Oppositie kritisch over rol premier in kwestie-Zijlstra

13 februari 2018, debat - Minister Zijlstra (Buitenlandse Zaken) treedt af na een leugen over een ontmoeting met Poetin. De oppositiepartijen uiten kritiek op de rol die premier Rutte heeft gespeeld.

De met afstand grootste fout in mijn carrière. Zo betitelt Zijlstra de leugen over zijn aanwezigheid in Poetins datsja in 2006. De geloofwaardigheid van een minister van Buitenlandse Zaken moet volgens hem boven iedere twijfel verheven zijn. "Om het ambt niet te belasten" treedt hij af.

Ik zal hem enorm missen, luidt Ruttes reactie op het aftreden van Zijlstra. Hij heeft een fout gemaakt, maar daarmee mogen wij niet zijn grote verdiensten aan de kant schuiven.

Buma (CDA) betreurt het aftreden van Zijlstra, maar respecteert diens beslissing. Ik heb met groot respect kennisgenomen van de verklaring van Zijlstra, voegt Van der Staaij (SGP) toe. Wij moeten de waarheid dienen, zegt Segers (ChristenUnie), maar moet er niet ook genade zijn in de politiek?

Er mag geen twijfel zijn over de geloofwaardigheid van een minister van Buitenlandse Zaken, zegt Pechtold (D66), en met zijn aftreden laat Zijlstra zien hoe een democratie zich onderscheidt. Daarmee wordt duidelijk dat wij hoge morele standaarden hanteren, vindt Dijkhoff (VVD).

De minister van Buitenlandse Zaken is volkomen terecht afgetreden, zegt Baudet (FvD). Nederland moest blijkbaar tegen Rusland worden opgehitst en daarom werd "een lulverhaal" verzonnen.

Informatie aan de Kamer

De premier werd in de week van 29 januari door Zijlstra geïnformeerd over zijn misstap. Wilders (PVV) vraagt waarom de Kamer toen niet onmiddellijk is geïnformeerd. Kan het parlement zoiets alleen via de media te weten komen?, vraagt Krol (50PLUS). Volgens Kuzu (DENK) was het de plicht van de premier om de Kamer te informeren.

Ik had op de dag van het Volkskrantartikel de Kamer moeten informeren, erkent Rutte. Of hij dat al in de week van 29 januari had moeten doen, vindt hij "ingewikkeld". Niks ingewikkeld, vindt Wilders, het informeren van de Kamer mag niet afhankelijk zijn van de plannen van een krant. Leven we in een parlementaire democratie of in een mediademocratie?, vraagt Marijnissen (SP).

Als je een geheim met je meedraagt, ben je chantabel, zegt Baudet. Dat maakt het ook voor Klaver (GroenLinks) op zijn minst eigenaardig dat de premier niet naar de Kamer is gekomen toen hij hoorde van Zijlstra's probleem. Is besloten pas openheid te geven toen de druk onhoudbaar werd?, vraagt Ouwehand (PvdD).

Schade

Met de leugen van Zijlstra kreeg Poetin de joker in handen in het onderlinge diplomatieke verkeer, constateert Klaver. Ook Asscher (PvdA) benadrukt de schade die is aangebracht in de toch al gevoelige relatie met Rusland. En nepnieuws komt nu ook uit Nederland, constateert Kuzu.

Hoe effectief en integer is het chefbeleid van deze premier? Ouwehand vraagt waarom Rutte tot aan de start van dit debat meende dat Zijlstra kon aanblijven. Ik heb een naïeve inschatting gemaakt, erkent Rutte. Hij vond Zijlstra's misstap "een zonde, maar geen doodzonde". En dat terwijl de geloofwaardigheid van ons land in het geding is gekomen, benadrukt Marijnissen.

Het is volstrekt helder dat liegen niet kan, zegt Rutte. Maar in een parlementaire democratie kunnen alle zaken worden besproken. Door ook de komende periode een gedegen buitenlands beleid te voeren en door hard te werken zullen we de geloofwaardigheid verder herstellen, aldus de premier.

Achtergrond

Op 12 februari bekende Zijlstra tegenover de Volkskrant dat hij heeft gelogen over een ontmoeting met de Russische president Poetin. Die zou hebben verklaard dat Rusland streeft naar herstel van Groot-Rusland, inclusief Oekraïne, Wit-Rusland en de Baltische Staten. Maar Zijlstra was niet aanwezig bij die bijeenkomst. Hij heeft daarover gelogen omdat hij zijn bron wilde beschermen.

De bron van Zijlstra, oud-Shell-topman Van der Veer, heeft verklaard dat Zijlstra de uitlatingen van Poetin over het Groot Russische Rijk op zijn eigen wijze heeft geïnterpreteerd. De woorden van de Russische president waren volgens Van der Veer historisch bedoeld.

De door de PVV ingediende motie van wantrouwen wordt aansluitend aan het debat verworpen. Naast de PVV stemmen ook de SP, de PvdD, DENK en het FvD voor.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk het debat terug via Debat Gemist