Voorstel tot het invoeren van termijnen voor de opdrachten van (in)formateurs

18 oktober 2023, initiatiefwetsvoorstel - De Kamer bespreekt een voorstel van de leden Omtzigt, Eerdmans en Dassen tot wijziging van het Reglement van Orde in verband met het invoeren van termijnen voor de opdrachten van (in)formateurs.

De formatie na de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 duurde 299 dagen, een record. Omtzigt, Eerdmans (JA21) en Dassen (Volt) stellen voor om met maximumtermijnen van zes weken te gaan werken. De initiatiefnemers willen die vastleggen in het Reglement van Orde van de Tweede Kamer. Lukt het een informateur of formateur in die periode niet om de onderhandelingen tot een goed einde te brengen? Dan volgt er een Kamerdebat en verstrekt de Kamer een nieuwe opdracht, wederom voor zes weken.

Er ligt in Nederland in de wet weinig vast over hoe een kabinet tot stand komt, zegt Omtzigt. Andere landen hebben dat beter geregeld, vindt hij. Daar worden bijvoorbeeld nieuwe verkiezingen uitgeschreven als de formatie te lang duurt.

Flexibiliteit

Deadlines zijn geen doel maar een middel, benadrukt Michon (VVD). Zij vindt dat de vaste termijn van zes weken flexibel moet zijn. Het hangt volgens Klaver (GroenLinks, ook namens PvdA) af van de duidelijkheid van de verkiezingsuitslag. Bij een gecompliceerde uitslag lijkt het hem terecht om een informateur meer tijd te geven.

Omtzigt vindt zes weken een redelijke maximumtermijn. Vroeger zijn er kabinetten in 40 of 50 dagen tot stand gekomen, benadrukt hij. Als partijen er bijna uit zijn, kunnen ze dat in het Kamerdebat aangeven en doorgaan op de ingeslagen weg. De initiatiefnemers staan open voor een andere termijn, maar wijzen erop dat een limiet belangrijk is. Een deadline houdt druk op de ketel, zegt Dassen.

Een vaste termijn houdt onvoldoende rekening met de onvoorspelbaarheid van de formatie, denkt Van den Brink (CDA). Leg per geval een termijn vast in een motie, stelt hij voor. Maar de meerderheid van de Kamer kan een debataanvraag blokkeren en de uitkomst van een motie is niet bindend, zegt Omtzigt. Door het vast te leggen in het Reglement van Orde kan een Kamerminderheid zich ook op de vastgelegde termijnen beroepen.

Kamerdebatten

Drost (ChristenUnie) denkt dat het voorstel kan leiden tot meer transparantie over de kabinetsformatie. De Kamerdebatten zouden kleinere partijen een stem geven over de onderhandelingen. Maar hij vraagt zich af waarover er na die zes weken precies moet worden gedebatteerd.

In een chaotisch proces waarvoor weinig regels gelden, snapt Sneller (D66) de behoefte aan houvast. Maar elke zes weken een Kamerdebat over het verloop van de onderhandelingen zou volgens hem "ingewikkelde publieke gesprekken in een precair proces" opleveren.

Efficiëntie

Van der Plas (BBB) steunt de voorgestelde wijziging, omdat langdurende kabinetsformaties hebben geleid tot onvrede bij burgers en onduidelijkheid over het proces. Een heldere deadline moedigt politici aan om doelgerichter te werk te gaan en efficiënter te onderhandelen, denkt zij.

De Kamer stemt op 24 oktober over het initiatiefwetsvoorstel.

Zie ook: