Initiatiefwetsvoorstel correctief referendum

9 september 2020, initiatiefwetsvoorstel - SP'er Van Raak wil dat door het parlement aangenomen wetten aan de bevolking kunnen worden voorgelegd in een correctief referendum. De Kamer debatteert over zijn initiatiefwetsvoorstel.

Durven wij de kiezers te vragen om ons te corrigeren als ze een wet niet willen? Om die vraag draait het volgens initiatiefnemer Van Raak. In zijn ogen is de tijd rijp voor de invoering van een bindend correctief referendum. Daarvoor moet de Grondwet worden aangepast. Het parlement stemt er daarom twee keer over: voor en na verkiezingen. En de tweede keer is een tweederdemeerderheid nodig.

Voor- en nadelen

De belangrijkste voordelen van een correctief referendum zijn volgens de initiatiefnemer:

  • versterking van de parlementaire democratie
  • versterking van de polderpolitiek en het zoeken naar draagvlak
  • versterking van de representatieve functie van de Kamer en het vertrouwen in de politiek

Maar minister Ollongren (Binnenlandse Zaken), die de Kamer adviseert, wijst erop dat er ook nadelen aan een correctief referendum kleven:

  • het doet geen recht aan de compromissen die in een representatieve democratie moeten worden gesloten
  • het kan leiden tot een verscherping van maatschappelijke tegenstellingen
  • het is niet altijd duidelijk welke motieven kiezers hebben om een wetsvoorstel af te wijzen

Steun en kritiek

Veel Nederlanders voelen zich nu niet gehoord, concludeert Krol, die het correctief referendum beschouwt als een democratische noodrem. Futselaar (SP) denkt dat het belangrijk is om tegenmacht te organiseren. Ook Kuiken (PvdA) hoopt dat er voldoende steun komt voor wijziging van de Grondwet.

Van Gent (VVD) vindt het correctief referendum in strijd met de Nederlandse politieke cultuur. Er zijn onvoldoende argumenten voor deze fundamentele wijziging van de representatieve democratie, betoogt Van der Molen (CDA). Daar is Bisschop (SGP) het mee eens.

Het referendum kan een belangrijke aanvulling zijn op de representatieve democratie, denkt Öztürk (DENK), maar hij waarschuwt wel voor polarisering in de samenleving en het in gevaar komen van de positie van minderheden. Baudet (FvD) is voorstander van een correctief referendum omdat het volk zich dan kan uitspreken over zaken als migratie, klimaatmaatregelen en het overhevelen van geld naar Zuid-Europa.

Drempels

Er moeten regels komen voor het aantal benodigde handtekeningen om een referendum te organiseren, maar ook voor het aantal stemmen dat nodig is om de invoering van een wet tegen te houden. Van der Graaf (ChristenUnie) wil voor dat laatste in de Grondwet een (hoge) drempel vastleggen: meer dan de helft van de bij de meest recent gehouden Tweede Kamerverkiezingen uitgebrachte stemmen.

De discussie over de hoogte van de drempels kan beter op een later moment plaatsvinden, vindt de initiatiefnemer. Het hoeft volgens hem ook niet in de Grondwet te worden vastgelegd; het kan ook in een uitvoeringswet worden geregeld. Minister Ollongren wil juist wel dat de drempels in de Grondwet komen.

Internationale verdragen

D66'er Sneller is voor invoering van een bindend correctief referendum, maar wil dat het niet van toepassing is op internationale verdragen. Het referendabel maken daarvan schaadt volgens hem de internationale onderhandelingspositie van Nederland.

De initiatiefnemer vindt het uitsluiten van internationale verdragen geen goed idee. Maar minister Ollongren is er juist positief over.

Bosma (PVV) wijst erop dat veel wetgeving voortvloeit uit Europese regelgeving. Zorgt Snellers voorstel ervoor dat daar geen referendum over kan worden gehouden? Volgens de initiatiefnemer is dat verband er niet.

Waterschappen

Van Raaks initiatiefwetsvoorstel gaat over landelijke, provinciale en gemeentelijke referenda. Maar ook in waterschappen moet een bindend correctief referendum georganiseerd kunnen worden, vindt Özütok (GroenLinks).

Referenda over waterschapsverordeningen kunnen een meerwaarde hebben, zegt minister Ollongren. Ook Van Raak heeft er geen bezwaar tegen.

De Kamer sprak eerder op 1 september over het initiatiefwetsvoorstel. Zij stemt erover op 22 september.

Zie ook: