Informele Europese Raad van 3 februari 2025
29 januari 2025, debat - De Kamer debatteert met minister Veldkamp (Buitenlandse Zaken) over de volgende bijeenkomst van regeringsleiders van lidstaten van de Europese Unie.
Minister Veldkamp vervangt minister-president Schoof in het debat wegens ziekte. De komende Europese Raad staat vooral in het teken van de Europese veiligheid en defensie. Daarom hebben de woordvoerders vragen over de NAVO, de relatie met de VS en de Europese defensie-industrie.
NAVO-norm
Alle NAVO-bondgenoten moeten in rap tempo gaan voldoen aan de huidige norm van 2%, vindt Van Campen (VVD). Het is in zijn ogen niet uit te leggen dat grote landen als Italië en Spanje niet eens boven de 1,5% uitkomen. De geopolitieke onzekerheid staat die nalatigheid niet toe.
Dassen (Volt) vindt de discussie over de NAVO-norm momenteel eenzijdig. We moeten het vooral hebben over hoe we het geld gaan uitgeven. Alle defensie-uitgaven boven de 2%-NAVO-norm zouden moeten gaan naar echte Europese defensieprojecten, ook om geldverspilling door onderlinge concurrentie tegen te gaan.
Als je alle wensen van de NAVO vervult, zal er meer geld nodig zijn, stelt minister Veldkamp vast. De kernvraag is wat de EU-lidstaten moeten doen om daaraan bij te dragen. Daarvoor is eerst een analyse van de gedeelde behoeften nodig, die begin maart wordt gepubliceerd. Hij wil de landen die de huidige NAVO-norm niet behalen daar strenger op aanspreken.
Relatie VS
De Amerikaanse president Trump wil dat de bondgenoten in plaats van 2% voortaan 5% van hun bruto binnenlands product aan de NAVO gaan bijdragen. Dijk (SP) waarschuwt dat EU-lidstaten zich niet door de VS mogen laten gijzelen in een wapenwedloop. De NAVO zou terug moeten naar haar basismandaat: het verdedigen van het grondgebied van bondgenoten tegen aanvallen. Daar is geen verhoging van het defensiebudget voor nodig, denkt hij.
Europa valt in hetzelfde machtsblok als de VS en we delen een groot aantal belangen, stelt Van Dijk (SGP). We mogen alert naar Trump kijken, zeker als het onze veiligheid raakt, vindt hij, maar we moeten ervoor waken dat we de Amerikaanse binnenlandse politiek te veel gaan recenseren.
Europese landen waren jarenlang "vazalstaten van de VS", betoogt Dekker (FVD). Nationale soevereiniteit is volgens hem het enige antwoord. Nederland zal zijn eigen richting moeten bepalen, maar dit doen zonder ondersteuning van de VS zou volgens Dekker neerkomen op "zelfmoord".
De VS zijn onze belangrijkste bondgenoot en grootste economische partner, benadrukt Veldkamp. Daarom moet de EU blijven inzetten op een positieve, proactieve en pragmatische relatie. Dat is volgens de minister ook van belang om steun aan Oekraïne te kunnen blijven garanderen. De VS verwachten wel dat we onze eigen verantwoordelijkheid nemen voor de Europese veiligheid.
Europese defensie-industrie
We moeten in de eigen Europese defensie-industrie investeren omdat de Amerikaanse defensie-industrie aan de productielimiet zit, ziet Boswijk (CDA). Maar die uitbreiding moet weloverwogen gefinancierd worden, bijvoorbeeld via de bestaande EU-begroting of een speciaal fonds.
De focus moet volgens Klaver (GroenLinks-PvdA) liggen op luchtverdediging van het Europese continent. Extra investeringen mogen niet ten koste gaan van zorg, onderwijs of sociale zekerheid, dus daarom sluit Klaver gezamenlijke Europese schulden niet uit. Vermeer (BBB) ziet zulke gemeenschappelijke schulden niet zitten, want dat zou neerkomen op het uitdelen van "sponsortickets" aan andere landen.
Na jarenlange bezuinigingen is het een uitdaging om de Europese defensie-industrie uit te breiden, erkent Veldkamp. Gezamenlijke Europese schulden zijn voor Nederland geen optie omdat de Kamer daarover eerder een motie heeft aangenomen. De minister vindt dat ook riskant gezien de slechte staat van de overheidsfinanciën in belangrijke landen als Frankrijk en Duitsland.
Groenland
Van der Werf (D66) is bezorgd omdat Trump militair ingrijpen niet uitsluit om Groenland te bemachtigen. Kan de minister glashelder maken dat Nederland staat voor de territoriale integriteit van Groenland?
De EU-landen zullen zich heel snel moeten aanpassen aan de nieuwe wereldorde en gure werkelijkheid, constateert Omtzigt (NSC). Daarom zouden de EU-landen als één blok achter Denemarken moeten gaan staan als Trump dreigt om Groenland in te nemen.
Het belang van het internationaal recht staat voor Nederland buiten kijf, zegt Veldkamp. Nederland neemt de Deense zorgen serieus, maar de minister vindt dat we ervan moeten uitgaan dat de VS de soevereiniteit van landen respecteren. De minister wil dat de EU dit ook uitdraagt.
De Kamer stemt op 30 januari over de tijdens het debat ingediende moties.
Zie ook
- Het overzicht van de laatste debatten in het kort
- De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
- Kijk debatten terug via Debat Direct