Debat over strafbeschikkingen
8 april 2025, debat - Het Openbaar Ministerie heeft aangekondigd in meer zaken zelf straffen op te willen leggen. De Kamer debatteert met minister Van Weel (Justitie en Veiligheid) en staatssecretaris Struycken (Rechtsbescherming) over de wenselijkheid hiervan.
Om verjaring te voorkomen heeft het Openbaar Ministerie (OM) het plan opgevat om vaker te gaan werken met strafbeschikkingen, volgens berichten in NRC. Daarbij legt het OM op basis van de Wet OM-afdoening zonder tussenkomst van een rechter straf op bij delicten met een maximumstraf van zes jaar.
Er is brede overeenstemming in de Kamer dat er iets gedaan moet worden aan de druk op de strafrechtketen. Maar partijen verschillen van mening over instrumenten die daarvoor voorhanden zijn en de rol van het OM in dat proces.
Eindoordeel rechter
Dat het OM vervolgt én rechtspreekt past eigenlijk niet in de democratische rechtsstaat, vindt Lahlah (GroenLinks-PvdA). Zij pleit voor terughoudendheid en wijst op de benodigde zorgvuldigheid, want de rechterlijke toets is de waarborg voor een eerlijk proces. De machtenscheiding verdwijnt uit beeld, meent El Abassi (DENK). Duizenden mensen zijn volgens hem al onterecht bestraft door de inzet van strafbeschikkingen.
Volgens Michon (VVD) is de vraag: straf of straffeloosheid? Dat alle zaken voor de rechter kunnen worden gebracht is een illusie, denkt ze. Het is een afweging tussen efficiëntie en zorgvuldigheid, schetst Bikker (CU). Maar wat gaat het kabinet doen aan het tekort aan rechters?
De overweging is dat schaarse rechterlijke macht alleen wordt ingezet wanneer het noodzakelijk is, schetst de minister. Strafbeschikkingen moeten alleen zorgvuldig gebruikt worden, erkent hij. Daarom laat hij de ervaringen van alle procesdeelnemers onderzoeken.
Struycken bevestigt de noodzaak van openheid en het waarborgen van een eerlijk proces. Zo worden onder meer de rechtspositie van verdachten en de gevolgen voor het rechtsgevoel van slachtoffers nader bekeken wanneer strafbeschikkingen worden opgelegd.
Zwaarte straf
Wijen (BBB) vindt het onterecht dat door de strafbeschikking de rechter de mogelijkheid wordt ontnomen om een celstraf op te leggen. Het lijkt misschien een mooi oplossing, zegt Van Dijk (PVV), maar het is volgens hem een negatieve spiraal naar steeds minder vervolgen en steeds minder hard straffen.
Van Dijk (SGP) ziet het risico dat er meer taakstraffen worden opgelegd. Hij wil daarom weten om welke zaken het precies gaat en vindt dat daar een duidelijk kader voor moet komen.
Door lichtere zaken af te doen met een strafbeschikking, kan er meer capaciteit vrijgemaakt worden voor zwaardere delicten, zegt Van Weel. Hij benadrukt dat taakstrafverboden van kracht blijven en zaken waarvoor die gelden dus voor de rechter komen.
Soorten delicten
Six Dijkstra (NSC) wil de maatregel beperken, tot zaken met een maximumcelstraf van vier jaar. Ook wil hij veelplegers uitsluiten. Er wordt voorgesteld om strafbeschikkingen te laten gelden voor vermogensdelicten, zegt Krul (CDA). Maar ook die kunnen een grote impact op slachtoffers hebben. Hun positie mag er van hem dan ook zeker niet op achteruit gaan.
Het gaat sowieso alleen om de lichtere delicten waar geen celstraf tegenover staat of die dreigen geseponeerd te worden, stelt de minister. De doorlooptijden zijn nu te gewoon lang om alle zaken voor de rechter te brengen, benadrukt hij.
Slachtoffers dienen volgens de staatssecretaris bij de procedure te worden betrokken, zodat zij ook procedurele rechtvaardigheid ervaren. Daarover voeren OM en Slachtofferhulp Nederland gesprekken, noemt Struycken.
Problemen strafrechtketen
Dit kabinet zou strenger en zwaarder straffen, analyseert Eerdmans (JA21), maar celstraffen worden verkort en er worden taak- in plaats van celstraffen opgelegd. Er is een enorm cellentekort en de achterstanden in de rechtsspraak zijn groot, somt Van Nispen (SP) op. Hij noemt de strafrechtketen "compleet vastgelopen".
Hoe kijkt het kabinet zelf naar het functioneren van de strafrechtketen, wil Sneller (D66) weten. Hij wijst ook op de verantwoordelijkheid die Kamer op zich kan nemen bij signalen uit de strafrechtketen.
Struycken wijst op de verschillende maatregelen en investeringen van het kabinet. Maar dat lost niet alle problemen op en de tekorten op de arbeidsmarkt zullen niet minder worden, waarschuwt de staatssecretaris. We zouden heel veel mensen moeten werven om de achterstanden op het gebied van personeel op te lossen, schetst minister Van Weel. Hij noemt de krappe arbeidsmarkt, de vergrijzingsgolf en benodigde opleidingsplaatsen als knelpunten.
De Kamer stemt dinsdag 15 april over de tijdens het debat ingediende moties.
Zie ook
- Het overzicht van de laatste debatten in het kort
- De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
- Kijk debatten terug via Debat Direct