Eindverslag van de informateur

14 februari 2024, debat - Op 12 februari bood informateur Ronald Plasterk zijn eindverslag aan de Kamer aan. De fractievoorzitters debatteren over zijn bevindingen. Kim Putters volgt hem op als informateur.

Er zijn grote inhoudelijke verschillen tussen PVV, VVD, NSC en BBB, zo stelt Plasterk vast in zijn eindverslag, maar er wordt op veel terreinen wel in dezelfde richting gedacht. Doordat NSC op 6 februari van de informatietafel vertrok, kon er volgens hem geen conclusie worden getrokken over het perspectief om overeenstemming te bereiken, onder andere over de financiën.

Rechtsstaat

Is er een gezamenlijke basislijn voor het waarborgen van de Grondwet, de grondrechten en de democratische rechtsstaat? Die vraag kan met ja worden beantwoord, concludeert Plasterk. Maar gelet op uitspraken in het verleden en het PVV-verkiezingsprogramma, vindt NSC de rechtsstatelijke afstand te groot om samen met die partij een kabinet te vormen.

Het is ongeloofwaardig dat de PVV de verklaring over de rechtsstaat heeft onderschreven, vindt Van Baarle (DENK). Niet alleen de PVV maar ook andere partijen handelen in strijd met de rechtsstaat, betoogt Ouwehand (PvdD). Zij wijst onder andere op stankoverlast in het buitengebied door het versoepelen van regelgeving en discriminerende maatregelen bij de aanpak van overlast van asielzoekers.

Waarom staat er in het eindverslag niets over de spreidingswet? Timmermans (GroenLinks-PvdA) vindt dit vreemd. Het lijkt er namelijk op dat een aantal partijen aan tafel hebben voorgesteld om die wet niet uit te voeren, wat niet rechtsstatelijk zou zijn. Dit valt onder de vertrouwelijkheid van de informatie, antwoordt Plasterk, want over dit onderwerp is geen overeenstemming bereikt.

Baudet (FVD) wijst erop dat de Tweede Kamer niet in strijd met de Grondwet kán handelen door wetsvoorstellen aan te nemen. Artikel 120 van die Grondwet bepaald namelijk dat de rechter dit niet mag toetsen.

Positie VVD

We zaten in constructieve gesprekken, zegt Yeşilgöz (VVD), maar die stopten abrupt. Partijen moet volgens haar weer snel met elkaar aan tafel. Voor haar is een extraparlementair kabinet nu de meest logische en realistische optie om te onderzoeken. Het is mogelijk dat de VVD daar dan ook ministers voor gaat leveren.

Hoe gaat een extraparlementair kabinet in de praktijk werken? Er is nog steeds een meerderheid voor zo'n kabinet nodig, zegt Dassen (Volt), dus er is in zijn ogen weinig verschil met een normaal meerderheidskabinet. Bontenbal (CDA) heeft twijfels of een dergelijk kabinet tot een samenhangende visie op de toekomst van Nederland kan komen. Ook denkt hij dat het wankel zal zijn.

Positie NSC

Het te laat melden van financiële tegenvallers was voor Omtzigt (NSC) de druppel die hem deed besluiten te stoppen met de gesprekken. Gezien de ontstane situatie is het volgens hem logisch om te onderzoeken of PVV, VVD en BBB een minderheidskabinet of een gedoogkabinet kunnen vormen. NSC wil zo'n kabinet eventueel gedogen. Ook staat Omtzigt open voor een breed extraparlementair kabinet.

NSC hecht zeer aan de grondrechten en de rechtsstaat, stelt Eerdmans (JA21) vast. Dan zou het logisch zijn om juist wél in het kabinet te gaan zitten, zo redeneert hij, want dan kan men op dat punt "de teugels in handen houden".

Vervolg

Nederland heeft dringend een nieuw kabinet nodig en moet bestuurd worden, betoogt Wilders (PVV). Hij noemt het "weglopen van Omtzigt" bij de onderhandelingen totaal onnodig, maar hij wil er nog steeds uitkomen, ook met NSC. Daarom moet een nieuwe informateur in maximaal drie tot vier weken onderzoeken welke vorm van politieke samenwerking mogelijk is. Zijn voorstel om dit te laten doen door Kim Putters krijgt steun van PVV, VVD, NSC, D66, BBB, CDA, SP, FVD, SGP, ChristenUnie en JA21.

We zijn weer terug bij af, stelt Jetten (D66) vast. Ga met elkaar in een hok zitten en kom eruit of niet, zo spoort hij PVV, VVD, NSC en BBB aan. Het is niet per se nodig dat, zoals Wilders voorstelt, alle fractievoorzitters nu weer langsgaan bij de nieuwe informateur voor "beleefdheidsgesprekjes', vindt Bikker (ChristenUnie).

Veel mensen zijn teleurgesteld, erkent Van der Plas (BBB), die de manier waarop NSC uit de gesprekken stapte "een schoffering" noemt. Zij wil zich er "in het landsbelang" voor inzetten dat er alsnog snel een nieuw kabinet komt dat de problemen aanpakt. We moeten onderzoeken of er een formule is op basis waarvan PVV, VVD, NSC en BBB toch met elkaar kunnen regeren, zegt Stoffer (SGP).

Bestaanszekerheid

De mensen met de laagste inkomens kunnen niet wachten op een nieuw kabinet, benadrukt Dijk (SP), want ze dreigen er fors op achteruit te gaan. Hij vraagt de nieuwe informateur en de onderhandelende partijen daarom de bestaanszekerheid mee te nemen in hun gesprekken.

De Kamer stemt aansluitend op het debat over de ingediende moties.

Zie ook

Het overzicht van de laatste debatten in het kort
De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
Kijk debatten terug via Debat Direct