Onverenigbaarheid rechterschap met lidmaatschap Eerste en Tweede Kamer en het Europees Parlement
10 april 2024, wetsvoorstel – Je kunt geen rechter zijn en tegelijkertijd lid van de Eerste Kamer, de Tweede Kamer of het Europees Parlement, vindt minister Weerwind (Rechtsbescherming). De Kamer bespreekt zijn wetsvoorstel waarmee dat geregeld wordt.
Naast een grotere scheiding tussen de rechterlijke en de wetgevende macht, beoogt het wetsvoorstel dat rechterlijke ambtenaren bepaalde financiële belangen moeten melden. Daarmee wil Weerwind het risico op financiële belangenverstrengeling verkleinen.
Onafhankelijkheid
Rechters mogen niet tegelijk lid van het parlement zijn. Helder (BBB) vindt dat de lijn moet worden doorgetrokken: rechters zouden ook geen gemeenteraadslid of lid van Provinciale Staten mogen zijn. Dat vindt Weerwind te ver gaan. Hij wijst erop dat de rechter altijd om verschoning kan vragen als een zaak raakt aan zijn lidmaatschap van gemeenteraad of Provinciale Staten.
Wij zijn niet immuun voor aantasting van de onafhankelijkheid van rechters, zegt Mutluer (GroenLinks-PvdA). Zij bepleit alertheid om politieke bemoeienis zo veel mogelijk te voorkomen.
Van Vroonhoven (NSC) meent dat het voldoende is dat rechters buitengewoon verlof opnemen voor de duur van een benoeming tot lid van de Staten-Generaal of het Europees Parlement. Tijdelijk verlof is niet voldoende, reageert Weerwind, verwijzend naar de principiële functiescheiding. Een rechter die lid van het parlement wil worden, moet ontslag nemen.
Wie controleert de rechters, vraagt Eerdmans (JA21). Toezicht op rechters gebeurt alleen door rechters zelf, zegt Weerwind. Hij noemt dat een "zeer essentieel onderdeel van de onafhankelijke rechtspraak".
Financiële belangen en nevenfuncties
Persoonlijke en financiële belangen van de rechter horen geen rol te spelen, zegt Van Nispen (SP). Hij wil dat de bepalingen hierover in het wetsvoorstel ook gelden voor de fiscale partners van rechterlijke ambtenaren. Weerwind wijst erop dat 'fiscale partner' een zeer ruim begrip is. Het voorstel van Van Nispen is volgens hem een te grote inbreuk op de persoonlijke levenssfeer.
Vondeling (PVV) vraagt zich af of er een sanctie moet komen te staan op het niet of niet volledig opgeven van nevenfuncties. Zij vindt dat ook het lidmaatschap van een politieke partij moeten worden opgenomen in het nevenfunctieregister.
Het nevenfunctieregister wordt volgens Weerwind jaarlijks goed bijgehouden. De Raad voor de rechtspraak monitort dat. Als een rechter zich niet houdt aan zijn verplichtingen, dan wordt hij daarop aangesproken. Aangezien het lidmaatschap van een politieke partij geen functie is, wordt het niet in het nevenregister opgenomen.
Toewijzen van zaken
Sneller (D66) is blij met het wetsvoorstel, want "we zijn nu afhankelijk van ongeschreven basisregels en dat is kwetsbaar". Hij stelt voor om het wetsvoorstel uit te breiden met de bepaling dat zaken altijd aan rechters moeten worden toebedeeld op basis van objectieve, transparante en controleerbare criteria. Weerwind vindt dit een goede aanvulling.
Raad voor de rechtspraak
Ellian (VVD) vraagt in hoeverre de minister handvatten heeft om via de Raad voor de rechtspraak controle uit te oefenen op de wijze waarop het geld wordt uitgegeven en op een zo efficiënt mogelijke werkwijze. De minister bevestigt dat: de wettelijke grondslag voldoet. De raad stuurt nadrukkelijk op bedrijfsvoeringskwesties.
De Kamer stemt op 16 april over het wetsvoorstel en de tijdens het debat ingediende moties.
Zie ook:
- Het overzicht van de laatste debatten in het kort.
- De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
- Kijk debatten terug via Debat Direct.