Initiatiefvoorstel voor een correctief referendum

1 september 2020, initiatiefwetsvoorstel - Van Raak (SP) wil een bindend correctief referendum in de Grondwet opnemen. De Kamer bespreekt zijn initiatiefwetsvoorstel.

Met een bindend correctief referendum kunnen door het parlement aangenomen wetten aan de bevolking worden voorgelegd en eventueel worden afgewezen. Het instrument is een belangrijke aanvulling op het werk van het parlement, vindt Van Raak. Hij voelt zich gesteund door de staatscommissie parlementair stelsel, die eind 2018 invoering van een bindend referendum bepleitte in haar advies Lage drempels, hoge dijken.

Democratie

Het is goed als kiezers op democratische wijze stoom kunnen afblazen, vindt Krol, en dat politici weten dat ze kunnen worden teruggefloten als "ze het te bont maken". Burgers krijgen terecht een noodrem in handen, zegt Özütok (GroenLinks), en dat biedt helderheid. We hebben niet de luxe om stil te staan in onze democratie, voegt Kuiken (PvdA) toe.

Bisschop (SGP) wijst het correctief referendum af en blijft kiezen voor een "onversneden vertegenwoordigende democratie": de parlementaire arena is de plaats waar uiteindelijk de keuzes moeten worden gemaakt. Een referendum simplificeert complexe kwesties tot een voor-of-tegenvraag, zegt Van Gent (VVD), en dat leidt tot een alles-of-nietsdemocratie. Hoe beschermen we minderheden tegen "het dictaat van de meerderheid", vraagt Öztürk (DENK).

Voor Van der Molen (CDA) staat de representatieve democratie voorop, maar hij erkent dat groepen het gevoel hebben dat niet naar hun inzichten geluisterd wordt. Hij bepleit het versterken van de band tussen kiezer en gekozene, maar wil ervoor waken dat met referenda de meerderheidsdruk vergroot wordt.

Bosma (PVV) hekelt de "geschonden en gemankeerde democratie in Nederland". De macht is volgens hem in handen van links-liberale elites. De reactie daarop zou "een radicale democratisering" moeten zijn. Volgens Baudet (FvD) worden in de Nederlandse democratie talloze maatregelen genomen waarvoor "op geen enkele manier een meerderheid van de bevolking te vinden is". Hij wil een "permanente dialoog met de bevolking".

Drempels

Hoeveel mensen moeten de aanvraag van een referendum steunen? En wat moet de opkomst zijn om de uitslag geldig te laten zijn? Dergelijke zaken moeten volgens de initiatiefnemer in een aparte wet worden geregeld. Die wet moet naar zijn mening niet te makkelijk kunnen worden gewijzigd, bijvoorbeeld met minimaal een tweederdemeerderheid.

Het is inderdaad niet logisch om dit soort drempels in de Grondwet op te nemen, vindt Futselaar (SP), omdat het dan heel lastig is om ze aan te passen. Van der Graaf (ChristenUnie) vindt dat een uitkomstdrempel nadrukkelijk wél thuishoort in de Grondwet: een referendum moet een noodrem zijn en geen opmaat tot een directe democratie.

Uitzonderingen

In het initiatiefvoorstel wordt een aantal wetten opgesomd waarover geen referendum kan worden aangevraagd, bijvoorbeeld belastingwetten en bepaalde internationale verdragen. Sneller (D66) wil álle internationale verdragen uitsluiten. Als die referendabel zouden zijn, benadeelt dat volgens hem de Nederlandse onderhandelingspositie.

De initiatiefnemer en minister Ollongren (Binnenlandse Zaken) zullen op een later moment reageren op de inbreng van de Kamer.

Zie ook: