. De commissie debatteert op 4 april 2024 met de minister over de mondiale gezondheidsstrategie, die in 2022 is aangeboden.
Grondoorzaken migratie; Hiervoor is een paper opgesteld. Daarnaast heeft de commissie op 2 december 2021 een gesprek met de opstellers van dit paper.
Opvang in de regio Hiervoor is een paper opgesteld. Daarnaast heeft de commissie op 10 november 2021 een gesprek gehad met de opstellers van dit paper.
Internationale klimaatfinanciering; Hiervoor is een wetenschappelijk factsheet gemaakt. Daarnaast heeft de commissie op 13 oktober 2021 een gesprek gehad met de opsteller van dit factsheet. Ook is de minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking verzocht een reactie te geven op de bevindingen uit het factsheet.
Europese Handelsverdragen; Hiervoor heeft de commissie gesproken met de Eurocommissaris voor Handel en is er een gesprek geweest met experts uit Brussel, waaronder van de Europese Commissie, de voorzitter van de Handelscommissie van het Europees Parlement en de handelsattaché bij de Nederlandse Permanente Vertegenwoordiging in Brussel.
Nederland en (de hervorming van) de Wereldhandelsorganisatie; Hiervoor is een wetenschappelijk paper gemaakt. Daarnaast heeft de commissie op 3 november 2021 een gesprek gehad met de opstellers van het paper.
Handel (Handelspolitiek, handelsbevordering en instrumenten en IMVO); Onderzoek(sactiviteiten) naar de wijze waarop Nederland actief is op het terrein van handelspolitiek, handelsverdragen, het instrumentarium voor handelsbevordering en de wijze waarop het parlement betrokken kan worden op deze terreinen. De commissie heeft in het kader van dit onderwerp een studiereis (meireces 2018) gehouden naar Genève waarbij op het terrein van handel internationale organisaties zijn bezocht. De commissie heeft op 17 april 2019 een rondetafelgesprek over handel gehouden.
Migratie; Onderzoek(sactiviteiten) naar de beleidsinstrumenten op het migratieterrein en inzicht in migratiestromen en de besteding van gelden uit de BuHa-OS begroting. De commissie heeft een ontbijtbijeenkomst en een expertmeeting gehouden in najaar 2018. Daarnaast heeft de commissie op haar verzoek een literatuuronderzoek ontvangen van het IOB. De commissie is door het IOB hierover in een briefing geïnformeerd.