Initiatiefwetsvoorstel discriminatoir oogmerk als strafverzwaringsgrond afgerond
18 december 2024, initiatiefwetsvoorstel - Timmermans (GroenLinks-PvdA) en Bikker (ChristenUnie) willen de straf verhogen voor strafbare feiten met een discriminatoir oogmerk. De Kamer bespreekt hun initiatiefwet.
Het wetsvoorstel beoogt dat een rechter bij strafbare feiten waarbij discriminatie een rol speelt, zoals haat tegen bepaalde groepen, dit aspect expliciet meeweegt. De maximumstraf kan dan met een derde worden verhoogd. Dit initiatief laat zien dat er geen plek is voor antisemitische of andere discriminerende motieven bij delicten, benadrukt Bikker. Uiteindelijk moet iedereen zichzelf kunnen zijn, zegt Timmermans.
Op 26 september 2024 was de eerste termijn van de woordvoerders. Daarop reageren de initiatiefnemers nu. Ook minister Van Weel (Justitie en Veiligheid) reageert, als adviseur van de Kamer.
Nut en noodzaak
Hatecrimes rechtvaardigen een zwaardere straf en daar zorgt deze wet voor, stelt de minister. Hij omarmt het initiatief, ook omdat het past bij de doelstelling van het kabinet om discriminatie, racisme, antisemitisme en moslimhaat daadkrachtig te bestrijden.
Het voorstel is nodig en gaat een bijdrage leveren aan het gevoel van rechtszekerheid, meent Ceder (ChristenUnie).
Effectiviteit wet
Van Dijk (PVV) vreest dat uitspraken die nu nog gebezigd mogen worden straks als discriminatoir kunnen worden beschouwd. Maakt dat de wet wel effectief? Het wetsvoorstel introduceert geen nieuwe regels voor strafbare feiten, reageert Bikker. Het gaat erom dat bestaande misdaden zwaarder bestraft worden als ze met een discriminerende bedoeling zijn gepleegd. Verder richt het wetsvoorstel zich niet op hatespeech, maar op hatecrime.
De wet biedt de mogelijkheid om de strafverzwaringsgrond ook toe te passen bij discriminatie door associatie, affiliatie of perceptie. Helder (BBB) is bang voor een "drempelverlaging": straks gaan we ook spreken van discriminatie terwijl dat misschien niet gerechtvaardigd is. De wet gaat niet anders met discriminatie om, antwoordt Bikker. Daarmee moeten ongegronde beschuldigingen worden voorkomen.
El Abassi (DENK) ziet de noodzaak van de wet, maar wil dat er meer gebeurt en dat de strafmaat wordt verdubbeld. De minister benadrukt dat het voorstel aansluit bij de gebruikelijke strafverzwaringsgronden. Dit geeft in zijn ogen al een voldoende duidelijk signaal af dat hatecrimes zwaarder bestraft kunnen worden.
Tegen discriminatie is meer nodig, oordeelt Van Nispen (SP). Hij zou graag zien dat bij een veroordeling vaker ook educatieve maatregelen worden opgelegd, zoals een verplicht bezoek aan een museum of een gedragstraining. De minister komt begin 2025 met een brief over de mogelijkheden om onder andere gedragsinterventie op te leggen bij discriminatiezaken, en een leerstraf bij meer jeugdige daders.
Discriminatierechercheurs
Discriminatierechercheurs helpen de politie bij het herkennen, oppakken en behandelen van meldingen en aangiftes van discriminatie. De politie heeft er nu vier en dat is volgens Tseggai (GroenLinks-PvdA) te weinig. Het kabinet gaat de pilot Expertisecentrum Aanpak Discriminatie Politie anders vormgeven, reageert de minister. Daarmee krijgen de discriminatierechercheurs eveneens een andere rol. Het aantal discriminatierechercheurs wordt niet verhoogd.
Evaluatie
Over vijf jaar vindt er een evaluatie plaats om de effecten van de wet te beoordelen, tot tevredenheid van Sneller (D66). Hij wil alleen wel van de initiatiefnemers weten wanneer de wet geslaagd is. Hoe kunnen we de doeltreffendheid vaststellen?
Six Dijkstra (NSC) roept het kabinet op om de Kamer tijdig te informeren, dus nog voor de evaluatie over vijf jaar, wanneer er knelpunten zijn in de praktijk. De minister zegt toe dat hij bij het toesturen van de jaarlijkse discriminatiecijfers ingaat op de inwerkingtreding van de wet en eventuele knelpunten.
De Kamer stemt op 19 december over het initiatiefwetsvoorstel en de tijdens het debat ingediende moties.
Zie ook
- Het overzicht van de laatste debatten in het kort
- De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
- Kijk debatten terug via Debat Direct