Wijziging van de Wet Huis voor klokkenluiders

8 december 2022, wetsvoorstel - Een Europese richtlijn is aanleiding voor het wijzigen van de Wet Huis voor klokkenluiders. De Kamer debatteert erover met minister Bruins Slot (Binnenlandse Zaken).

De bedoeling van de Europese richtlijn is om mensen die door hun werk in aanraking komen met inbreuken op Europese wetgeving, beter te beschermen als ze misstanden melden. De richtlijn zorgt ervoor dat er normen komen voor de bescherming van klokkenluiders in alle EU-lidstaten.

Met de wetswijziging wordt de positie van klokkenluiders verbeterd, zegt Bruins Slot. Maar in de toekomst kunnen en moeten nog meer stappen worden gezet.

Fonds en sancties

Klokkenluiders krijgen veel te vaak te maken met tegenwerking vanuit de instantie of het bedrijf waarop hun melding zich richt, concludeert Leijten (SP). Daarom stelt ze voor dat er een fonds komt voor juridische en psychosociale ondersteuning. Ook wil ze dat het Huis voor Klokkenluiders sancties kan gaan opleggen aan organisaties die klokkenluiders ernstig benadelen.

Bescherming van klokkenluiders is cruciaal voor de democratische rechtsstaat, zegt Bushoff (PvdA, mede namens GroenLinks). Hij spreekt daarom zijn steun uit voor de voorstellen van Leijten om de positie van klokkenluiders verder te versterken.

Ook Van Dijk (CDA, mede namens de ChristenUnie) vindt ondersteuning van klokkenluiders belangrijk. Zij oppert dat dit gefinancierd kan worden met boetes en vrijwillige bijdragen van ondernemers. Strolenberg (VVD) wil de resultaten van de pilots voor ondersteuning van klokkenluiders afwachten, en op basis daarvan besluiten of een fonds nodig.

Het Huis voor Klokkenluiders heeft een neutrale positie, betoogt Bruins Slot, en het zelf opleggen van sancties past daar op dit moment niet goed bij. Het opzetten van een fonds wil ze onderzoeken, maar eerst moet duidelijk zijn waar het geld vandaan komt. Dit zou wat haar betreft niet alleen iets van de overheid moeten zijn maar ook van private werkgevers.

Initiatiefnota

Klokkenluiders zijn moedige mensen die ernstige misstanden aan het licht brengen, zegt Omtzigt. In een initiatiefnota heeft hij diverse voorstellen gedaan om het melden van misstanden aan te moedigen en de bescherming van klokkenluiders te verbeteren.

Bruins Slot is positief over de initiatiefnota van Omtzigt. Een deel van zijn ideeën heeft ze in de nieuwe wet verwerkt. Andere voorstellen wil ze nog verder onderzoeken en eventueel opnemen in een volgende wetswijziging. Het met terugwerkende kracht nietig verklaren van zwijgbedingen, zoals Omtzigt ook voorstelt, is volgens haar niet mogelijk.

Vrijwilligers

Niet alleen bij werkgerelateerde activiteiten vinden misstanden plaats, zegt Dekker (D66), maar ook bij activiteiten in het kader van vrijwilligerswerk, bijvoorbeeld bij dans- en sportverenigingen. Ook die zouden volgens haar onder de wet moeten vallen.

Vrijwilligers en sporters die een vergoeding ontvangen, vallen onder de nieuwe wet, zegt Bruins Slot. Onbetaalde sporters en vrijwilligers er ook onder laten vallen, zou een te grote verbreding zijn en past niet binnen het karakter van de wet.

Definitie

Wanneer is er sprake van een misstand die valt onder de wetgeving voor klokkenluiders? Leijten (SP) vindt dat de definitie breder moet zijn dan alleen "maatschappelijk belang". Ook als bijvoorbeeld interne regels of gedragscodes niet worden nageleefd, zou er volgens haar een melding moeten kunnen worden gedaan. Omtzigt valt haar daarin bij.

De Kamer stemt op 15 december over het wetsvoorstel en de tijdens het debat ingediende moties.

Zie ook: