Rapport van de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050

4 december 2024, debat – De Kamer debatteert met minister Van Hijum (Sociale Zaken en Werkgelegenheid), Keijzer (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening) en Faber (Asiel en Migratie) over de bevindingen van de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050.

Welke omvang en samenstelling moet de bevolking hebben in 2050? En wat zijn de effecten van migratie en vergrijzing? De staatscommissie concludeerde dat "gematigde bevolkingsgroei"naar 19 à 20 miljoen mensen in 2050 het beste is voor het behoud van brede welvaart.

Bevolkingsgroei en vergrijzing

Het rapport ontkracht mythes die door de PVV en VVD de wereld in geslingerd zijn, stelt Ergin (DENK). Het idee dat Nederland vol zou zijn, noemt hij "onderbuikgebral". Nederland heeft juist behoefte aan meer inwoners, zegt hij.

Migratie kan volgens Bikker (ChristenUnie) niet de oplossing zijn voor vergrijzing. Migranten worden zelf ook ouder, zegt zij, en zullen op termijn ook zorg nodig hebben. Het aantal geboortes is lager dan in elk jaar sinds 1901, zegt Omtzigt (NSC). Hij wijt dit onder andere aan het feit dat jongeren veel later een eigen woning vinden en een vast contract krijgen.

Beleid om het kindertal te verhogen heeft geen of slechts zeer tijdelijk effect, zegt minister Van Hijum. De overheid moet ervoor zorgen dat de randvoorwaarden op orde zijn voor mensen die kinderen willen krijgen, zoals goede kinderopvang.

Arbeids- en asielmigratie

In winkelstraten zie je dat de samenstelling van de samenleving "drastisch is veranderd", betoogt Boon (PVV). Wat hem betreft worden alle vormen van migratie beperkt. We moeten niet alle migrantengroepen op één hoop gooien, benadrukt Van der Plas (BBB). Arbeids- en kennismigranten voegen volgens haar waarde toe aan "wezenlijke sectoren van onze economie".

We moeten Europees samenwerken, zegt Koekkoek (Volt), bijvoorbeeld door een solidaire opvang van asielzoekers binnen heel Europa en Europese standaarden voor arbeidsomstandigheden. Als het aan Podt (D66) ligt, nemen we een voorbeeld aan het asielmodel in Canada. Daar wordt al jarenlang gewerkt met een migratieplanning, waardoor de overheid beter voorbereid is en betere keuzes kan maken, zegt ze.

Stop immigratie en stimuleer remigratie, luidt de oproep van Baudet (FVD). Alleen dan kunnen we volgens hem "dit prachtige land behouden en doorgeven aan onze kinderen en  kleinkinderen".

Minister Faber wil het liefst dat de groei door migratie nog meer beperkt wordt dan de staatscommissie voorstelt. Ze zet in op "het strengste pakket van asielmaatregelen ooit, een drastische beperking van de instroom en het bevorderen van de uitstroom".

We moeten de verdienmodellen van migratie aanpakken, zegt Dijk (SP), en niet meewerken aan de uitbuiting van arbeidsmigranten. Hij bepleit het invoeren van werkvergunningen, zodat arbeidsmigranten goed behandeld, gehuisvest en betaald worden.

Het kabinet wil misstanden aanpakken en de afhankelijkheid van arbeidsmigratie verminderen, antwoordt Van Hijum. Hij wil "keihard optreden" tegen verdienmodellen die uitbuiting mogelijk maken.

Sturen op aantallen

Politieke keuzes over langjarige bandbreedtes voor arbeids-, gezins-, asiel- en studiemigratie zijn nodig, stelt de staatscommissie. Timmermans (GroenLinks-PvdA) onderschrijft dit advies en spreekt van een koerswijziging van zijn partij. We moeten gaan sturen op hoeveel bevolkingsgroei we per jaar aankunnen, zegt hij, en de "hele migratiekwestie" durven aanpakken.

Aan welke bandbreedtes voor arbeids- en asielmigratie denken de ministers op basis van dit rapport, vraagt Bontenbal (CDA). En zijn deze bandbreedtes communicerende vaten?

Het nut van een bandbreedte verschilt per migratiesoort, antwoordt Van Hijum. Het streven is wel om, in lijn met het advies van de commissie, in 2050 in totaal niet boven de 19 à 20 miljoen mensen uit te komen. Als het migratiesaldo jarenlang boven de 68.000 is, gaan we dat niet halen, legt hij uit. Maar er zijn nu nog geen concrete maatregelen om op aantallen te sturen, waarschuwt de minister.

Becker (VVD) wil niet alleen bandbreedtes, maar ook een migratiewet. Die moet het kabinet verplichten te werken aan instroombeperking als de bandbreedtes worden overschreden.

Minister Faber kijkt niet naar bandbreedtes, maar zet naar eigen zeggen in op een maximale inperking van de asielinstroom. Ze voelt op dit moment niks voor een migratiewet. 

Huisvesting

30.000 scheidingen per jaar betekent evenzoveel extra huishoudens die een woning zoeken, zegt Flach (SGP). Maak werk van relaties door gratis relatietherapie aan te bieden of gemeentelijke relatieloketten te starten, stelt hij voor. Stem de woningbouw beter af op de vergrijzing, zegt Eerdmans (JA21). Hij pleit voor een herintroductie van bejaardentehuizen, meer seniorwoningen en gemeenschappelijke woonvormen. 

Minister Keijzer erkent dat er sprake is van "huishoudenverdunning". Er is volgens haar sprake van woningnood. Ze wil 100.000 woningen per jaar realiseren en met een nieuwe wet de regie op de volkshuisvesting versterken.

De Kamer gaat op een later moment verder met de tweede termijn van het debat over het rapport van de staatscommissie.

Zie ook

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Direct