Tijdelijke wet opvang ontheemden Oekraïne, eerste termijn

28 februari 2024, wetsvoorstel – Nu de oorlog met Rusland voortduurt en er nog geen einde in zicht lijkt, wordt de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne geregeld in een tijdelijke wet. De Kamer debatteert erover met staatssecretaris Van der Burg (Asiel en Migratie).

Twee jaar geleden kwam na de aanval van Rusland een grote vluchtelingenstroom uit Oekraïne op gang. Om het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) niet te belasten maakte de regering burgemeesters verantwoordelijk voor de opvang van Oekraïense ontheemden. Dit gebeurde op basis van het staatsnoodrecht. Nu duidelijk is dat de opvang voor langere tijd is, komt de staatssecretaris met een tijdelijke wet.

Staatsnoodrecht

Het is vreemd dat gekozen is voor toepassing van het staatsnoodrecht, zegt Van Nispen (SP), omdat al snel duidelijk was dat de Oekraïense vluchtelingen langer zouden blijven. Het gebruik van het staatsnoodrecht moet bovendien altijd zo kort mogelijk zijn, benadrukt Van Dijk (SGP). Daarom vindt hij dat het te lang heeft geduurd voordat de regering met een tijdelijke wet kwam.

Het noodrecht was destijds nodig om zaken snel te regelen, zegt Van der Burg. Vervolgens kwam er een voortduringswet, waarover de Kamer op 6 juli 2022 debatteerde. De tijdelijke wet die nu wordt besproken, is begin juli 2023 naar de Kamer gestuurd. De staatssecretaris verwacht dat deze in mei of juni zal ingaan.

Tijdelijke opvang

Zolang het niet veilig is in Oekraïne, moeten we de vluchtelingen uit dat lang barmhartig blijven opvangen, zegt Piri (GroenLinks-PvdA). Zij maakt zich zorgen over wat er gebeurt wanneer de tijdelijke wet afloopt. Dit is uiterlijk een jaar nadat de Europese Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB) stopt.

Het einde van de oorlog in Oekraïne is nog niet in zicht, zegt Ceder (ChristenUnie). Hij wil daarom langer vooruitkijken, tot na het aflopen van de RTB en de tijdelijke wet. Dat geldt ook voor Koekkoek (Volt): wat is de Nederlandse inzet binnen Europa voor de opvang van Oekraïners na maart 2025?

We zullen op Europees niveau het beleid moeten vaststellen, zegt de staatssecretaris. Ook om te voorkomen dat ontheemden vooral naar bepaalde landen gaan.

Eigen bijdragen en terugkeer

Een groot deel van de Oekraïners in Nederland is aan het werk gegaan. Het is fair om aan hen een bijdrage voor de opvangkosten te vragen, zegt Brekelmans (VVD), en dit is ook belangrijk voor het draagvlak. Veldkamp (NSC) is het daarmee eens. Hij wil Oekraïners stimuleren om vrijwillig terug te keren naar veilige gebieden, want dat is belangrijk voor de verdediging, de economie en de wederopbouw van het land.

Ook Keijzer (BBB) vindt dat Oekraïners die werken, meer kunnen bijdragen. Als ze voldoende inkomsten hebben, moet hun financiële toelage worden gestopt, ook om te voorkomen dat ze niet als vluchteling maar als arbeidsmigrant hierheen komen. Is het mogelijk om een goed onderscheid te maken tussen ontheemden en arbeidsmigranten, vraagt Bontenbal (CDA) zich af.

Het is onrechtvaardig en onacceptabel dat Nederlanders wel betalen voor huur, water, gas en licht, zegt Markuszower (PVV), en Oekraïense ontheemden niet. Hij wil de opvang versoberen en zoeken naar mogelijkheden om Oekraïners in veilige delen van hun eigen land op te vangen.

Het kabinet is al bezig met het zoeken naar mogelijkheden om een eigen bijdrage te vragen, zegt Van der Burg. Dit kan in de tijdelijke wet worden opgenomen, maar dat is niet per se nodig. Die wet kan gemeenten wel helpen om inkomensgegevens van ontheemden te krijgen.

Jaarbeurs en doorstroom

Op 27 februari heeft de Veiligheidsregio Utrecht besloten om de opvang in de Jaarbeurs tijdelijk te sluiten voor Oekraïners die nieuw arriveren. Synhaeve (D66) spoort de staatssecretaris aan om de doorstroom te bevorderen, zodat er weer nieuwe vluchtelingen opgevangen kunnen worden.

Oekraïners die naar Nederland komen, zegt Van der Burg, kunnen zich in elke gemeente melden. Hij verwacht niet dat er mensen op straat terechtkomen; kwetsbare mensen worden in ieder geval opgevangen.

Het debat over het wetsvoorstel gaat op 7 maart verder met de tweede termijn van de woordvoerders.

Zie ook

Het overzicht van de laatste debatten in het kort
De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
Kijk debatten terug via Debat Direct