Eerste termijn begroting Justitie en Veiligheid

20 november 2024, begroting - De Kamer bespreekt de begroting van Justitie en Veiligheid voor 2025.

Hoe wordt het geld besteed dat Nederland veilig moet houden? De Kamer doet voorstellen en deelt zorgen over onder andere de georganiseerde criminaliteit, de politiecapaciteit en femicide.

Criminaliteit en veiligheid

Veiligheid is een kerntaak van de overheid, benadrukt Michon (VVD): zonder veiligheid geen vrijheid. De georganiseerde drugscriminaliteit dringt volgens haar door tot in de wijken. Preventie, repressie en het doorbreken van het verdienmodel zijn alle drie nodig om ondermijning te stoppen.

Ondermijnende criminaliteit is een rotte appel in onze samenleving, betoogt Boswijk (CDA). De aanpak ervan is volgens hem een gedeelde verantwoordelijkheid. Crimineel verdiend geld moet meer worden afgepakt en worden geïnvesteerd in wijken. Krijgt dit wel voldoende prioriteit?

Andere ministeries gooien de gevolgen van slecht beleid over de schutting bij Justitie en Veiligheid, denkt Sneller (D66). Niemand van school zonder startkwalificatie, voldoende stages en baankansen zonder discriminatie, schone en leefbare wijken, toegankelijke geestelijke gezondheidszorg en effectieve preventie en verslavingszorg zouden zorgen voor minder onveiligheid en criminaliteit.

Politie

De politie probeert ons land veilig te houden, zegt Aardema (PVV), en dat moeten we koesteren. Door de hoge werkdruk stromen veel politiemensen uit, of ze komen met PTSS thuis te zitten. Daarom moet er voldoende capaciteit zijn voor het opleiden van nieuw personeel. Wordt daarvoor ook gekeken naar particuliere opleiders, bijvoorbeeld bij zijinstromers?

Six Dijkstra (NSC) is blij met het extra geld voor de politie. Wordt dit geld ook ingezet voor preventie? Verder vraagt hij zich af hoe de middelen voor het bestrijden van online criminaliteit besteed gaan worden.

De politie is nog steeds eerstverantwoordelijke bij meldingen over verwarde personen. Met gemiddeld 378 incidenten per dag en een beperkte politiecapaciteit is dat niet houdbaar, vreest Helder (BBB). Zij vraagt of het kabinet de inzet van gespecialiseerde teams als oplossing ziet.

De politie wordt steeds meer gezien als "wegsleepbedrijf bij demonstraties en taxibedrijf voor verwarde personen", zegt Van Dijk (SGP). Maar wie beschermt politieagenten als zij belaagd en mishandeld worden? Hij roept de minister op om werk te maken van uitbreiding van het taakstrafverbod, en betere strafeisen van het OM bij geweld tegen politieagenten.

Rechtsstaat

De rechtsstaat moet ons beschermen, zegt Lahlah (GroenLinks-PvdA), maar faalde in het verleden bij het beschermen van de toeslagenouders en de mensen in Groningen. Zij is er niet van overtuigd dat de rechtsstaat bij het zittende kabinet in goede handen is. De rechtsstaatverklaring van het kabinet lijkt volgens haar een dode letter.

Rechtsbescherming is een grondrecht, zegt Palmen (NSC), en dat is vooral belangrijk voor kwetsbare burgers. Ze is positief over het Huis van het Recht en pleit voor het ontzien van het Juridisch Loket bij de voorgenomen bezuinigingen.

Het demonstratierecht staat onder druk, waarschuwt Teunissen (PvdD), onder andere omdat het kabinet een scherper onderscheid wil maken tussen vreedzaam demonstreren en ordeverstorende acties. Wat is de minister precies van plan met het demonstratierecht?

Je recht halen is duur, duurt lang en is te ingewikkeld, vindt Van Nispen (SP). Het vak van sociaal advocaat dreigt uit te sterven, waarschuwt hij, omdat het onaantrekkelijk is en er nauwelijks nieuwe aanwas is. Is dit doelbewust beleid, zodat mensen die geen advocaat kunnen betalen het niet meer kunnen opnemen tegen de overheid?

Mensen die veroordeeld zijn, zegt Ellian (VVD), moeten hun straf gewoon ondergaan, maar door personeelstekorten in de gevangenissen lukt dat niet. Hij wil daarom 20 miljoen vrijmaken om de wachtlijsten van 4.000 veroordeelden weg te werken. Het geld moet gaan naar een licht beveiligde afdeling met 50 tot 100 plekken voor zelfmelders met een korte gevangenisstraf.

Huiselijk geweld, femicide en kindermisbruik

Er is te weinig aandacht voor de onveiligheid thuis, betoogt Van der Werf (D66). Huiselijk geweld, kindermisbruik en femicide treffen vooral kwetsbare mensen. Meldingen moeten wat haar betreft veel sneller worden opgepakt.

Elke week vindt er in Nederland femicide plaats, stelt Mutluer (GroenLinks-PvdA) vast. Het is voor haar onbegrijpelijk dat er niets over in het regeerakkoord staat. Er is wel een plan van aanpak om femicide en geweld tegen vrouwen en meisjes in het algemeen aan te pakken. Om te voorkomen dat dit een papieren tijger wordt, wil ze hiervoor 10 miljoen extra vrijmaken.

Bruyning (NSC) vraagt aandacht voor vrouwen die niet serieus worden genomen in het strafrecht, maar in het belang van hun kind alsnog contact met hun ex-partner moeten hebben. Daardoor kan het psychische geweld waaronder zij lijden alle ruimte krijgen.

Kinderen zijn online nog onvoldoende beschermd, waarschuwt Ceder (ChristenUnie). Hij wil meer toezicht op de onlinegegevens van kinderen door het instellen van een Kinderautoriteit Persoonsgegevens.

Discriminatie, racisme en antisemitisme

De aanpak van discriminatie, racisme en antisemitisme is te gefragmenteerd, vindt Tseggai (GroenLinks-PvdA). Om de "temperatuur in de samenleving naar beneden te krijgen" wil ze een breed gedragen, consistente en langdurige aanpak, met een zorgvuldige mix van preventieve en repressieve maatregelen.

We moeten volgens El Abassi (DENK) oppassen dat incidenten worden gebruikt om angst te zaaien en groepen als zondebok aan te wijzen. Hij stelt dat politici de zorgen over antisemitisme misbruiken om een vijand te creëren, waardoor moslims en Marokkaanse Nederlanders in het bijzonder tot daders worden gemaakt.

Antisemitisme wordt zelden bestraft, als het al voor de rechter komt, zegt Eerdmans (JA21). Hij stelt voor om agenten met een keppeltje of Israëlische vlag de straat op te sturen. Wanneer zij agressief of gewelddadig worden benaderd, kunnen de daders meteen worden gepakt.

Mensenhandel en -smokkel

Nederland moet, in samenwerking met andere landen als Italië, meer doen om mensenhandel en -smokkel te bestrijden, betoogt Van Dijk (PVV). Daarbij mogen ngo's die migranten op de Middellandse Zee oppikken, niet buiten schot blijven. Er zouden wat hem betreft meer juridische mogelijkheden moeten komen om deze organisaties aan te pakken.

Het debat over de begroting gaat op 21 november verder. Minister Van Weel (Justitie en Veiligheid) en de staatssecretarissen Coenradie (Justitie en Veiligheid) en Struycken (Rechtsbescherming) reageren dan op de inbreng van de woordvoerders.

Zie ook

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Direct