Kamer rondt begrotingsbehandeling OCW af

1 november 2018, begroting - Minister Van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) en minister Slob (Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media) reageren op de inbreng die de onderwijswoordvoerders op 31 oktober leverden.

Het budget voor onderzoek en onderwijs. De toegankelijkheid van het hoger onderwijs. De werkdruk en lerarentekorten. De vrijheid voor scholen om zelf hun begroting en onderwijsinhoud te bepalen. De bewindspersonen gaan in op de vragen en suggesties van Kamerleden over deze en andere onderdelen van de Onderwijsbegroting voor 2019.

Lerarentekort

Voor Rog (CDA) staat de begrotingsbehandeling voor een groot deel in het teken van het lerarentekort en de salarispositie van leraren. Hij wil met Van den Hul (PvdA) weten hoeveel ruimte er is om de lerarensalarissen te verhogen. In een onderhandeling is het niet gebruikelijk om dergelijke informatie prijs te geven, merkt minister Slob op.

Verklein de klassen op de zwakste scholen, want daar wordt het lerarentekort het hardst gevoeld, betoogt Kwint (SP). Klassenverkleining is een van de opties, aldus Slob, maar scholen kiezen zelf hoe zij het beschikbare geld inzetten.

Het leraarschap is te onaantrekkelijk geworden, denkt Beertema (PVV), door "chaotische klassen waarin de ene moderniseerder na de andere komt binnenlopen". Slob vindt dat het aan scholen zelf is om de onderwijsvorm te kiezen die het beste past.

Universitaire financiën en wetenschappelijk onderzoek

Minister Van Engelshoven wil een eerlijk beeld schetsen van de investeringen in het hoger onderwijs: het kabinet bezuinigt niet maar investeert juist 577 miljoen. Dat zijn investeringen in onderwijs maar niet in wetenschappelijk onderzoek, merkt Futselaar (SP) op. Mede door de kabinetsinvesteringen doet de Nederlandse wetenschap het goed in vergelijking met andere Europese landen, werpt de minister tegen.

Potten universiteiten te veel geld op, vraagt Van Meenen (D66) zich af. Een totaaloverzicht van hun financiële reserves en inzicht in hun spaargedrag ontbreekt, geeft Van Engelshoven toe. Ze gaat in gesprek met universiteiten om "zo veel mogelijk van dat geld vloeibaar te maken".

Wassenberg (PvdD) betwijfelt of dierproeven met apen wel onder het wettelijk toegestane wetenschappelijk onderzoek vallen. Dat soort proeven wordt afgebouwd, maar onderzoek naar bijvoorbeeld levensbedreigende ziekten mag wat Van Engelshoven betreft niet in gevaar komen.

Toegankelijkheid van het hoger onderwijs

Azarkan (DENK) hekelt het kabinetsvoornemen om de rente op studieleningen te laten stijgen. Dat verhoogt de drempel om te gaan studeren. Afgestudeerden met een laag inkomen zullen volgens Van Engelshoven in hun maandelijkse lasten niets van die verhoging merken.

Het bindend studieadvies kan het studiesucces verhogen, stelt Tielen (VVD) vast. Maar Van Engelshoven zou het onwenselijk vinden als studenten zich geen fouten meer kunnen permitteren. Zij wil daarom met de universiteiten bespreken of de normen nu te streng zijn.

Bruins (ChristenUnie) pleit voor een landelijk onderzoek naar psychische klachten onder studenten. Van Engelshoven wil meer onderzoek, maar ziet ook heil in het beter bekend maken van al bestaande voorzieningen voor mentale ondersteuning van studenten.

Vrijheid en verantwoordelijkheid

Omdat scholen grotendeels zelf kunnen beslissen hoe zij hun geld uitgeven, potten samenwerkingsverbanden van scholen volgens Westerveld (GroenLinks) te veel geld op. Dat geld zou geïnvesteerd moeten worden in onderwijs. Minister Slob wijst erop dat er inderdaad uitschieters zijn, maar dat de gemiddelde reserves niet te hoog zijn.

De schoolprestaties van leerlingen op vergelijkbare scholen in dezelfde wijk kunnen zeer verschillen. Merkwaardig, vindt Heerema (VVD). Hij wil weten welke verantwoordelijkheid schoolbesturen hiervoor hebben. Volgend jaar komt er een onderzoek naar de doelmatige besteding van de middelen in primair en voortgezet onderwijs, laat Slob weten.

Bisschop (SGP) richt zich op het onderwijsaanbod. Kunnen ouders weigeren dat leerlingen van een openbare basisschool tijdens een excursie naar een moskee meedoen aan godsdienstige rituelen of gebedshandelingen? De discussie over wat wel en niet gepast is tijdens excursies moet volgens Slob in de eerste plaats gevoerd worden door ouders en schoolbesturen.

Mbo en arbeidsmarkt

Moeten afgestudeerde mbo'ers een officiële titel krijgen, zoals studenten in het hoger onderwijs? Volgens Özdil (GroenLinks) bestaat daar behoefte aan en is het goed voor hun positie op de arbeidsmarkt. "Sympathiek, maar een tikkeltje overbodig", noemt minister Van Engelshoven het. Wel wil zij met buurlanden in gesprek over de internationale erkenning van mbo-diploma's.

Geef meer aandacht aan plantaardig voedsel en duurzaamheid bij bijvoorbeeld koksopleidingen, verzoekt Van Raan (PvdD). Duurzaamheid krijgt nadrukkelijk aandacht bij de evaluatie van opleidingen, bevestigt Van Engelshoven.

Praktijkleren, waarbij mbo-studenten ervaring opdoen bij bedrijven, is een succes, constateert Van der Molen (CDA). Kan de minister dan ook garanderen dat daar voldoende geld voor beschikbaar blijft? Van Engelshoven wil daar nu nog geen toezeggingen over doen.

De Kamer sprak eerder op 31 oktober over de begroting. Zij stemt op 6 november over de moties en op een nader te bepalen datum over de begroting.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Gemist