Gezond en Actief Leven Akkoord
29 februari 2024, debat - Een gezonde generatie in 2040. Daar moet het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) voor zorgen. De Kamer debatteert erover met staatssecretaris Van Ooijen (Volksgezondheid, Welzijn en Sport).
Hoe bevorderen we een gezond en actief leven? De regering wil hier samen met gemeenten, zorgaanbieders en zorgverzekeraars werk van maken met het GALA. Het GALA is een van de akkoorden bedoeld om de gezondheid van de Nederlanders te beschermen door aandacht te besteden aan leefstijl en preventie, zegt staatssecretaris Van Ooijen. Hij benadrukt dat de overheid er niet op uit is om te betuttelen.
Gezondheidsverschillen
De Nederlandse zorg staat onder druk en er is een nijpend personeelstekort, zegt Jansen (NSC). Daarom is preventie volgens haar belangrijker dan ooit. Zij waarschuwt ervoor om niet te veel verantwoordelijkheid bij het individu te leggen: de overheid moet ook de oorzaken van ongezond gedrag wegnemen, zoals armoede.
Ongezond leven is voor heel veel mensen geen keuze maar een noodzaak, bijvoorbeeld door armoede en schulden, zegt Ceder (ChristenUnie). Door gezondheidsverschillen aan te pakken, kan de overheid de ongelijkheid tussen mensen verkleinen.
Slagt (GroenLinks-PvdA) vraagt om een integraal plan van alle ministeries samen om gezondheidsverschillen terug te dringen. Het risico is dan dat "de machine heel langzaam gaat rijden", denkt Van Ooijen. Wel wil hij inzichtelijk maken welke initiatieven van andere ministeries gericht zijn op een gezondere leefomgeving en gezonde keuzes.
Gezond eten
Crijns (PVV) hekelt prijsverhogingen zoals de suikertaks, die het leven alleen maar duurder maken en niet effectief zouden zijn. Maak in plaats daarvan gezond eten goedkoper, suggereert hij. Het is een misverstand dat gezond eten duurder is, zegt Tielen (VVD): een appel is goedkoper dan een zak chips.
Een lagere belasting op gezond eten is best ingewikkeld, stelt de staatssecretaris. Hij wijst op verschillende manieren om de gezonde keuze makkelijker te maken, bijvoorbeeld door het in kantines en de supermarkt aantrekkelijker te presenteren.
Teunissen (PvdD) vraagt om een verbod op reclames voor ongezond voedsel. Het zou technisch kunnen, maar is volgens Van Ooijen momenteel onverstandig. Hij wijst erop dat er eerst een verbod op kindermarketing komt en wil de resultaten daarvan afwachten.
Te vaak gaan kinderen zonder eten naar school, zegt El Abassi (DENK). Hij wil daarom dat er in het primair onderwijs gratis gezonde schoollunches worden aangeboden.
Sigaretten
Mensen moeten eigen keuzes kunnen maken, vindt Paulusma (D66), maar in het geval van een verslaving is dat lastig. Ze pleit er daarom voor om minder nicotine in sigaretten te stoppen. Accijnsverhogen op sigaretten treffen vooral mensen met een krappe beurs, zegt Van der Plas (BBB). Zij ziet meer in andere maatregelen om roken tegen te gaan.
Mensen die roken inhaleren sowieso te veel giftige stoffen, zegt Van Ooijen, maar de samenstelling van sigaretten wordt Europees en niet nationaal geregeld. Een pakje sigaretten duur maken schrikt met name jongeren af en is daarom een goed idee.
Gezonde leefomgeving
Buiten sporten is een mooie manier van preventie, zegt Dobbe (SP). Haar oproep is om bij de inrichting van wijken voor voldoende sportfaciliteiten te zorgen, vooral om sporten voor gezinnen met lage inkomens makkelijker te maken. Kunnen bewegen in je leefomgeving is belangrijk, vindt Van Ooijen ook, maar keuzes over de ruimtelijke ordening worden lokaal gemaakt. Het kabinet onderzoekt momenteel of er landelijke voorschriften voor kunnen komen.
Krul (CDA) vindt de doelstellingen in het GALA om kwetsbare mensen tegen hittestress te beschermen niet concreet en ambitieus genoeg. Hij pleit voor strengere afspraken over de vergroening van binnensteden.
Vrijheid
Hebben mensen nog het recht om fouten te maken en inefficiënt te leven, vraagt Baudet (FVD) zich af. Hij vindt dat de menselijke vrijheid gevaar loopt door de wens van de overheid om "veronderstelde maatschappelijke risico's" te ondervangen en het leven van mensen te optimaliseren.
De Kamer stemt op 5 maart over de tijdens het debat ingediende moties.
Zie ook
- Het overzicht van de laatste debatten in het kort
- De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
- Kijk debatten terug via Debat Direct