Opvangcrisis in Ter Apel

13 februari 2025, debat - De Kamer debatteert met minister Faber (Asiel en Migratie) over de opvangcrisis in Ter Apel.

De meeste asielzoekers gaan in Nederland eerst naar aanmeldcentrum Ter Apel. Hier vragen ze asiel aan bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Er zijn zorgen rondom Ter Apel: er zijn vaak te weinig opvangplekken en er is sprake van overlast in het dorp, zoals intimidatie, vervuiling, geluidsoverlast, vernieling en diefstal.

Opvang

De minister heeft in acht maanden tijd niets verbeterd aan de opvang van asielzoekers, oordeelt Piri (GroenLinks-PvdA). Waarom komt ze bijvoorbeeld niet tegemoet aan de wens van de gemeente Westerwolde om kansarme asielzoekers te spreiden over Nederland?

Het kabinet komt met waardeloos beleid, vindt Koekkoek (Volt), terwijl er in haar ogen wel degelijk oplossingen zijn voor de vastgelopen asielketen. Zorg voor een betere spreiding over het land en voor voldoende opvangplekken, is haar oproep.

Mensen moesten op stoelen of in het gras slapen, slachtoffers van oorlogsgeweld kregen geen psychische hulp en een baby kwam zelfs te overlijden. Het is om je voor te schamen, onderstreept Van Baarle (DENK). De asielcrisis komt volgens hem door het afschalen van de capaciteit en het bezuinigen op de IND en het Centraal Orgaan opvang asielzoekers, het COA.

We hebben al heel veel azc's, benadrukt Faber, en ze wil niet van heel Nederland een azc maken. Het is aan het lokaal bestuur om het aan te geven wanneer men een azc wil. Met doorstroomlocaties en "opstartwoningen" verwacht de minister de asielketen te kunnen ontlasten.

Overlast

De overlast wordt veroorzaakt door met name veiligelanders, signaleert Eerdmans (JA21). Hij wijst ook naar Budel, waar een azc staat en inwoners nr verluidt een eigen "knokploeg" wilden oprichten. Het is volgens hem een teken dat de overheid compleet faalt. Veiligelanders moeten sneller door de procedure heen, stelt Boomsma (NSC): meteen behandelen, afwijzen en terugsturen.

Veiligelanders worden al met voorrang behandeld en gaan binnen vier weken door de procedure, reageert de minister. Bij hoger beroep duurt de procedure langer.

Medewerkers worden bespuugd en geslagen, buurtbewoners zijn angstig geworden, de lokale HEMA is in korte tijd 44 keer beroofd en volgens de Inspectie Justitie en Veiligheid lopen medewerkers en bewoners zeer ernstige veiligheidsrisico's, somt Van Nispen (SP) op. Hij roept op tot structurele oplossingen.

Faber wil overlastgevende asielzoekers in een speciale opvang plaatsen, een vtl. Daar krijgen ze een programma aangeboden gericht op gedragsverbetering. Daarnaast moeten asielzoekers die een kansarme aanvraag doen, zich twee keer per dag melden. Doen ze dat niet, dan worden ze in de vtl geplaatst en volgen ze dus een strenger regime. Ook overweegt ze een avondklok in stellen en er is extra geld beschikbaar voor compensatie van ondernemers die te maken krijgen met diefstal.

Een meldplicht alleen is niet genoeg, benadrukt Vondeling (PVV): overlastgevende asielzoekers moeten worden opgesloten en de minister moet inzetten op terugkeer.

Een meldplicht voorkomt niet dat overlastgevende asielzoekers op "rooftocht" kunnen in Westerwolde, claimt Rajkowski (VVD). Zij pleit voor het heropenen van de procesbeschikbaarheidslocatie (pbl), een semigesloten afdeling. Dat kan volgens haar met een nieuwe juridische grondslag. Als de pbl toch niet open kan, wil Van der Plas (BBB) een regime dat daar zo dicht mogelijk bij in de buurt komt.

Faber zet in op een zo streng mogelijk asielbeleid. Het liefst zou ze overlastgevers direct terugsturen, zegt ze, maar ze is gebonden aan wet- en regelgeving. De pbl kan de overlast helpen verminderen, maar die kan waarschijnlijk niet voor 1 maart open. Ze is bereid om te bekijken of meerdere pbl's in Nederland een optie zijn.

Wetsvoorstellen

De Raad van State is kritisch op twee wetsvoorstellen van het kabinet, de Asielnoodmaatregelenwet en de Wet invoering tweestatusstelsel, omdat ze waarschijnlijk niet bijdragen aan het beperken van de asielinstroom. De wetten helpen niet en dus houdt het kabinet Ter Apel en Nederland voor de gek, constateert Ceder (ChristenUnie).

Het ministerie zegt openlijk niet achter de uitspraken van Faber te staan waarin ze aangeeft niets aan te willen passen aan haar wetsvoorstellen, doelt Podt (D66) op berichtgeving in De Telegraaf. Wie moet ik nou geloven, vraagt ze: de minister of het ministerie? Ik heb gezegd wat ik heb gezegd, reageert Faber. Ze komt nog met een nader rapport, en op basis daarvan wil ze de discussie aangaan.

Nederland wacht al te lang op effectieve asielmaatregelen. Geef deze wetten daarom een kans, betoogt Van Dijk (SGP). Hij roept de minister wel op om te investeren in de uitvoering. Wat doet het kabinet om de IND, het COA, de Dienst Terugkeer en Vertrek en de rechtspraak klaar te maken voor invoering van het Europees Asiel- en Migratiepact en de wetsvoorstellen, vraagt Bontenbal (CDA).

De uitvoeringsorganisaties moeten tijdig over voldoende middelen beschikken voor de uitvoering van hun wettelijke taken, beaamt Faber. Bij de Voorjaarsnota zal hierover worden besloten.

Zolang Nederland vastzit aan Europees asielbeleid, zullen de wetten niet helpen, denkt De Vos (FVD). Ze vindt dat de minister daar ook eerlijk over moet zijn. Maar de minister denkt dat haar wetsvoorstellen wel degelijk een groot verschil gaan maken.

De Kamer stemt op 18 februari over de tijdens het debat ingediende moties.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort.
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Direct.