Meer aandacht voor grondrechten en constitutionele toetsing
De tijdelijke commissie Grondrechten en Constitutionele toetsing is op 21 november 2024 van start gegaan. De leden van de commissie hebben Michiel van Nispen (SP) tot hun voorzitter gekozen. Van Nispen kreeg bij de start de voorzittershamer overhandigd van Kamervoorzitter Martin Bosma.
De nieuwe Kamercommissie gaat adviseren over de grondrechtelijke en constitutionele aspecten van wet- en regelgeving die de Kamer behandelt. Kamerleden en de vaste Kamercommissies kunnen de adviezen van deze commissie gebruiken in debatten en in andere overleggen met de regering. De Tweede Kamer heeft op 5 november ingestemd met het instellen van de commissie.
Leden
Behalve een voorzitter kozen de leden ook een ondervoorzitter: Sandra Palmen (Nieuw Sociaal Contract). Naast Van Nispen en Palmen hebben de volgende Kamerleden zitting in de tijdelijke commissie: Gidi Markuszower (PVV), Julian Bushoff (GroenLinks-PvdA), Ulysse Ellian (VVD), Joost Sneller (D66), Doğukan Ergin (DENK), Gideon van Meijeren (FVD), Diederik van Dijk (SGP), Mirjam Bikker (ChristenUnie) en Marieke Koekkoek (Volt).
Fundament van rechtsstaat
Het Presidium van de Kamer stelde in april 2024 een werkgroep onder leiding van Michiel van Nispen (SP) in. Deze werkgroep heeft een voorstel gedaan over de taken en werkwijze van de nieuwe commissie. Van Nispen: “Nederland verwacht van de Tweede Kamer dat wij deugdelijke wetgeving opleveren. Grondrechten en andere constitutionele waarden zijn het fundament van onze rechtsstaat, maar krijgen niet altijd de aandacht die ze verdienen. Ik zie deze commissie als een extra paar oren en ogen in het wetgevingsproces om te komen tot goede en zorgvuldige wetgeving.”
Zorgvuldige wet- en regelgeving
Aanleiding voor het instellen van de tijdelijke commissie voor Grondrechten en Constitutionele toetsing is de motie-Omtzigt c.s. van 13 december 2023. De commissie wordt ingesteld voor de duur van deze parlementaire periode. De werkgroep kreeg de opdracht om bij de uitwerking rekening te houden met de taakafbakening, de verhouding tot andere Kamercommissies, de samenstelling en ambtelijke ondersteuning, de adviesrol van externe deskundigen en de verhouding tot de Raad van State.
Meer rapporten
De werkgroep constateert in haar verslag dat al langer wordt gewezen op het belang van voldoende aandacht voor grondrechten en constitutionele aspecten in de Kamer. Zo werden hiertoe al eerder voorstellen gedaan aan de Kamer. Het belang van zorgvuldige wet- en regelgeving is ook recent nog meermaals benadrukt: de werkgroep wijst bijvoorbeeld op de rapporten van de parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening en de Staatscommissie rechtsstaat.
Taak nieuwe commissie
De nieuwe commissie adviseert over de grondrechtelijke en constitutionele aspecten van regelgevende voorstellen voor de verdere behandeling door de vaste Kamercommissies en de plenaire vergadering van de Kamer. Dat kan de commissie dan doen bij onder andere wetsvoorstellen, verdragen en wetgevende voorstellen van de Europese Unie. Daarnaast kan de commissie advies uitbrengen over bijzondere constitutionele aangelegenheden, zoals bij de inlichtingenplicht (artikel 68 Grondwet) en in geval van de voortduring van de inwerkingstelling van het staatsnoodrecht.
Grondrechten
Van Nispen: “De commissie kan in kaart brengen welke grondrechten of andere grondwettelijke aspecten van toepassing zijn bij een voorliggend wetsvoorstel. Wordt bijvoorbeeld voldoende ingegaan op de gevolgen voor het recht op privacy of vrijheid van meningsuiting? Is er een goede belangenafweging gemaakt? Is de voorgestelde wetgeving goed onderbouwd op deze punten? Mijn verwachting is dat we met de adviezen een waardevolle bijdrage gaan leveren en de debatten in de Kamer over wet- en regelgeving daarmee verbeteren.”
Op verzoek of eigen initiatief
De commissie adviseert op verzoek van andere commissies of de Kamer, maar kan soms ook op eigen initiatief een adviesrapport uitbrengen. Na een jaar wordt gekeken hoe de werking van de nieuwe commissie in de praktijk heeft uitgepakt.
Stemmen over voorstel
Het voorstel van de werkgroep voor het instellingsbesluit van de nieuwe tijdelijke commissie Grondrechten en Constitutionele toetsing is op 23 oktober naar de Kamer toegezonden, zodat erover gestemd kon worden. De werkgroep bestond uit de Kamerleden Michiel van Nispen (SP, voorzitter), Glimina Chakor (GroenLinks-PvdA), Ulysse Ellian (VVD), Sandra Palmen (NSC) en Marieke Koekkoek (Volt).