Onderwijsbegroting afgerond

18 november 2021, begroting - De ministers Van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) en Slob (Basis- en Voortgezet Onderwijs) reageren op de inbreng van de Kamer uit de eerste termijn.

De effecten van corona, onder andere op de mentale gesteldheid van leerlingen en studenten, kansengelijkheid, leraren, beroepsonderwijs en hoger onderwijs. Deze en andere onderwerpen komen aan bod bij het debat over de Onderwijsbegroting.

Corona

Het oplopende aantal coronabesmettingen leidt tot onrust, uitval en klassen die naar huis worden gestuurd, stelt Slob vast. Maar als het enigszins mogelijk is, moeten volgens hem de scholen openblijven. Wassenberg (PvdD) is het daarmee eens: neem eerst andere maatregelen, zoals stoppen met vliegen.

Scholen zijn brandhaarden bij de verspreiding van het virus, zegt Paternotte (D66). Hij wil dat het OMT kijkt naar mogelijkheden om dit af te remmen. Scholen hebben al de ruimte om aanvullende maatregelen te nemen, benadrukt Slob.

De ventilatie is nog niet overal op orde, concludeert De Hoop (PvdA). Hij stelt voor om een lijst te maken van scholen waarvoor dit geldt, maar Slob ziet daar weinig in. Bisschop (SGP) suggereert dat het Rijk bij de financiering meer kan doen voor gemeenten met een regiofunctie in het voortgezet onderwijs.

Leraren worden soms onheus bejegend door ouders, zegt Van der Plas (BBB), bijvoorbeeld als hun kind thuiszit vanwege coronagevallen op school. Zij wil dat hier meer aandacht voor komt, bijvoorbeeld in een campagne als #DOESLIEF.

We moeten leren van de best practices uit de coronaperiode, zegt Paul (VVD). Zo bleek het online lessen volgen goed te werken voor hoogbegaafde leerlingen die eerder waren uitgevallen.

Mentale gezondheid

Stress, eenzaamheid en druk. De coronamaatregelen, met name het online onderwijs, hebben volgens minister Van Engelshoven een grote impact op de mentale gezondheid van studenten. Uit onderzoek blijkt dat 51% last heeft van psychische klachten.

Pouw (JA21) vraagt aandacht voor sociaal-emotionele problemen van leerlingen. Kunnen we van leraren verwachten dat ze ook als psycholoog optreden? Docenten moeten niet de amateurpsycholoog gaan spelen, antwoordt Slob. Gemeenten nemen volgens hem hun verantwoordelijkheid, bijvoorbeeld met de inzet van schoolpsychologen of gezinscoaches.

Kansengelijkheid

Gündogan (Volt) wijst op internationaal onderzoek waaruit blijkt dat Nederlandse leerlingen relatief laag scoren op leesvaardigheid en leesmotivatie. Daarom pleit zij voor een actieplan voor de langere termijn, zodat Nederlandse leerlingen over tien jaar beter scoren op basisvaardigheden.

We moeten kansen bieden aan degenen voor wie kansen niet vanzelfsprekend zijn, zegt Van Meenen (D66). Hij vraagt specifiek aandacht voor het voortgezet speciaal onderwijs (vso).

Op alle fronten wordt er "knetterhard" gewerkt om leerlingen met achterstanden te helpen en kansenongelijkheid te bestrijden, zegt Slob. Hij wijst onder andere op het leesoffensief, doorstroomprogramma's en geld uit het Nationaal Programma Onderwijs voor scholen met leerlingen die extra risico's lopen.

Leraren

Gezien het lerarentekort is het belangrijk om de lerarenopleidingen aantrekkelijk te maken en houden, zegt Van Engelshoven. Daarom wordt er aan zijinstromers meer maatwerk geboden. Ephraim (Groep Van Haga) benadrukt dat het belangrijk is om de arbeidsvreugde van leraren te vergroten.

Goed onderwijs wordt niet gegeven door individuen maar door een team van docenten, betoogt Peters (CDA). Hij wil daarom een lerende cultuur bevorderen en sturen op het functioneren van leraren als een team.

Beroepsonderwijs

Het tekort aan stages in het mbo is volgens Van Engelshoven voor een groot deel weggewerkt. Zo is er in de zorg extra geld vrijgemaakt voor de begeleiding van stagiaires. Wanneer is het stagetekort helemaal ingelopen, wil Van Baarle (DENK) weten. De minister belooft de Kamer op de hoogte te houden.

Simons (BIJ1) is blij dat minister Van Engelshoven zich inzet tegen discriminatie bij stages, maar er moet meer gebeuren. Zij pleit voor een campagne die zich richt op het bedrijfsleven. Daarbij ziet zij een rol weggelegd voor de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme.

Stagevergoedingen zijn nu soms veel te laag, vindt Kwint (SP). Hij wil dat er een minimumbedrag wordt vastgesteld, even hoog als in de cao Rijk. Maar Van Engelshoven wil het aan de sociale partners overlaten om dit per sector te regelen.

Is er wel voldoende ruimte voor leraren die kritisch zijn over onderwijsvernieuwingen waar ze niet mee uit de voeten kunnen? Beertema (PVV) vreest van niet: lees het boek Wanneer krijgen we weer les?

Wetenschap en hoger onderwijs

Investeringen in wetenschap maken ons land aantrekkelijker, betoogt Van Engelshoven, en zijn goed voor het vestigingsklimaat. Als Nederland een innovatieland wil worden, zegt Van der Woude (VVD), dan moeten we de structuur veranderen. Onderzoekers moeten ruimte krijgen om nieuwe dingen te ontdekken, beaamt de minister.

Het hoger onderwijs komt structureel 1,1 miljard tekort, constateert Westerveld (GroenLinks), en de werkdruk is de afgelopen jaren gestegen door toenemende studentenaantallen. Zij wil daarom dat de voor de komende jaren geplande bezuinigingen worden geschrapt.

De behandeling van de begroting begon op 17 november. De Kamer stemt op 23 november over de tijdens het debat ingediende moties. Over de begroting wordt op 7 december gestemd.

Zie ook: