Tweede dag Algemene Politieke Beschouwingen

22 september 2022 - Op de tweede dag van de Algemene Politieke Beschouwingen reageert premier Rutte op de inbreng van de fracties.

We leven in onwaarschijnlijk turbulente tijden, zegt Rutte. Er is oorlog in Oekraïne door Russische agressie, de inflatie is de pan uit gerezen en er is brede maatschappelijke onrust. Naast de actuele crises spelen er volgens de premier grote transities rondom klimaat, onderwijs, veiligheid en de arbeidsmarkt, die we niet uit het oog moeten verliezen.

Energieplafond

Het kabinet wil een energieplafond instellen, waardoor vanaf 1 november een maximumprijs gaat gelden voor gas en elektriciteit. Verschillende fracties hebben kritiek op de uitlegbrief die het kabinet over het plafond heeft gestuurd. Het is onvoldoende, vindt Klaver (GroenLinks). Hij vraagt of het kabinet ervoor gaat zorgen dat gezinnen in Nederland deze winter doorkomen, "whatever it takes".

Kuiken (PvdA) wil dat ook mensen in grotere, tochtige huurhuizen worden geholpen en pleit voor een ruimere regeling. Gündoğan wil weten wat het gevolg van het prijsplafond is voor mensen met een warmtepomp, die gas bespaart, maar veel extra elektriciteit gebruikt.

De komende dagen worden de regeling en de gevolgen voor specifieke groepen verder uitgewerkt, zegt Rutte. 50% tot 60% van alle huishoudens moet worden geholpen met het plafond. Het kabinet kan de stijgende energiekosten niet volledig compenseren, benadrukt de premier: dan zouden we een onverantwoord risico met de overheidsfinanciën nemen.

Volgens de premier is de regeling voor "normale gezinnen" met een "normaal verbruik". Maar houden we ook rekening met mensen die buiten de norm vallen, vraagt Simons (BIJ1). Een normaal gezin bestaat niet, erkent Rutte. Maar, voegt hij eraan toe, als je 17 miljoen mensen wil bereiken met een regeling, kun je niet heel veel precisie aanbrengen.

Hoelang verwacht de premier dat de problematiek van de hoge energierekening zal duren, vraagt Van der Staaij (SGP). De regeling geldt nu tot eind volgend jaar, antwoordt de premier. Voorspellingen voor de langere termijn zijn volgens hem moeilijk te maken.

Volgens Segers (ChristenUnie) moet het kabinet zich bezinnen op de vraag of energiebedrijven niet meer kunnen en moeten worden gereguleerd. Marijnissen (SP) wil niet dat het energieplafond leidt tot hoge winstuitkeringen van energiebedrijven. Energieleveranciers krijgen weliswaar compensatie voor de kosten die gemaakt worden, maar er wordt voorkomen dat ze worden overgecompenseerd, verzekert Rutte.

Bestaanszekerheid

Mensen zien hun rekeningen al jaren oplopen. Is de daling van de inkomstenbelasting met 0,11 procentpunt dan wel voldoende? Dat is niet het hele verhaal, reageert Rutte, wijzend op de verhoging van de arbeidskorting en het pakket ter ondersteuning van het kleinbedrijf.

Bestaanszekerheid gaat niet alleen over de gasrekening, stelt Azarkan (DENK). Hij wil een bredere visie van de minister-president. We moeten ervoor zorgen dat de overheid voor mensen een schild is tegen ontwikkelingen waar ze zich niet op kunnen voorbereiden, beaamt Rutte.

Door nalatige verhuurders zitten mensen in slecht geïsoleerde huizen, stellen verschillende woordvoerders vast. Kan het kabinet ervoor zorgen dat deze huurders nog dit jaar een lagere huur krijgen? Maar volgens Rutte is het juridisch niet mogelijk verhuurders hiertoe te dwingen.

Dassen (Volt) wil weten waarom de verhoging van de zorgtoeslag niet per 1 oktober 2022 al kan ingaan. Dat is uitvoeringstechnisch niet mogelijk, antwoordt Rutte. Door het nu in te laten gaan, loop je het risico dat er later honderdduizenden terugvorderingen moeten plaatsvinden.

Hermans (VVD) vraagt naar de aangekondigde regeling voor energie-intensieve midden- en kleinbedrijven. Hoe voorkomt het kabinet dat die zo ingewikkeld wordt dat het te lang duurt voordat het ingaat? Het is complex om die bedrijven, zoals bakkerijen en zwembaden, te bereiken, verklaart Rutte. Hij verzekert de Kamer dat de minister van EZK druk met de regeling bezig is.

Oekraïne

Rusland mag de oorlog niet winnen, betoogt Rutte. Volgens de premier kunnen we niet toestaan dat Poetin alles vernietigt wat we na de Tweede Wereldoorlog hebben opgebouwd. Paternotte (D66) wil dat de minister-president toezegt dat de wapensteun snel komt en dat het kabinet daarbij niet zuinig is. Zuinig waren we al niet, antwoordt Rutte. Verder is volgens hem de Oekraïense behoefte leidend.

De premier heeft zonder overleg de oorlog verklaard aan Rusland door te stellen dat het "ook onze oorlog" is, stelt Van Haga (Groep Van Haga). Hij vraagt de minister-president wanneer hij zich gaat inzetten voor vredesonderhandelingen. Rutte benadrukt dat de president van Oekraïne en zijn team de enigen zijn die daarover gaan. Gezien de Russische agressie is het begrijpelijk dat dit nu niet op de agenda staat.

Klimaat en leefomgeving

Gaat het kabinet de klimaatdoelstellingen wel halen? Niet alle woordvoerders zijn daarvan overtuigd. Het kabinet wacht de analyse van het Planbureau voor de Leefomgeving af, reageert Rutte, en komt dan in het voorjaar met aanvullende maatregelen om de doelen te halen. Maar sommige woordvoerders vinden dat te laat: er moeten dit najaar al keuze worden gemaakt en stappen worden.

Nederlanders worden beschermd tegen stankoverlast door de industrie, stelt Ouwehand (PvdD), maar niet tegen stankoverlast uit de veehouderij. Kennelijk was dit om de kortetermijnbelangen van de agro-industrie te dienen, maar de rechter heeft nu geoordeeld dat dit niet rechtmatig was. Hoe gaat de regering hiermee om?

Rutte wijst op de subsidieregeling om varkenshouders in gebieden met overlast te laten stoppen. De bepaling van de schadevergoeding voor omwonenden is nog "onder de rechter", dus daar wil de premier niet op ingaan.

Asiel en migratie

Het kabinet trekt extra geld uit om asielzoekers in Nederland op te vangen. Het gevolg zal zijn dat er meer mensen naar Nederland komen, vreest Eerdmans (JA21). Hij wil daarom een rem zetten op de instroom. We bieden bescherming aan mensen die vluchten voor oorlog en geweld, zegt Rutte: daar is draagvlak voor mits de aantallen beheersbaar blijven. En waar dat kan, draagt Nederland bij aan opvang in de regio.

Nederland moet meer grip krijgen op arbeidsmigratie, betoogt Heerma (CDA): het moet niet zo zijn dat werkgevers de lusten pakken en de samenleving de lasten draagt. Rutte wijst op een rapport van de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken dat binnenkort verschijnt. Ook de Staatscommissie Demografische ontwikkelingen 2050 houdt zich met dit onderwerp bezig.

Zorg en arbeidsmarkt

Hoe pakken we de tekorten op de arbeidsmarkt aan, met name in de zorg? Een van de mogelijkheden waar het kabinet naar kijkt, is het invoeren van een voltijdsbonus. Maar Den Haan (Fractie Den Haan) wijst erop dat veel mensen in de zorg die mantelzorg moeten verlenen, daardoor minder gaan werken. Een voltijdsbonus is voor hen geen oplossing.

Omtzigt waarschuwt voor de sluiting van de spoedeisende hulp in veel ziekenhuizen, zeker als de 45 minutennorm voor ambulances wordt geschrapt. Vooral de regio wordt volgens hem daardoor getroffen. Dit onderwerp kan worden besproken in het debat over het integraal zorgakkoord, zegt Rutte.

Vertrouwen

Wilders (PVV) vraagt de premier om een reflectie op de lage vertrouwenscijfers die EenVandaag publiceerde. Volgens Van der Plas (BBB) is er geen kloof tussen stad en platteland, maar tussen burgers en overheid.

We moeten de lage cijfers onder ogen zien, erkent Rutte. Volgens hem speelt mee dat mensen bezorgd zijn over "uiterst complexe vraagstukken" rondom asiel, stikstof en koopkracht.

Bijdrage Baudet

In de eerste termijn van de Kamer verliet het kabinet de zaal tijdens de bijdrage van Baudet (FVD). Dit kan niet onbesproken blijven, vindt Jansen (FVD). De bijdrage van Baudet ging volgens Rutte over alle grenzen heen. De premier zegt blij te zijn dat het kabinet minister Kaag niet alleen heeft laten vertrekken en als team de zaal heeft verlaten.

De Kamer stemt na afloop van het debat over de ingediende moties.

Zie ook: