Wijziging van de Opiumwet
20 december 2023, wetsvoorstel – Minister Kuipers (Volksgezondheid) en minister Yeşilgöz (Justitie) willen het produceren en verhandelen van nieuwe psychoactieve stoffen (designerdrugs) aan banden leggen. De Kamer debatteert over hun voorstel om de Opiumwet te wijzigen.
Psychoactieve stoffen als MDMA en heroïne zijn een risico voor de gezondheid. De productie en handel is daarom verboden in de Opiumwet. Maar er komen steeds vaker nieuwe synthetische drugs op de markt die eenzelfde effect hebben. Deze zijn niet verboden, maar vormen wel een gezondheidsrisico. Het alsnog verbieden vergt tijd en het is vervolgens vrij eenvoudig om een stof te maken met een net wat andere chemische samenstelling.
Er komt nu een aparte lijst met stofgroepen die zijn afgeleid van middelen met een psychoactieve werking. Synthetische cannabinoïden en substanties die zijn afgeleid van 2-fenethylamine en 4-aminopiperidine komen na de wetswijziging op die lijst. We willen zo voorkomen dat drugscriminelen hun activiteiten verleggen naar stoffen die nog niet verboden zijn, zegt minister Yeşilgöz.
Generiek verbod
De wetswijziging biedt meer houvast voor de bestrijding van ondermijnende drugscriminaliteit, verwacht Tielen (VVD). Daar is Bikker (ChristenUnie) het mee eens: overmatig drugsgebruik vernietigt de levens van jonge mensen. Maar waarom is gekozen voor een specifiek verbod van drie stofgroepen en niet voor een generiek verbod op nieuwe psychoactieve stoffen (NPS)? Helder (BBB) vindt ook dat dit onvoldoende is onderbouwd. Andere landen kiezen daar namelijk wel voor.
De wetswijziging is een duidelijk signaal, benadrukt Claassen (PVV), aan producenten en handelaren maar ook aan gebruikers. Maar ook hij denkt dat een generiek verbod op NPS beter zou zijn. Van Dijk (SGP) is het daarmee eens: er is te lang weggekeken van de heftige, soms fatale gevolgen van het gebruik van designerdrugs.
Een breed NPS-verbod is volgens minister Kuipers niet goed mogelijk, omdat er dan ook veel middelen onder komen te vallen die voor andere toepassingen worden gebruikt.
Toevoegen stofgroepen
We moeten niet normaal maken wat niet normaal is, zegt Krul (CDA), die hoopt dat designerdrugs door de wetswijziging beter kunnen worden aangepakt. Hij wil dat het mogelijk wordt om met een ministeriële regeling snel een nieuwe stofgroep toe te voegen aan de lijst. In hoeverre wordt de Kamer betrokken bij een uitbreiding van die lijst, vragen verschillende woordvoerders zich af.
Als er signalen zijn dat een stofgroep op de lijst zou moeten worden geplaatst, wordt daarover eerst advies gevraagd aan het Coördinatiepunt Assessment en Monitoring nieuwe drugs, zegt minister Kuipers. Hij ziet geen bezwaar tegen betrokkenheid van de Kamer, ook omdat het toevoegen van een stofgroep niet iets is dat spoed heeft.
Proportionaliteit, nadelen en evaluatie
Het wetsvoorstel is een begrijpelijke stap, zegt Sneller (D66), maar hij plaatst ook kanttekeningen. Is het proportioneel gezien het lage gebruik van NPS? Is het niet beter om in te zetten op regulering, preventie en voorlichting in plaats van op repressie?
Ook Van Nispen (SP) begrijpt de redenen om stofgroepen te verbieden. Maar uit onderzoek komen ook nadelen naar voren, zoals meer straathandel en het gebruik van nog schadelijkere middelen. Dit onderzoek is gedaan in het Verenigd Koninkrijk, zegt minister Kuipers, en de situatie is daar heel anders. Minister Yeşilgöz denkt dat er met de wetswijziging juist meer mogelijkheden komen om te handhaven, ook online.
Helpt de wetswijziging om het drugsgebruik terug te brengen en om mensen te beschermen tegen gebruik? Dat is volgens Mutluer (GroenLinks-PvdA) een belangrijke vraag. Het is onwenselijk als ook niet-schadelijke stoffen worden verboden.
De ministers willen de wetswijziging binnen vijf jaar evalueren. Daarbij moet onderzoek worden gedaan naar de gezondheidseffecten, de gevolgen voor de gebruikersmarkt en de justitiële effecten. Jansen (NSC) wil eerder kunnen anticiperen en bijsturen en pleit daarom voor een evaluatie na drie jaar.
De stemmingen over het wetsvoorstel en de ingediende moties zijn op 16 januari.
Zie ook:
- Het overzicht van de laatste debatten in het kort.
- De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
- Kijk debatten terug via Debat Direct.