Kamer debatteert over begroting van Defensie

21 november 2018, begroting - De Kamer bespreekt de Defensiebegroting voor 2019 met minister Bijleveld en staatssecretaris Visser.

Er is veel te veel bezuinigd in de afgelopen jaren, zegt de minister, en die bezuinigingen werden zichtbaar en voelbaar voor de medewerkers. De investeringen van het kabinet noemt zij een eerste stap op weg naar herstel.

Bruins Slot (CDA) is blij met de extra miljarden voor Defensie, maar wat in dertig jaar is afgebroken, bouw je niet in vier jaar weer op. "Freedom isn't free", zegt Bosman (VVD): we moeten blijven investeren in materieel en personeel.

Het lukt het ministerie niet om alle extra middelen goed uit te geven, constateert Voordewind (ChristenUnie). Hij wil het niet bestede geld in een fonds stoppen, zodat het voor Defensie beschikbaar blijft. Zo'n begrotingsfonds komt er, reageert Bijleveld. Het zal volgens haar de continuïteit, voorspelbaarheid en planbaarheid van de investeringen bevorderen.

Organisatie en cultuur

Defensie moet een lerende organisatie zijn, vindt Bosman (VVD). Daarom is het belangrijk dat een onafhankelijke toezichthouder onderzoek gaat doen naar ongevallen. De organisatie lijkt soms wel de grootste vijand van de militairen, stelt Popken (PVV): zij vechten vooral tegen de interne bureaucratie. Bruins Slot (CDA) spreekt van een hoge zuurgraad. Mensen voelen zich blijkbaar niet gewaardeerd.

Belhaj (D66) kijkt vooruit naar 2030. Dan moet er volgens haar een veelzijdig inzetbare krijgsmacht zijn die zijn grondwettelijke taken kan uitvoeren. Daarvoor is niet alleen extra geld nodig maar ook een veilige, open cultuur. Pesten, intimidatie en ontgroeningen moeten verdwijnen.

Over de cultuur binnen de Defensieorganisatie voeren de minister en de staatssecretaris vele gesprekken met gemotiveerde mensen, "van hoog tot laag". De minister betreurt het zeer dat, terwijl de weg naar boven is ingeslagen, mensen ook af en toe tegen problemen aanlopen die het gevolg zijn van eerdere bezuinigingen.

Personeel en arbeidsvoorwaarden

Het personeel vormt het fundament van de Defensieorganisatie, betoogt Diks (GroenLinks). Daarom is het volgens haar belangrijk dat er snel een nieuwe cao komt. Ook Karabulut (SP) vindt dat dit een prioriteit moet zijn, naast het streven naar een goede pensioenregeling.

Mensen willen mooie waarderende woorden in hun portemonnee terugzien, zegt Kerstens (PvdA). Koop een onderzeeboot minder, suggereert Öztürk (DENK), dan is er voldoende geld voor het verbeteren van arbeidsvoorwaarden. We moeten zowel in personeel als in materieel investeren, reageert Visser.

Er wordt hard gewerkt aan nieuwe arbeidsvoorwaarden en een nieuwe pensioenregeling, zegt de staatssecretaris. De huidige pensioenregeling vindt zij onrechtvaardig: militairen bouwen te weinig pensioen op. Zij hoopt dat de onderhandelingen met de bonden zo snel mogelijk worden hervat.

Öztürk (DENK) en Belhaj (D66) willen meer diversiteit in de Defensieorganisatie. Ook de staatssecretaris ziet het belang daarvan. De organisatie werkt er hard aan, zegt Visser, bijvoorbeeld door aanwezig te zijn op scholen en festivals.

Het thuisfront van uitgezonden militairen verdient meer aandacht, vinden Kerstens (PvdA) en Voordewind (ChristenUnie). De staatssecretaris is het daarmee eens en wijst op de verbeterde communicatie en informatieverstrekking. Overigens zal nog een inventarisatie plaatsvinden van eventuele nadere wensen van het thuisfront.

Europese samenwerking

De Europese Commissie wil dat nationale Europese legers meer gaan samenwerken. Is dit de opmaat tot de vorming van een Europees leger?

Belhaj (D66) ziet vooral voordelen in de vorming van een Europees leger. Meer Europese samenwerking biedt kansen om duidelijke keuzes te maken, denkt Diks (GroenLinks). De krijgsmacht kan zich volgens haar dan specialiseren in zaken waarin men goed is, zoals cyber.

Europese militaire samenwerking is verstandig, zegt Bosman (VVD), maar Nederlandse troepen mogen nooit worden ingezet zonder tussenkomst van het Nederlandse kabinet en parlement. Stoffer (SGP) sluit zich daarbij aan: EU-lidstaten moeten zelf verantwoordelijk blijven voor de zwaardmacht.

We moeten niet een Europees leger ingerommeld worden, zegt Karabulut (SP). Zij vreest dat steeds meer bevoegdheden worden weggegeven aan de EU. Ook Popken (PVV) ziet niets in de vorming van een Europees leger. Zij zet de krijgsmacht liever in om de binnenlandse veiligheid te verbeteren, bijvoorbeeld door zware drugscriminaliteit aan te pakken.

De minister is niet voor een Europees leger, maar zij benadrukt wel het belang van een intensievere samenwerking in Europa. De VS zijn volgens Bijleveld een onmisbare bondgenoot voor de Europese veiligheid, maar Europa moet echt meer verantwoordelijkheid nemen voor de eigen veiligheid.

NAVO

De NAVO-landen hebben afgesproken om uiteindelijk minimaal 2% van het nationaal inkomen te besteden aan defensie. Nederland moet die belofte gewoon nakomen, vindt Stoffer (SGP). De NAVO is nog steeds de hoeksteen van ons veiligheidsbeleid, stelt Bijleveld. Eind 2018 moet Nederland een nationaal plan hebben opgesteld dat eraan bijdraagt dat de defensie-uitgaven in 2024 "richting de 2%" zijn gegaan.

De Kamer stemt op 27 november over de ingediende moties en op een nader te bepalen datum over de begroting.

Zie ook

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort

• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.

• Kijk debatten terug via Debat Gemist