Voortzetting debat over Wet toekomst pensioenen

10 november 2022, wetvoorstel - De Kamer vervolgt het debat met minister Schouten (Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen) over de Wet toekomst pensioenen.

Het voorstel voor het nieuwe pensioenstelsel kon in de eerste termijn van de Kamer rekenen op zowel steun als kritiek. Het huidige stelsel loopt tegen zijn grenzen aan, zegt minister Schouten. Het nieuwe stelsel zorgt volgens haar voor een nieuw evenwicht tussen ambitie, zekerheid en betaalbaarheid.

Onzekerheid

Waarom zadelt de minister mensen op met een onzeker "casinopensioen", dat gaat meebewegen met dagkoersen, vraagt Van Kent (SP). In het nieuwe stelsel kunnen pensioenen eerder omhooggaan, maar ook eerder omlaag, zegt Schouten. In dat laatste geval moeten nieuwe mechanismen, zoals een solidariteitsreserve, zorgen voor demping of spreiding.

Het bestaande stelsel kent problemen, erkent Dekker (FVD), maar een overgang naar een nieuw stelsel brengt risico's en onzekerheid met zich. Kunnen de problemen niet beter binnen het bestaande stelsel worden opgelost, bijvoorbeeld door het verhogen van de rekenrente? De minister vindt dat geen goed idee. Het leidt volgens haar tot een herverdeling van het pensioenvermogen van jong naar oud en is daarom slecht voor de solidariteit.

De Jong (PVV) stelt dat het hele voorstel is gebaseerd op verouderde inflatiecijfers, waardoor de minister niet kan beloven dat mensen erop vooruitgaan in het nieuwe stelsel. Bij een hoge inflatie zal de koopkracht in elk stelsel onder druk staan, reageert de minister, maar in het nieuwe stelsel kunnen pensioenfondsen rendementen eerder aan deelnemers toebedelen, terwijl die in het huidige stelsel nodig zijn om verplichte buffers op peil te houden.

Geleend geld

Waarom gaan we beleggen met geleend geld, waardoor pensioenen van jongeren volledig kunnen verdampen, vraagt Omtzigt zich af. In het huidige stelsel wordt ook al belegd met geleend geld, antwoordt Schouten, maar in het nieuwe stelsel wordt dit inzichtelijker en transparanter.

Ephraim (Groep Van Haga) wil dat pensioenaanbieders kunnen blijven beleggen met geleend geld. Maar gezien de extra risico's die dit met zich meebrengt, zou er dan wel een risk chapter moeten worden ingeleverd waarin zaken goed worden vastgelegd.

Scenario's

Meerdere Kamerleden wijzen op het belang van de bevindingen van de Commissie Parameters, die gaat komen met berekeningen en scenario's rondom het nieuwe pensioenstelsel. In reactie op vragen bevestigt de minister dat de Kamer de mogelijkheid heeft nadere regels op te stellen om de wet in te kaderen als de scenario's daar aanleiding toe geven.

Het is verstandig om deze cijfers af te wachten, zegt Nijboer (PvdA), ook in het kader van het draagvlak voor het nieuwe pensioenstelsel bij burgers. Azarkan (DENK) vraagt zich af hoe we zeker kunnen weten dat het nieuwe stelsel de fundamentele fouten in het huidige stelsel oplost, als we niet alle gevolgen in beeld hebben.

Overgang nieuw stelsel

Welke zekerheid krijgen pensioendeelnemers bij de overgang naar het nieuwe stelsel? Verschillende woordvoerders vragen zich af of het "invaren" van oude pensioenafspraken in het nieuwe stelsel eerlijk zal verlopen. Er wordt gewaarschuwd voor rechtszaken van mensen die zich benadeeld voelen.

Sociale partners en pensioenfondsen krijgen ruimte om afspraken te maken over het invaren, zegt Schouten. Maar er zijn wel normen en bandbreedtes vastgesteld om ervoor te zorgen dat het evenwichtig gebeurt. Daarbij gaat het onder andere om generatie-effecten en verwachte pensioenuitkeringen. Zij wil kortingen van pensioenen bij de overgang zo veel mogelijk voorkomen, maar dit mag er niet toe leiden dat er een ongedekte rekening naar de toekomst wordt verschoven.

Palland (CDA) vraagt zich af of inhaalindexatie onderdeel kan zijn van het evenwichtig invaren in het nieuwe stelsel. Schouten beaamt dat pensioenfondsen daartoe kunnen besluiten. Volgens Den Haan (Fractie Den Haan) lijkt het erop dat veel pensioenfondsen nu niet indexeren, terwijl dat wel zou kunnen, vanwege de overgang naar het nieuwe stelsel.

Is het belang van de individuele belanghebbende ondergeschikt aan het belang van het collectief? Pouw (JA21) vindt dat dit de principiële vraag is bij de overgang naar het nieuwe stelsel. Het gaat om een weging, zegt de minister, maar de belangen van het collectief zouden niet per definitie door het individu opgehouden moeten worden.

Doorsneesystematiek

De doorsneepremie zorgt er nu voor dat jongeren meer betalen dan ouderen. Smals (VVD) is blij dat deze systematiek wordt afgeschaft, ook omdat die nadelig uitwerkt voor mensen die op latere leeftijd zzp'er worden. De doorsneepremie pakt nu ook vaak negatief uit voor praktisch opgeleiden, zegt de minister.

De afschaffing van de doorsneepremie is nadelig voor mensen rond de 45 jaar, verwacht Maatoug (GroenLinks). Worden zij gecompenseerd, ook als de dekking van een pensioenfonds onvoldoende is? Compensatie kan bijvoorbeeld komen uit premies of overwinsten, zegt Schouten, maar het valt niet te garanderen dat (volledige) compensatie bij alle fondsen mogelijk is.

Nabestaandenpensioen

In het huidige stelsel is het nabestaandenpensioen onzeker en onduidelijk, betoogt Schouten. Deelnemers en hun partners weten vaak niet wat de gevolgen zijn van levenskeuzes. Het nieuwe stelsel is volgens haar een verbetering: het creëert meer duidelijkheid en uniformiteit, past beter bij de huidige arbeidsmarkt en biedt een betere dekking, met name voor jongere nabestaanden.

Kan ik niet beter doodgaan voor de invoering van het nieuwe pensioenstelsel, zodat mijn echtgenote een nabestaandenpensioen krijgt? Van Beukering (D66) heeft begrepen dat veel mensen zich zorgen maken en zichzelf dit soort vragen stellen. We verbeteren het nabestaandenpensioen vóór de pensioendatum, benadrukt de minister, en na de pensioendatum blijft het gewoon beschikbaar.

Als iemand, bijvoorbeeld door ontslag, niet meer deelneemt aan een pensioenregeling, vervalt na drie maanden de dekking voor het nabestaandenpensioen. Ceder (ChristenUnie) vindt dat te snel en wil sociale partners de mogelijkheid geven om te kiezen voor een uitloopperiode van zes maanden.

We zouden goed moeten monitoren hoe het nieuwe stelsel uitpakt voor het nabestaandenpensioen, vindt Stoffer (SGP). Als er zaken verbeterd kunnen worden, moeten we daar altijd naar kijken, zegt de minister. Dat kan in ieder geval bij de evaluatie van de wet.

Deelname aan stelsel

Te veel mensen die werken, bouwen nu geen pensioen op, vinden veel woordvoerders. Schouten is het daarmee eens en wil het aantal halveren van 900 duizend naar 450 duizend. Daarom heeft ze de Stichting van de Arbeid gevraagd om het Aanvalsplan witte vlek uit 2020 aan te scherpen.

Het debat over het wetsvoorstel gaat op een later moment verder met de tweede termijn.

Zie ook: