Kamer debatteert over institutioneel racisme in Nederland

1 juli 2020, debat - In hoeverre zit het maken van onterecht onderscheid tussen etnische groepen in de structuren van onze samenleving? De Kamer debatteert met premier Rutte en de ministers Grapperhaus (Justitie) en Ollongren (Binnenlandse Zaken) over institutioneel racisme.

Aanleiding voor het debat waren de verschillende grote antiracismedemonstraties, ook in Nederland, na de gewelddadige dood van George Floyd in de VS. De demonstranten vroegen daarbij onder andere aandacht voor het institutioneel racisme waarmee ook Nederland te kampen heeft.

Racisme

Moeilijk een woning kunnen vinden, vaak aangehouden worden door de politie of niet uitgenodigd worden voor een sollicitatiegesprek vanwege je kleur of je achternaam. Al dit soort zaken kunnen voortkomen uit institutioneel racisme.

Volgens Asscher (PvdA) is racisme een groot probleem in Nederland. Hij wil dat dit erkend wordt en dat er concrete maatregelen worden genomen. Racisme moet je benoemen als je het tegenkomt, vindt Ouwehand (PvdD), omdat je daarmee een begin hebt voor bewustwording en heling.

Ook premier Rutte veroordeelt racisme: misschien heeft niet iedereen ermee te maken, maar het gaat ons wel allemaal aan als samenleving. Volgens hem gaat het om het principe van gelijkheid en kansengelijkheid. Tegelijkertijd wil hij mensen "niet wegzetten als racist, die dat helemaal niet zijn of willen zijn".

Je moet racisme niet ontkennen, maar ook niet overdrijven, vindt Van der Staaij (SGP). Volgens Hiddema (FvD) is Nederland helemaal niet racistisch. Wilders (PVV) vindt dat ook: Nederland is juist een van de tolerantste landen van Europa.

Slavernijverleden

In 2023 is het 150 jaar geleden dat Nederland de slavernij afschafte. Jetten (D66) en Klaver (GroenLinks) willen dat vieren met een herdenkingsjaar. Rutte en Ollongren willen met dat voorstel aan de slag gaan.

Azarkan (DENK) vraagt of Ketikoti, de jaarlijkse herdenking van de afschaffing van de slavernij op 1 juli, een nationale feestdag kan worden. Volgens Ollongren is dit een onderwerp waarover de dialoogcommissie die van start gaat een voorstel zou kunnen doen.

Moet Nederland excuses maken voor zijn slavernijverleden? Verschillende fracties vragen hierom, maar Rutte is niet van plan om die stap nu te zetten. Wat weerhoudt hem, vraagt Jetten (D66). Volgens de premier is het "geen usance in de wereld" en hij vreest voor "polarisatie in plaats van verbinding". Klaver (GroenLinks) werpt tegen dat dit juist wél het moment is om excuses te maken, omdat dat het begin van een dialoog over racisme kan zijn.

Zwarte Piet

Moet Zwarte Piet worden afgeschaft? Volgens Klaver (GroenLinks) wel omdat het een voorbeeld van institutioneel racisme is. Het gaat Heerma (CDA) te ver om Zwarte Piet te verbieden, maar hij ziet wel dat tradities aan verandering onderhevig zijn.

Volgens Segers (ChristenUnie) is het belangrijk om rekening te houden met de pijn van anderen, omdat het niet gaat om hoe het bedoeld wordt, maar om hoe mensen het ervaren. Rutte is niet voor afschaffing, maar wil ook niet dat mensen pijn hebben vanwege "zo'n symbooltje". Hij is daarom blij dat Piet "van kleur verschiet".

Arbeidsmarkt

Discriminatie op de arbeidsmarkt is hardnekkig, constateert Van Brenk (50PLUS). Met een buitenlandse achternaam heb je nog altijd minder kans op een baan of een stageplaats. Om te voorkomen dat de hr-manager van morgen dezelfde fouten maakt, vraagt El Yassini (VVD) om meer aandacht voor racisme in opleidingen binnen het hoger onderwijs.

Er zijn uitzendbureaus die geen mensen met een bepaalde etnische achtergrond sturen als werkgevers daarom vragen. Dat mag gewoon niet, dus waarom worden daar geen boetes voor uitgedeeld, vraagt Marijnissen (SP). De regering is bezig met een wetsvoorstel om dit probleem beter te kunnen aanpakken, reageert Ollongren.

Heerma (CDA) denkt dat een meldplicht voor uitzendbureaus zou kunnen helpen. Ollongren geeft aan dat dit ingewikkeld is, maar dat de staatssecretaris van Sociale Zaken ermee bezig is.

Justitie

Minister Grapperhaus meldt dat hij bezig is straffen op discriminatie en racisme te verzwaren omdat ook hij het uitbannen van racisme als zijn taak ziet. Jetten (D66) vraagt of er in discriminatie gespecialiseerde rechercheurs kunnen komen, maar dat wil Grapperhaus niet toezeggen.

De Kamer stemt op 2 juli over de moties die tijdens het debat zijn ingediend.

Zie ook