Tweede dag Algemene Politieke Beschouwingen

19 september 2019 - Op de tweede dag van de Algemene Politieke Beschouwingen reageert premier Rutte namens het kabinet op de inbreng van de fractievoorzitters over de kabinetsplannen voor 2020.

De fractievoorzitters leverden hun bijdrage tijdens de eerste dag van de Algemene Politieke Beschouwingen.

Het gaat goed met Nederland, betoogt Rutte, maar we zijn geen eiland. We zijn afhankelijk van internationale ontwikkelingen die de economische groei beïnvloeden. Die groei is volgens de premier hard nodig om in de toekomst zaken als zorg, onderwijs, pensioenen en klimaatmaatregelen te kunnen betalen.

Rechtsstaat

"Een afschuwelijke moord en een aanslag op de rechtsstaat. Je verstand staat erbij stil." De premier reageert op de moord op Derk Wiersum, de advocaat van kroongetuige Nabil B. "Er is opnieuw een grens overschreden door de criminelen en daar moeten we ons tegen verzetten." Deze vreselijke aanslag raakt ons allemaal, aldus Kuzu (DENK).

Is de regering nog wel het gezag in Nederland, vraagt Wilders (PVV). Uiteraard, zegt Rutte, maar de onderwereld moet niet vervlochten raken met de bovenwereld. Net als Segers (ChristenUnie) en Dijkhoff (VVD) vindt hij dat de overheid aan de kant moet blijven staan van mensen die het goede willen. Krol (50PLUS) stelt voor om tipgevers beter te belonen en beschermen.

Om als rechtsstaat te kunnen winnen van de narcostaat zijn er volgens Heerma (CDA), Dijkhoff (VVD) en Van der Staaij (SGP) wel meer mogelijkheden nodig, bijvoorbeeld betere informatie-uitwisseling tussen diensten. Speciale interventieteams kunnen daar een rol in spelen, denkt Rutte.

Asscher (PvdA), Klaver (GroenLinks) en Marijnissen (SP) pleiten voor meer geld voor de politie en vragen het kabinet om andere keuzes te maken. Ook bij de gesubsidieerde rechtsbijstand: die is belangrijk voor de toegang tot het recht. We moeten proberen te voorkomen dat te veel sociaal advocaten het bijltje erbij neer gooien, zegt Jetten (D66).

Investeringsfonds

Het kabinet wil een investeringsfonds van enkele tientallen miljarden oprichten om door publieke investeringen het verdienvermogen te versterken. Het fonds is volgens Rutte bedoeld voor niet-reguliere en niet-structurele investeringen voor de lange termijn. Het kabinet zal dit plan de komende tijd nog verder uitwerken.

Jetten (D66) vindt dat ideeën uit de samenleving, bijvoorbeeld van bedrijven en kennisinstellingen, een kans moeten krijgen. Dat is Rutte met hem eens, maar voor de besluitvorming over de investeringen wil hij wel objectieve criteria, want het moet ook "lobbyproof" zijn.

Klaver (GroenLinks) vindt dat Nederland bij die investeringen ook risico's moet durven nemen, bijvoorbeeld op plekken waar de markt z'n werk niet doet. Maar blijf daarbij binnen de grenzen van wat de aarde aankan, benadrukt Thieme (PvdD), die pleit voor een "planeetcentrale blik".

Koopkracht

In 2020 zal een forse lastenverlichting voelbaar zijn in de portemonnee en dat is goed nieuws, zegt Rutte. Vooral voor de midden- en hogere inkomens wordt een betere koopkracht verwacht.

Marijnissen (SP) roept de premier op om het minimumloon en de lonen in de publieke sector, bijvoorbeeld in de zorg en bij de politie, te verhogen.

Helaas komen de lagere inkomens en de ouderen er bekaaid van af, vindt Asscher (PvdA). En voordat mensen geloven dat ze erop vooruitgaan, willen ze dat eerst wel eens zien, zegt Kuzu (DENK), want in voorgaande jaren kwam deze voorspelling niet altijd uit.

Wilders (PVV), Krol (50PLUS) en Marijnissen (SP) willen af van de kortingen op pensioenen, waardoor ouderen minder profiteren van de koopkrachtstijging. Maar Rutte wil niet komen aan de solidariteit tussen de generaties, want dat zou ten koste gaan van het systeem.

Eenverdieners betalen meer belasting dan tweeverdieners, constateert Van der Staaij (SGP), en dat is onrechtvaardig. Segers (ChristenUnie) benadrukt dat de positie van eenverdieners in ieder geval niet verslechtert. Volgens de premier gaan vooral eenverdieners met een middeninkomen er komend jaar op vooruit.

Uitvoering

Bij overheidsorganisaties als de Belastingdienst, het CBR en UWV zijn er veel problemen met de uitvoering. Dit ligt niet aan de mensen die daar werken, benadrukt Rutte, maar aan vooral aan ICT-problemen, onvervulde vacatures en complexe regelgeving.

Uitvoeringsorganisaties zijn het gezicht van de overheid, zegt onafhankelijk Kamerlid Van Kooten. Maar ze zijn er volgens haar te vaak niet als mensen ze echt nodig hebben. We moeten de cultuur doorbreken dat regels belangrijker zijn dan mensen, betoogt Segers (ChristenUnie). Heerma (CDA) zegt dat de problemen met de uitvoering individuele departementen overstijgen en vraagt de premier om meer de leiding te nemen.

Moet er een parlementair onderzoek komen naar de problemen bij uitvoeringsorganisaties? Het is aan de Kamer om daarover te beslissen, zegt Rutte. Maar als het er komt, vindt de premier dat het vooral gericht zou moeten zijn op de oorzaken en het vinden van oplossingen, niet op het aanwijzen van schuldigen.

Stikstof en wonen

Door een uitspraak van de Raad van State over stikstofuitstoot liggen veel projecten stil, ook in de woningbouw. Dat is een probleem omdat het voor veel mensen al lastig is om een huis te vinden. Wat moet de regering doen?

• Klaver (GroenLinks): de oplossing is in ieder geval niet om het aantal natuurgebieden te verminderen
• Jetten (D66): bied boeren perspectief om over te stappen op kringlooplandbouw
• Heerma (CDA): kijk of boerenbedrijven zonder opvolger kunnen worden uitgekocht
• Thieme (PvdD): trek het boetekleed aan en maak excuses voor het overtreden van de milieuregels
• Van Kooten: zoek het niet in juridische geitenpaadjes en creatieve modellen

Een commissie onder leiding van voormalig minister Remkes kijkt naar het stikstofprobleem. Rutte wil de aanbevelingen die daaruit voortkomen afwachten.

Een betaalbare woning dreigt een luxe te worden, stelt Marijnissen (SP). Met Asscher (PvdA) pleit zij voor het afschaffen of verlagen van de verhuurderheffing. Die kan omlaag door speculanten te laten meebetalen, denkt Klaver (GroenLinks).

Stuur Syrische statushouders terug, oppert Wilders (PVV), dan komen er in één klap 50.000 huurwoningen beschikbaar. Baudet (FvD) onderschrijft dat terugsturen kan, want het is weer veilig in grote delen van Syrië. Maar terugkeer is volgens Rutte geen politiek besluit: dit kan alleen op basis van objectieve feiten.

Leraren

Niemand wil dat kinderen naar huis worden gestuurd, op latere leeftijd naar school gaan of een dag minder per week les krijgen, benadrukt de premier. In het regeerakkoord is daarom geld uitgetrokken voor het verhogen van salarissen van leraren en het verminderen van de werkdruk. Het aanpakken van het lerarentekort moet een topprioriteit zijn, zegt Jetten (D66).

Is er voldoende geld om het lerarentekort op te lossen? Er is veel meer nodig, denkt Asscher (PvdA). Geef parttimers in het onderwijs een financiële prikkel om fulltime te gaan werken, stelt Wilders (PVV) voor.

Er ligt nog 285 miljoen op de plank voor een nieuwe cao, zegt Rutte. De regering wil na het afsluiten daarvan bekijken of er in 2020 extra incidenteel geld nodig is voor het oplossen van knelpunten. Segers (ChristenUnie) oppert om scholen zelf over de besteding daarvan te laten beslissen.

Zorg

We hebben de beste gezondheidszorg van Europa, betoogt Rutte. Maar een aantal woordvoerders denkt dat het nog beter kan.

• Asscher (PvdA): maak geld vrij voor een betere beloning van verpleegkundigen
• Wilders (PVV): te veel ouderen wachten op een plek in een verzorgingshuis
• Van der Staaij (SGP): denk na over onorthodoxe maatregelen om tekorten bij met name de terminale thuiszorg op te lossen
• Klaver (GroenLinks): verbeter de zorg voor kinderen met complexe problemen

De premier is positief over het opzetten van centra die voldoende expertise hebben om jongeren met complexe problemen te helpen.

Rechtszaak

Rutte gaat niet in op vragen van Wilders over bemoeienis van ambtenaren met zijn rechtszaak, omdat de premier zich niet wil mengen in zaken die nog onder de rechter zijn. Voor de PVV-fractievoorzitter is dat reden om het vertrouwen in de premier op te zeggen. Zijn motie van wantrouwen krijgt steun van Baudets FvD, maar andere fracties stemmen tegen.

De Kamer heeft aansluitend aan het debat over de ingediende moties gestemd.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Gemist