Het eindverslag van de informateurs

22 mei 2024, debat - Onder leiding van informateurs Van Zwol en Dijkgraaf zijn PVV, VVD, NSC en BBB het eens geworden over een hoofdlijnenakkoord. De Kamer debatteert over hun verslag.

Hoop, lef en trots. Deze titel hebben PVV, VVD, NSC en BBB gegeven aan het hoofdlijnenakkoord dat ze hebben gesloten. Met hun programkabinet willen ze een nieuwe weg inslaan en mensen houvast en steun bieden. Van Zwol gaat de komende tijd als formateur de samenstelling van een nieuw kabinet leiden.

Kabinet en premier

PVV, VVD, NSC en BBB hebben met elkaar afgesproken dat er een extraparlementair programkabinet komt. Dit moet zorgen voor meer afstand en een opener verhouding tussen kabinet en Kamer, betoogt Omtzigt (NSC). Het leidt tot "zuurstof in het politieke debat" en dat past in zijn streven naar goed bestuur.

De nieuwe premier, wie het ook wordt, krijgt onmogelijke opdrachten mee, stelt Dassen (Volt). Die zal namelijk naar Europa moeten gaan om te vragen om een opt-out bij asiel, versoepeling van de Europese mestregels en een verlaging van de Nederlandse EU-bijdrage.

Koopkracht en armoede

Dijk (SP) verwacht dat de armoede in Nederland zal toenemen door de afspraken uit het hoofdlijnenakkoord. Hij vindt het onbegrijpelijk dat er niets is geregeld om mensen met zware beroepen eerder te kunnen laten stoppen met werken.

Om verschillen in de samenleving te overbruggen is het belangrijk dat iedereen erop vooruitgaat, benadrukt Timmermans (GroenLinks-PvdA). Daarom is het een slechte zaak dat het minimumloon niet omhooggaat de WW-uitkering verkort wordt.

Van Baarle (DENK) spreekt over "guur, rechts, asociaal beleid": de mensen die het het moeilijkst hebben, betalen de rekening, terwijl aandeelhouders en bedrijven belastingkortingen krijgen.

Financiën

De CPB-doorrekening toont volgens Jetten (D66) aan dat het hoofdlijnenakkoord uitgaat van veel te rooskleurige cijfers. Dat maakt de kans op tegenvallers groot. Als er daardoor "gekaasschaafd" wordt op de begrotingen, is er minder geld voor zorg, onderwijs en sociale zekerheid.

Het is niet gek om in een begroting posten op te nemen waar je nog niet zeker over bent, zegt Yeşilgöz (VVD). Zij vindt financieel verstandig beleid belangrijk, met een begrotingstekort dat niet te hoog oploopt. Bij tegenvallers zal er eerst naar bezuinigingen worden gekeken en niet naar lastenverhogingen.

Asiel en migratie

De afspraken over asiel zijn ongekend streng, stelt Wilders (PVV) tevreden vast. Er komt een asielcrisiswet met een asielbeslisstop. De Spreidingswet wordt ingetrokken, Nederland zal in de EU vragen om een opt-out, en statushouders krijgen niet langer meer voorrang bij de toewijzing van sociale huurwoningen.

Het is onverstandig om de Spreidingswet in te trekken voordat de asielinstroom omlaag is gegaan, vindt Bontenbal (CDA). Eerdmans (JA21) wil juist dat die wet al voor 1 november ingetrokken wordt om te voorkomen dat de dwangmaatregelen in werking treden.

Stoffer (SGP) is blij dat het nieuwe kabinet streeft naar de "broodnodige inperking" van de instroom van migranten. Baudet (FVD) vindt de migratieparagraaf juist zeer teleurstellend. Hij mist onder meer een intensivering van het remigratieprogramma en de strafbaarstelling van illegaliteit.

Landbouw

Boeren wilden stoppen omdat ze het spuugzat waren hoe ze behandeld werden, zegt Van der Plas (BBB), maar met dit hoofdlijnenakkoord is er weer hoop voor "jonge boeren, tuinders en vissermannen". Maar de dieren zijn uitgeleverd aan de agro-industrie, stelt Ouwehand (PvdD): die blijven gewoon in hun "potdichte, donkere stallen" zitten.

Bikker (ChristenUnie) vindt het "spannend" of het zal lukken om in Brussel een uitzonderingspositie op landbouwgebied te krijgen. Dat is de huidige minister "met veel lef" namelijk ook niet gelukt.

De Kamer stemt aansluitend op het debat over de ingediende moties.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort.
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Direct.