Wet actualisering lichaamsmateriaalwetgeving
12 maart 2025, wetsvoorstel - De Kamer debatteert met minister Agema (Volksgezondheid) over wetgeving die de donatie en transplantatie van organen en ander lichaamsmateriaal veilig moet houden.
De wet moderniseert onder andere eisen aan de kwaliteit en veiligheid die de ontvanger en de donor beschermen. Dat moet illegale orgaanhandel en andere misstanden tegengaan. Agema wil met de wet garanderen dat een behandeling met lichaamsmateriaal, zoals een levertransplantatie, zo veilig mogelijk gebeurt. Daarom moet de wetgeving duidelijk zijn voor zorgprofessionals en geen ruimte laten voor criminele activiteiten door de schaarste aan organen.
De minister somt drie belangrijke wijzigingen op. Er komt een vergunningplicht voor het verwijderen van organen, weefsel en cellen, waardoor het toezicht daarop verbetert. De wet regelt beter dat het verkrijgen van lichaamsmateriaal vrij is van winstbejag. Ook wordt het makkelijker om informatie te verzamelen over illegale orgaanhandel.
Meldpunt
Sinds 2022 bestaat het meldpunt reisbewegingen orgaantransplantaties. Zorgverleners kunnen daar via een korte vragenlijst melden dat een patiënt in het buitenland een orgaantransplantatie heeft ondergaan. Dat moet meer zicht geven op mogelijke illegale orgaanhandel in andere landen.
Kops (PVV) wil weten of het bestaande meldpunt het probleem al goed in beeld brengt. Veel patiënten verstrekken na hun transplantatie in het buitenland geen of onvolledige informatie, merkt Jansen (NSC) op. Beide Kamerleden zetten vraagtekens bij de voorgenomen wettelijke meldplicht bij een nieuw meldpunt. Daarbij moeten zorgverleners meer persoonsgegevens van een patiënt verstrekken, zoals bsn, geslacht en bloedgroep. Ze willen dat de patiënt daar expliciet toestemming voor geeft, omdat het in strijd zou zijn met het medisch beroepsgeheim.
Bij het eerste meldpunt zijn nog geen meldingen binnengekomen, zegt Agema. De omvang van het probleem is dus niet bekend, maar dát er illegale transplantaties plaatsvinden is volgens haar wel zeker. Met de nieuwe meldplicht sluit Nederland aan bij de uitgebreidere vragenlijst van de Raad van Europa. Zo kunnen Europese onderzoekers gegevens internationaal vergelijken om illegale orgaanhandel op te sporen. Dat rechtvaardigt volgens Agema een inbreuk op het medisch beroepsgeheim. De gegevens worden geanonimiseerd aan de Raad van Europa verstrekt, legt de minister uit.
Uitwisseling van deze gegevens is niet bedoeld voor opsporing of vervolging van individuele personen, benadrukt Bevers (VVD), maar moet meer zicht geven op ernstige uitwassen in de orgaanhandel. Daarom is hij ervoor. De uitgebreidere registratie draagt bij aan meer transparantie, efficiëntere opsporing van misstanden en bescherming van kwetsbare personen, denkt Slagt (GroenLinks-PvdA). Zij vraagt wel aandacht voor privacy en beveiliging van de gegevens die het meldpunt opslaat.
Winstuitkeringsverbod
Omdat iemand die doneert dat niet om financiële redenen zou moeten doen, is het uitgangspunt dat je met lichaamsmateriaal geen geld kunt verdienen. Daarom regelt de wet een winstuitkeringsverbod voor instellingen die werken met menselijk weefsel.
Krul (CDA) vraagt zich af waarom de wet een uitzondering maakt voor lichaamsmateriaal als grondstof voor nieuwe medicijnen. Hij vindt dat de minister onvoldoende duidelijk maakt waarom geneesmiddelenfabrikanten niet zonder deze winstuitkeringen kunnen.
Lichaamsmateriaal wordt vaak gebruikt voor geavanceerde celtherapie, zegt de minister. Een winstuitkeringsverbod zou een flinke streep door de ontwikkeling en productie van deze innovatieve geneesmiddelen zijn. Vooral voor de patiënten die ze heel hard nodig hebben moeten we dat niet willen, vindt Agema. De minister wil "geen torenhoge winsten", benadrukt ze, en onderhandelt met fabrikanten over de prijzen van dit soort dure geneesmiddelen.
De Kamer stemt op 18 maart over het wetsvoorstel en de tijdens het debat ingediende moties.
Zie ook
- Het overzicht van de laatste debatten in het kort
- De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
- Kijk debatten terug via Debat Direct