Initiatiefwetsvoorstel invoering correctief referendum afgerond
16 januari 2025, initiatiefwetsvoorstel - De Kamer bespreekt het invoeren van een bindend correctief referendum. Daarvoor is een grondwetswijziging nodig.
Een correctief bindend referendum moet burgers meer directe inspraak geven in de politiek. Als ze voldoende handtekeningen verzamelen, kunnen ze besluiten van de Tweede en Eerste Kamer in een referendum aan de kiezer voorleggen. Zo kunnen ze bijvoorbeeld een wet wegstemmen, zodat die niet wordt ingevoerd.
Op 20 november 2024 was de eerste termijn van de woordvoerders. Daarop reageert nu initiatiefnemer Van Nispen (SP). Ook minister Uitermark (Binnenlandse Zaken) antwoordt, als adviseur van de Kamer.
Versterken democratie
Van Nispen verwijst naar de analyse van de staatscommissie parlementair stelsel: als groepen burgers structureel worden genegeerd, kan dat tot vervreemding van de politiek leiden. Het referendum biedt hiervoor een oplossing. Het is weliswaar geen "wondermiddel", stelt Van Nispen, maar kan de democratie versterken en het vertrouwen in de politiek vergroten. Burgers kunnen de politiek immers terugfluiten.
Het kabinet stelt zich "neutraal" op en laat het oordeel over de wet aan de Kamer, reageert de minister. Als beide Kamers het voorstel in twee lezingen goedkeuren, gaat het kabinet daar niet voor liggen. In het regeerprogramma staat ook dat de behandeling van het wetsvoorstel zal worden voortgezet.
Drempels
Het wetsvoorstel bevat twee drempels, die bepalen wanneer een referendumverzoek geldig is en de uitkomst geldig is. In de wet staat dat ze "representatief en haalbaar" moeten zijn. Maar hoe hoog moeten deze drempels precies zijn, wil Chakor (GroenLinks-PvdA) weten.
Van Nispen ziet persoonlijk graag dat het advies van de staatscommissie wordt opgevolgd. Die stelt dat er 5.000 handtekeningen en 400.000 ondersteuningsverklaringen nodig zijn voor een referendum. De uitslag is geldig bij deelname van een derde van het aantal kiesgerechtigden voor de Tweede Kamerverkiezingen. Maar dit moet bij de behandeling van de uitvoeringswet worden besproken, vindt hij. Daarin worden de details uitgewerkt.
De minister streeft ernaar om voor het zomerreces van 2026 met een voorstel te komen voor wat "representatief en haalbaar" inhoudt. Hierbij betrekt ze het advies van de staatscommissie, alsook dat van de Raad van State en wetenschappers.
In het verleden was de opkomst vaak ongeveer 30%, memoreert Wijen (BBB). Is dat niet te laag? Hoe hoger de opkomst, hoe beter, vindt de minister. Ze wil nu alleen nog geen richtinggevende uitspraken doen over de hoogte van een eventuele opkomstdrempel.
Burgerfora
Hoe kan er zo goed mogelijk recht worden gedaan aan de uitslag als een wet door een referendum wordt afgewezen? Sneller (D66) denkt aan het standaard instellen van een burgerforum voor het bespreken van de uitslag.
De volksvertegenwoordiging moet de argumenten en bezwaren van kiezers interpreteren, oordeelt Van Nispen. Dat kan betekenen dat een wet wordt aangepast of niet doorgaat. Bij de behandeling van de uitvoeringswet kan worden gedebatteerd over burgerfora, maar Van Nispen is er geen voorstander van om die te verplichten.
Financiële dekking
Op de begroting van het ministerie van Binnenlandse Zaken is op dit moment geen dekking voor het organiseren van referenda, behalve een beperkte bijdrage van 2 miljoen per 2025 voor het grotendeels dekken van de structurele kosten van de invoering van het referendum. Waarom brengen we de wet nu dan al naar de Kamer, wil Van Dijk (CDA) weten.
In aanloop naar de uitvoeringswet moet de financiële dekking duidelijk worden, reageert de minister. Ze nodigt de initiatiefnemer en de Kamer nadrukkelijk uit om met een dekkingsvoorstel te komen.
De Kamer stemt op 21 januari over het initiatiefwetsvoorstel.
Zie ook
- Het overzicht van de laatste debatten in het kort
- De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
- Kijk debatten terug via Debat Direct