Transparantiecoalititie breidt zich uit
Dinsdag 20 november hebben zeven parlementen (Ierland, Malta, Tsjechië, Polen, Zweden, Finland en Italië) zich aangesloten bij het Nederlands/Deense initiatief om tot meer transparantie van de Europese besluitvorming te komen. Dit gebeurde tijdens de vergadering van alle commissies Europese Zaken in de Europese Unie (COSAC).
Meer openheid
Tijdens de conferentie namen rapporteurs Pieter Omtzigt (CDA) en Renske Leijten (SP) het woord om het belang van transparantie te onderstrepen. De totstandkoming van Europese wetten is nu niet transparant. Meer openheid biedt nationale parlementen de mogelijkheid om hun regeringen beter te controleren.
Successen
De oproep tot meer transparantie is een vervolg op het transparantiepaper ‘Opening up Closed Doors’ dat in 2017 gelanceerd is. Tijdens de twee vorige COSAC-vergaderingen van Sofia, Bulgarije, en Tallinn, Estland is daar door de Nederlandse delegatie (Eerste en Tweede Kamer) veelvuldig en met succes aandacht voor gevraagd. Naast transparantie haalde de Nederlandse delegatie nog een succes binnen in Wenen. In lijn met de aangenomen Tweede Kamer motie-Leijten (SP) pleit de COSAC nu ook voor het uitbreiden van de termijn voor een subsidiariteitstoets van acht naar twaalf weken. Het is nu aan Eerste Vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans om met een voorstel daartoe te komen.
Juni 2018: COSAC in Sofia
Alle nationale parlementen van de Europese Unie en het Europees Parlement sloten zich op dinsdag 19 juni 2018 aan bij een Nederlands initiatief voor een meer transparante Europese besluitvorming. Deze brede coalitie van parlementen gaat er bij Europese instellingen op aandringen om te stoppen met het vertrouwelijk houden van documenten over Europese wetgeving.
Amendement voor meer openheid
Samen met het Deense parlement dienden de Nederlandse Eerste en Tweede Kamer op maandag 18 juni 2018 een amendement in tijdens een Europese parlementaire conferentie (COSAC) in Sofia (Bulgarije). Alle Kamers van de nationale parlementen schaarden zich op 19 juni achter het initiatief. In het amendement doen het parlement van Denemarken en de Nederlandse Eerste en Tweede Kamer de oproep om vertegenwoordigers in de Raad van de Europese Unie aan te spreken op meer openheid. Al eerder sloot ruim de helft van de parlementen zich aan bij een Nederlandse aanbevelingen voor meer transparantie.
Brede coalitie
Malik Azmani, op dat moment voorzitter van de commissie Europese Zaken: "‘Met veel diplomatiek werk is het ons gelukt om een nog bredere coalitie van delegaties van nationale parlementen te vinden voor het pleidooi om Europese besluitvorming transparanter te maken. Met dit aangenomen initiatief zorgen we er voor dat het onderwerp in alle nationale parlementen zal worden besproken. En zorgen we er voor dat de Europese instituties een grondige reactie moeten geven aan de nationale parlementen. Daar mogen wij als Staten-Generaal trots op zijn!"
‘Black box’
De commissie Europese Zaken van de Tweede Kamer deed in 2017 onderzoek naar transparantie in Europese wetgeving en concludeert dat parlementariërs op dit moment de EU niet goed kunnen controleren. In de paper ‘Opening up closed doors – paper on EU transparency’ schrijven de rapporteurs Pieter Omtzigt (CDA), Renske Leijten (SP) en Martin van Rooijen (50PLUS) namens de commissie dat instanties zoals de Raad van de Europese Unie een soort ‘black box’ zijn.
Het is volgens de rapporteurs onduidelijk hoe onderhandelingen verlopen en hoe beleid over bijvoorbeeld landbouw, pensioenen of migratiebeleid precies tot stand komt. Te veel documenten zijn als vertrouwelijk aangemerkt. Dit zorgt ervoor dat nationale volksvertegenwoordigers de regeringen niet goed kunnen controleren. Ook inwoners van Europa kunnen weinig informatie vinden. De afstand voor burgers tot Europa wordt door het niet transparant maken van (het proces van) wetgeving groter.
- Het rapport is eerder aangeboden aan de voorzitter van de eurogroep, Mario Centeno en aan Frans Timmermans, vicevoorzitter van de Europese Commissie Lees meer over de campagne voor een transparanter Europa.
Ook de Europese Ombudsman heeft onderzoek gedaan naar de transparantie van EU-wetgeving. Het Europees Parlement is onlangs zelf ook een onderzoek gestart.
COSAC
Elk parlement binnen de Europese Unie heeft een commissie die zich bezighoudt met Europese Zaken. Deze parlementaire commissies komen twee keer per jaar bijeen in de COSAC: de Conferentie van commissies voor Europese aangelegenheden. Ook het Europees Parlement is hierin vertegenwoordigd en is met het amendement akkoord gegaan.