Mortierongeval Mali: Hennis treedt af

3 oktober 2017, debat - De harde conclusies van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) over het mortierongeval in Mali met dodelijke slachtoffers zijn voor minister Hennis (Defensie) aanleiding om af te treden.

Militairen die op missie worden gestuurd, lopen grote risico's. Daarom moet de overheid er alles aan doen om risico's te beperken, vinden alle woordvoerders, door bijvoorbeeld de juiste procedures te volgen en militairen te voorzien van deugdelijk materieel. Het OVV-onderzoek concludeert dat Defensie daarin heeft gefaald.

Politieke verantwoordelijkheid

Veiligheidsrisico's zijn onvoldoende onderkend, wat heeft geleid tot tragische gebeurtenissen, zegt Hennis. Zij neemt daarvoor de politieke verantwoordelijkheid en treedt af.

Het aftreden van de minister is in de ogen van Dijkgraaf (SGP) terecht, zelfs als zij zelf geen fouten heeft gemaakt: politieke verantwoordelijkheid gaat verder dan persoonlijke verwijtbaarheid.

OVV-rapport

Op 6 juli 2016 kwamen twee militairen om het leven en raakte een derde ernstig gewond door een ongeluk tijdens een mortieroefening in Mali. De OVV concludeert in een rapport dat er veel is misgegaan.

  • aangekochte mortiergranaten waren ondeugdelijk, zijn niet getest en zijn verkeerd opgeslagen

  • de medische voorzieningen waren onvoldoende

  • munitieveiligheid en goede medische voorzieningen zijn ondergeschikt geraakt aan de voortgang van de missie

De gemaakte fouten bij het garanderen van de kwaliteit van de munitie hebben geleid tot een context waarin het ongeluk heeft kunnen gebeuren, erkent de minister.

Onderschrijft de minister wel de OVV-conclusies over de medische voorzieningen? Knops (CDA) vraagt zich dat af. Defensie heeft eigen conclusies getrokken over het ziekenhuis in Kidal op basis van verschillende beoordelingen door artsen, zegt Hennis, en het vrijgegeven voor gebruik.

Operationele pauze

Na de publicatie van het OVV-rapport heeft de minister een "operationele pauze" ingelast. Maar het ministerie kreeg al maanden eerder het conceptrapport. Het bevreemdt Karabulut (SP) en Belhaj (D66) dat niet toen al is besloten om de veiligheid van de missies tegen het licht te houden. Welke maatregelen heeft de minister genomen?, vraagt Krol (50PLUS).

Direct na ontvangst van het conceptrapport zijn inspecties van het materieel uitgevoerd in Mali, benadrukt Hennis. Dit gebeurt nu ook bij missies in andere gebieden, mede vanwege de ontstane onrust onder het personeel.

Bezuinigingen en missiedruk

Defensie moet te veel doen met te weinig middelen, zo stelde de Algemene Rekenkamer eerder vast. Dat kan hebben geleid tot problemen met het materieel en de veiligheid.

De drang om mee te doen aan missies in Mali en Afghanistan bleek belangrijker dan de veiligheid van de uitgezonden militairen, stelt Öztürk (DENK).

Defensie heeft de zaken niet op orde, betoogt Popken (PVV), wat het mortierongeluk in Mali mede heeft veroorzaakt. Volgens Baudet (FvD) is er zo zwaar bezuinigd dat militairen van hun eigen geld deugdelijke schoenen en vesten moeten kopen.

Het politieke ambitieniveau is niet in evenwicht met de middelen die Defensie krijgt, zegt Voordewind (ChristenUnie). Het Defensiebudget zal moeten stijgen om in de toekomst missies op een verantwoorde manier uit te kunnen voeren.

Cultuur

De "can-domentaliteit" bij Defensie kan ertoe hebben geleid dat men onvoldoende oog had voor de veiligheid van het eigen personeel. "Je zegt geen nee tegen het Plein", zo omschrijft Van den Hul (PvdA) het voldoen aan politieke wensen. Iets wat de Kamer zich volgens haar moet aantrekken.

Bij Defensie heerst volgens Diks (GroenLinks) een "verwrongen cultuur" met een gebrek aan lerend vermogen. Hierdoor bleef kritiek op veiligheidsrisico's volgens Arissen (PvdD) onterecht binnen de organisatie. De defensieorganisatie zou actie moeten ondernemen als er risico's worden vastgesteld, zegt Ten Broeke (VVD), en deze niet mogen wegredeneren.

Zie ook:

  • Het overzicht van de laatste debatten in het kort

  • De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.

  • Kijk het debat terug via Debat Gemist