Kamer laat wetsvoorstellen toetsen door wetenschap

Om de onderbouwing van voorstellen te verbeteren, kan de Kamer meer gebruikmaken van inzichten van wetenschappers. Op initiatief van de rapporteurs ‘Inzicht in Kwaliteit’, de leden Sneller (D66) en Snels (GroenLinks) en Pieter Duisenberg, voorzitter van de Vereniging van Universiteiten (VSNU), is daarom een ‘gouden standaard’ ontwikkeld, die het mogelijk maakt om wetenschappers op verzoek van de Kamer te laten meekijken met nieuwe wets- en beleidsvoorstellen. Deze praktische methode voor versterkte samenwerking tussen wetenschap en parlement is vandaag door Duisenberg gepresenteerd aan Khadija Arib, Voorzitter van de Tweede Kamer.

Artikel 3.1

Sinds januari 2018 schrijft de wet in artikel 3.1 van de Comptabiliteitswet voor dat wetsvoorstellen moeten worden voorzien van een toelichting op de doelstellingen en doelmatigheid en doeltreffendheid moeten worden nagestreefd. Het moet duidelijker worden welke beleidsinstrumenten worden ingezet en wat de financiële gevolgen van wetgeving zijn voor het Rijk en maatschappelijke sectoren. Anders gezegd: beleid en wetgeving moet artikel 3.1-proof worden. Daarnaast is de minister van Financiën bij aanvang van deze kabinetsperiode de operatie ‘Inzicht in Kwaliteit’ gestart. Deze operatie moet ervoor zorgen dat beleidsevaluaties meer bruikbare inzichten opleveren voor de Kamer. De leden Sneller en Snels volgen deze operatie als rapporteurs nauwlettend en ondernemen eigen initiatieven om de doelstellingen van de operatie dichterbij te brengen.

Joost Sneller: “Op basis van actuele wetsvoorstellen hebben we in samenwerking met de wetenschap een stappenplan ontwikkeld voor het gebruik van de Comptabiliteitswet artikel 3.1 en de toetsing daarvan door de Tweede Kamer. Het gaat erom dat de Tweede Kamer als medewetgever aan de voorkant uitgebreid aandacht besteedt aan de onderbouwing. Alleen op die manier kunnen we achteraf zinvol evalueren en zo onze wetgevende taak beter uitvoeren”.

Bart Snels: “Vorig jaar concludeerden wij al na eigen onderzoek dat er meer aandacht moet zijn bij zowel kabinet als Kamer voor artikel 3.1 van de Comptabiliteitswet. Wij zijn blij dat de Vereniging van Universiteiten ons heeft geholpen om de verbinding met de wetenschap te leggen om dit doel – betere onderbouwing - dichterbij te brengen. Wij hopen dat Kamercommissies hier hun voordeel mee zullen doen. Nu is het aan ons, de Kamer om ermee aan de slag te gaan.”

Pieter Duisenberg: “We zien allemaal dat wetenschap een belangrijke ondersteuning kan bieden aan beleid en politiek. Met deze toets op wetsvoorstellen geven we daar concreet handen en voeten aan.”

Interactieve sessie

In een interactieve sessie op 8 september 2020 wisselen de Kamerleden met de wetenschappers van gedachten over de resultaten van het project. Deze bijeenkomst vindt van 12.45 – 13.45 uur plaats in de Troelstrazaal. De bijeenkomst is live te volgen via onze website (zie link) of de app Debat Direct.

Pilotproject met Parlement en Wetenschap

De ‘gouden standaard’ voor een versterkte wisselwerking tussen wetenschap en politiek is gestart als pilotproject van Parlement en Wetenschap/VSNU en de Tweede Kamer, op initiatief van de leden Sneller en Snels en VSNU-voorzitter Duisenberg. In Parlement en Wetenschap werkt de Tweede Kamer structureel samen met overkoepelende wetenschapsorganisaties, zoals de Vereniging van Universiteiten, om actuele wetenschappelijke inzichten te gebruiken in het parlementaire proces.

De afgelopen maanden hebben drie teams van twee wetenschappers zich gebogen over drie actuele wetsvoorstellen: de Wet ruimte voor duurzaamheidsinitiatieven (35247), de Wet aanscherping burgerschapsopdracht onderwijs (35352) en de Wet verruiming van de mogelijkheden tot het verbieden van rechtspersonen (35366).

In de pilot stonden onderstaande vragen centraal: Hoe kijk je als wetenschapper met een artikel 3.1 CW-bril naar de betreffende drie beleidsterreinen? Wat valt daarbij op wat betreft bijvoorbeeld de geformuleerde maatschappelijke opgave, doeltreffendheid en doelmatigheid? Wat kan beter vanuit wetenschappelijk perspectief? Welke aanvullende informatie kan de wetenschap aanleveren?

De teams bogen zich over de memories van toelichting en achterliggende documentatie om de wetsvoorstellen te toetsen aan de vereisten van artikel 3.1 CW vanuit wetenschappelijk perspectief. Zijn de beleidsdoelen logisch en meetbaar? Worden de juiste beleidsinstrumenten ingezet? Is er ruimte voor leren en verbeteren op basis van een weldoordachte tussentijdse evaluatie? Wordt recht gedaan aan de brede welvaartsdoelen?

De wetenschappers baseerden zich daarbij op wat in binnen- en buitenland bekend is over de onderwerpen van de wetsvoorstellen. De teams werden ondersteund door een kernteam bestaande uit o.a. drie wetenschappers met kennis van de ontwikkeling, analyse en evaluatie van beleid, en van de Monitor Brede Welvaart. 

Over de teams

Wet ruimte voor duurzaamheidsinitiatieven: prof. dr. Derk Loorbach en prof. dr. ir. Jan Rotmans (beiden Erasmus Universiteit Rotterdam)

Wet aanscherping burgerschapsopdracht onderwijs: prof. dr. Tine de Moor (Universiteit Utrecht) en dr. Bram Eidhof (Universiteit voor Humanistiek)

Wet verruiming van de mogelijkheden tot het verbieden van rechtspersonen: mr. dr. Quirine Eijkman (Hogeschool Utrecht) en mr. dr. Liesbeth Hulst (Universiteit Utrecht)

In het kernteam hadden zitting dr. Valérie Pattyn (Universiteit Leiden en KU Leuven), prof. dr. Erik Stam (Universiteit Utrecht) en prof. dr. Martijn van der Steen (Erasmus Universiteit Rotterdam en Nederlandse School voor Openbaar Bestuur).

Noot voor de redactie, niet voor publicatie

Voor meer informatie hierover kunt u contact opnemen met Anna Kodde, via persvoorlichting@tweedekamer.nl of 06 2547 5819.