Debat over zwarte lijst bij de Belastingdienst

13 september 2022, debat - De Kamer debatteert met staatssecretaris Van Rij (Financiën) over de gevolgen van de Fraude Signalering Voorziening van de Belastingdienst.

Van 2013 tot maart 2020 registreerde de Belastingdienst persoonsgegevens van mogelijke fraudeurs. In totaal kwamen 270.000 mensen op een zwarte lijst te staan. Uit onderzoek van PwC blijkt dat onder andere nationaliteit of een gift aan een moskee konden leiden tot een plek op de zwarte lijst. Doordat mensen als fraudeur werden aangemerkt, kregen zij bijvoorbeeld geen schuldsanering of studiefinanciering. De Autoriteit Persoonsgegevens constateerde dat de privacy van onschuldige mensen jarenlang op ernstige wijze is geschonden door de Belastingdienst.

Nijboer (PvdA) wil bovenal van de staatssecretaris weten hoe het zover heeft kunnen komen. Volgens Van Rij waren er ruim twintig jaar lang geen duidelijke waarborgen. Ook was er een cultuur waarin het mogelijk was dat bijvoorbeeld achternamen of etniciteit konden worden aangemerkt als risico. Het is volkomen uit de hand gelopen, erkent hij.

Tegemoetkoming voor slachtoffers

Excuses en een ruimhartige compensatie voor de slachtoffers zijn nodig, benadrukt Azarkan (DENK). Het overgrote deel van de slachtoffers weet echter nog steeds niet wat de gevolgen voor hen zijn geweest, omdat niet duidelijk is met welke organisaties de Belastingdienst gegevens heeft gedeeld, merkt Alkaya (SP) op. Hoe kunnen mensen daarachter komen, zodat zij een tegemoetkoming kunnen krijgen?

Volgens Van Rij is er voor 220.000 mensen die op de zwarte lijst stonden geen sprake van schade. Aan deze groep mensen zijn excuses aangeboden, maar zij krijgen geen schadevergoeding, tenzij ze kunnen aantonen dat ze wél schade hebben geleden.

Kröger (GroenLinks) wil weten of ook immateriële schade gecompenseerd zal worden. De staatssecretaris geeft aan dat dit niet het geval zal zijn. Alleen bij materiële gevolgen komen mensen in aanmerking voor een tegemoetkoming.

Het is goed dat er inmiddels een meldpunt is, meent Inge van Dijk (CDA). Hoeveel meldingen zijn er al gedaan? Er zijn ruim 6.000 meldingen binnengekomen, antwoordt Van Rij.

Fraudebestrijding

Voor De Jong (D66, ook namens ChristenUnie) is het duidelijk: de fraudejacht is op hol geslagen. Hij benadrukt dat het recht op privacy niet ondergeschikt mag zijn aan het belang van fraudebestrijding. De criteria voor fraudebestrijding moeten uitlegbaar en relevant zijn, vindt Idsinga (VVD). Hij krijgt signalen dat er momenteel weinig aan fraudebestrijding wordt gedaan. Nee, fraudeonderzoeken gaan onbelemmerd door, reageert Van Rij.

Digitale kluis

Omtzigt wil de garantie van de staatssecretaris dat er niets wordt vernietigd, zodat alle dossiers kunnen worden ingezien. Alles blijft bewaard in een digitale kluis, belooft Van Rij.

De Kamer stemt op 27 september over de moties die tijdens het debat zijn ingediend.

Zie ook: