Eerste termijn Algemene Financiële Beschouwingen

2 oktober 2024, debat - Tijdens de Algemene Financiële Beschouwingen debatteert de Kamer met minister Heinen en de staatssecretarissen Idsinga en Achahbar van Financiën over het budgettaire beleid.

De keuzes van het kabinet, inkomsten en uitgaven en de koopkracht. Deze en andere onderwerpen komen aan de orde in de eerste termijn van de Kamer bij de Algemene Financiële Beschouwingen.

Keuzes

Van Dijck (PVV) is positief over de keuzes van de regering. Er wordt gestopt met het "smijten van geld naar linkse hobby's" als klimaat, ontwikkelingssamenwerking en Europa. Nederland komt weer op één te staan, concludeert hij, met meer aandacht voor bestaanszekerheid, veiligheid, zorg, defensie, grensbewaking, woningbouw en infrastructuur.

De minister is een marktfundamentalist die de verkeerde keuzes maakt, betoogt Van der Lee (GroenLinks-PvdA). Het beleid zou zich moeten richten op de vergrijzing, het verdienvermogen en de noodzakelijke transities. Maar er wordt juist bezuinigd op onderwijs, wetenschap, innovatie en de landbouw-, energie-, en klimaattransities.

Ook Teunissen (PvdD) ziet de minister als een aanhanger van het radicale neoliberale marktdenken. Dit gaat uit van het trickledowneffect en het sprookje van groene groei, zegt zij. En het leidt tot een oneerlijk economisch systeem dat mensen, dieren en de natuur ziek maakt.

De regering moet in Europees verband problemen oplossen, betoogt Dassen (Volt). Een goede basis daarvoor is het rapport van Mario Draghi. Hij wil jaarlijks 800 miljard investeren in de Europese concurrentiekracht. Eerdmans (JA21) vindt dat echter geen goed idee, want dat geld moet worden geleend. Nederland zou zich volgens hem juist moeten verzetten tegen het maken van meer Europese schulden.

Inkomsten en uitgaven

Het overheidstekort is telkens lager dan verwacht, doordat de opbrengsten hoger zijn dan geraamd en de uitgaven juist lager. We begroten structureel te conservatief, zegt Van Oostenbruggen (NSC), en houden daardoor geld over dat besteed had kunnen worden aan bijvoorbeeld het verbeteren van de bestaanszekerheid.

Bij een betrokken en betrouwbare overheid hoort een degelijke begroting, zegt Vermeer (BBB). Belastinggeld valt niet uit de lucht: het moet eerst verdiend worden. Werken en ondernemen moeten daarom worden gestimuleerd en niet ontmoedigd.

De staat dijt verder en verder uit, zegt Van Houwelingen (FVD). Dit leidt tot hoge belastingen met negatieve gevolgen voor de economische groei en de productiviteit. Hij pleit voor bezuinigingen op onder andere de apparaatskosten van ministeries, klimaatbeleid en de oorlog in Oekraïne.

De ontwikkeling van het overheidstekort ziet er op (middel)lange termijn niet goed uit, stelt Flach (SGP) vast. Het is in zijn ogen onverstandig om te veel schulden door te schuiven naar de toekomst. Er is reden tot zorg, vindt ook Grinwis (ChristenUnie). Wanneer en hoe gaat de regering de buffers vullen voor moeilijkere tijden?

Koopkracht

Nederland heeft een van de hoogste inflatiecijfers van Europa, zegt Dijk (SP), onder andere door de stijging van de huren en de voedselprijzen. Daarom pleit hij voor het niet verhogen van de huren, het controleren en reguleren van boodschappenprijzen en extra geld voor bestrijding van kinderarmoede.

De koopkracht van hardwerkende Nederlanders is nog niet terug op het niveau van voor de hoge inflatie, stelt De Vries (VVD) vast. Er worden goede stappen gezet, zoals lastenverlichting voor middeninkomens, een lagere energiebelasting en vrijwel gratis kinderopvang voor werkenden. Maar er moet meer gebeuren om werken te laten lonen.

Koopkrachtplaatjes doen geen recht aan wat er bij mensen achter de voordeur speelt, zegt Van Dijk (CDA). Zij waarschuwt dat korten op het geld voor de gemeenten ervoor zal zorgen dat de voorzieningen voor burgers slechter worden. En de onroerendezaakbelasting zal voor veel mensen omhooggaan.

Btw

Ik begrijp er helemaal niets van, zegt Vijlbrief (D66) over de voorgestelde btw-verhoging. Het is een belastingverhoging op gezondheid via de sport, op leren via boeken en journalistiek en op ontspanning via een dagje uit, festivals en concerten. Waarom is er geen impactanalyse gemaakt?

Het debat gaat op 3 oktober verder met de reactie van minister Heinen en de staatssecretarissen Idsinga en Achahbar.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Direct