Geweldsincidenten in Amsterdam

13 november 2024, debat - De Kamer debatteert met minister-president Schoof en ministers Van Weel (Justitie en Veiligheid) en Uitermark (Binnenlandse Zaken) over geweld rondom de voetbalwedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv.

Aanleiding voor het debat is de berichtgeving over pro-Palestijnse relschoppers die Israëlische supporters aanvielen. Premier Schoof spreekt over daden die "absoluut antisemitisch" waren. De rechtsorde is ernstig geschokt door de gebeurtenissen, niet alleen in Nederland maar ook internationaal, zegt minister Uitermark. 

Ook misdragingen en geweld van Maccabisupporters zijn onacceptabel, benadrukt minister Van Weel: van meten met twee maten mag geen sprake zijn. Maar niets rechtvaardigt volgens de minister de klopjacht die heeft plaatsgevonden. Daar valt niets aan te relativeren, zegt hij.

Hard aanpakken

Ik accepteer niet dat er op Joden gejaagd wordt in onze hoofdstad, zegt Wilders (PVV). Hij suggereert intrekken van het Nederlanderschap als straf voor de daders. En hij wil dat de burgemeester van Amsterdam wordt ontslagen omdat die heeft gefaald.

Het voortouw bij benoeming en ontslag van burgemeesters ligt bij de gemeenteraad, zegt minister Uitermark. Voor het kabinet zijn er "weinig taboes" bij een stevige aanpak van de daders, benadrukt Schoof. Het kabinet onderzoekt of antisemitisch geweld onder de definitie van terrorisme kan gaan vallen. En van terroristen met een dubbele nationaliteit kan het Nederlanderschap worden ingetrokken. Maar vervolging is aan het Openbaar Ministerie.

Volgens Dijk (SP) moeten de daders op korte termijn hard aangepakt worden. Maar dreigen met het afnemen van paspoorten helpt niet, denkt hij. Hij vindt dat er op de langere termijn vooral geïnvesteerd moet worden in de samenleving om segregatie tegen te gaan. Laat hooligans en straattuig zelf betalen voor de schade die zij aangericht hebben, stelt Baudet (FVD) voor.

Integratieprobleem

Joodse Amsterdammers ervaren al jarenlang onveiligheid, zegt Yeşilgöz (VVD), volgens haar door een integratieprobleem. Politici konden daar in het verleden nauwelijks over spreken uit angst voor het label racisme, stelt zij. Je mag je eigen cultuur en tradities in ere houden als je naar Nederland komt, maar je zou wel enkele belangrijke Nederlandse waarden moeten onderschrijven, vindt Van Vroonhoven (NSC).

Jetten (D66) is niet tegen gericht ingrijpen, maar vindt dat er gedaan wordt alsof er in Nederland één groot integratieprobleem is. Hij wil dat mensen die hierheen komen zo snel mogelijk de taal leren en kunnen werken. Dat werd volgens hem tot nu toe altijd geblokkeerd door rechtse partijen.

Van Baarle (DENK) vindt dat de premier suggereert dat islamitisch-Nederlandse jongeren collectief schuldig zijn aan het geweld omdat een groot deel van hen de Nederlandse normen en waarden niet zou onderschrijven. Van Baarle ziet daarin een teken dat we te maken hebben met een "extreemrechtse regering".

Het gaat volgens Schoof om een specifieke groep jongeren die geweld gebruikte tegen Joden en die zich vanwege een gebrek aan integratie heeft afgewend van de samenleving. Hij benadrukt dat het is begonnen met hun daden, waarvoor geen ruimte is in Nederland.

Verbinding

Nu de emoties hoog oplopen, moet er volgens Timmermans (GroenLinks-PvdA) politiek leiderschap getoond worden om mensen weer bij elkaar te brengen. Hij vindt het een verantwoordelijkheid van politici om het land, waar momenteel veel angst en boosheid heerst, op een rustiger pad te krijgen. Antisemitisme bestrijd je niet met moslimhaat, zegt Teunissen (PvdD). Het kabinet zou zich volgens haar verbindend moeten opstellen.

Volgens Koekkoek (Volt) hebben politici in de afgelopen dagen misbruik gemaakt van angst en verdriet. Het maakt mensen volgens haar gevoelig voor voorstellen die tot voor kort onbespreekbaar waren.

We kunnen allemaal bijdragen aan de-escalatie en verbinding, zegt minister Uitermark. Zij ziet daarvoor een enorme kracht in de samenleving. Ze doet de oproep om met elkaar in gesprek te blijven. Het kabinet gaat bijvoorbeeld in gesprek met verschillende religieuze gemeenschappen.

Tegengaan antisemitisme

Van der Plas (BBB) wijst op Jodenhaat die online wordt verspreid. Welke mogelijkheden zijn er om Instagramaccounts als Cestmocro te verbieden? Bij strafbare feiten zoals het uiten van haat of antisemitisme is de onlinewereld hetzelfde als de offlinewereld, zegt Van Weel. Het OM kan opdracht geven aan mediabedrijven om informatie op bepaalde accounts te verbieden.

Besteed meer aandacht aan antisemitisme bij de inburgering, suggereert Stoffer (SGP), want iedereen moet weten dat er in Nederland voor antisemitisme geen plaats is. Herdenkingscentra zoals Westerbork, Kamp Vught en het Oranjehotel zijn belangrijk voor het onderwijs over de Joodse geschiedenis en de Holocaust, zegt Bikker (ChristenUnie). Zij roept op om hier niet op te bezuinigen. Premier Schoof zegt toe te zullen bekijken hoe zij "financieel vooruit kunnen".

Het kabinet komt over een paar dagen met een antisemitismestrategie, kondigt minister Van Weel aan. Er wordt structureel 4,5 miljoen euro voor uitgetrokken. Zo komt er een veiligheidsfonds voor de bewaking van Joodse scholen en gemeenschappen. Ook staan er plannen in voor het bewaken en beschermen van de Joodse cultuur en het Joodse leven.

Demonstratierecht

Sinds het geweld rond de voetbalwedstrijd is het onrustig in Amsterdam. De burgemeester kondigde daarom een tijdelijk verbod op demonstreren af. Eerdmans (JA21) wijst erop dat dit niet wordt nageleefd. Hij wil dat het demonstratierecht wordt ingeperkt en noemt onder andere een verbod op gezichtsbedekkende kleding. Bontenbal (CDA) ziet problemen met de openbare veiligheid en beperkte politiecapaciteit als goede redenen om te kijken naar een actualisatie van het demonstratierecht.

Minister Van Weel ziet "met lede ogen" aan hoe demonstraties een enorm beslag op de politiecapaciteit leggen. Ook hebben steeds meer demonstraties een ordeverstorend of ontwrichtend karakter. Er wordt op dit moment een onderzoek uitgevoerd naar aanpassingen aan het demonstratierecht.

De Kamer stemt op 19 november over de tijdens het debat ingediende moties.

Zie ook

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Direct