Debat over rapport Tijdelijke commissie Uitvoeringsorganisaties

24 maart 2022, debat - De Kamer debatteert met minister Schouten (Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen) en staatssecretaris Van Huffelen (Binnenlandse Zaken) over het rapport Klem tussen balie en beleid.

Wachtlijsten voor 75-plussers die hun rijbewijs willen verlengen. Jongeren met een beperking die een extraatje van hun werkgever moeten inleveren omdat ze een Wajong-uitkering krijgen. Mensen die onder het bestaansminimum komen door ingewikkelde regels over de beslagvrije voet. Dit soort voorbeelden van problemen in de uitvoering waren aanleiding om de Tijdelijke commissie Uitvoeringsorganisaties (TCU) in te stellen.

De TCU heeft onderzoek gedaan naar problemen bij uitvoeringsorganisaties en het verlies van de menselijke maat. Ook is gekeken naar de manier waarop de Kamer geïnformeerd wordt en de wijze waarop de zij haar controlerende taak uitvoert. De commissie doet in haar rapport de volgende aanbevelingen:

  • praat met de burger en de uitvoeringsorganisaties
  • schenk meer aandacht aan de uitvoerbaarheid van beleid en aan doenvermogen
  • signaleer en adresseer problemen in de uitvoering zo snel mogelijk
  • creëer meer vertrouwen binnen de driehoek Tweede Kamer, departementen en uitvoeringsorganisaties
  • verbeter de kennis- en informatiepositie van de Tweede Kamer
  • geef de uitvoering meer waardering en de professionals meer zeggenschap

Steun

Er is brede steun voor het werk van de TCU. Een uitstekend rapport met treffende analyses en bruikbare aanbevelingen, zegt Sneller (D66). De gereedschapskist is volgens hem goed gevuld. De instrumenten moeten nu nog wel gebruikt gaan worden. Daarom bepleit Strolenberg (VVD) een jaarlijkse evaluatie van hoe de TCU-aanbevelingen in de praktijk worden gebracht.

Ook Maatoug (GroenLinks) en Van der Staaij (SGP) zijn blij met het TCU-rapport, maar er moet ook echt iets gaan veranderen. Er waren in het verleden al vergelijkbare rapporten, waar te weinig mee is gedaan. Hoe zorgen we, Kamer en kabinet, ervoor dat dit rapport niet in een la verdwijnt en dat we deze keer echt stappen vooruit zetten?

Met het traject Werk aan uitvoering wil de regering problemen in de uitvoering aanpakken, zegt minister Schouten. Daarin worden de TCU-aanbevelingen betrokken. Over het traject zal jaarlijks worden gerapporteerd.

Menselijke maat

De menselijke maat bij de overheid is zoek geraakt, stelt Van Baarle (DENK) vast. Die overheid is in sommige gevallen de vijand geworden van de eigen burgers. De oorzaak ligt volgens hem in het neoliberale gedachtegoed, waarin burgers vooral beschouwd worden als klanten.

Met het uitvoeren van de aanbevelingen is het lek niet boven, vreest Leijten (SP). De problemen zijn volgens haar begonnen met de afschaffing van de verzorgingsstaat en het neoliberale denken. Daardoor is er een straffende overheid ontstaan.

De overheid heeft een web van regelingen gesponnen waarin mensen snel verstrikt raken, stelt Van der Graaf (ChristenUnie) vast. Signalen over burgers die de weg kwijt raken in het woud van regels, moeten sneller worden opgepakt.

De overheid is bezig om een omslag te maken, zegt minister Schouten, door burgers niet meer als klanten te zien en minder de nadruk te leggen op efficiëntie. Maar daarvoor is wel tijd nodig, omdat het een cultuurverandering vergt in organisaties.

Uitvoeringspraktijk

Er moet meer aandacht komen voor waar het knelt, betoogt Van Dijk (CDA), bijvoorbeeld in de jaarverslagen van uitvoeringsorganisatie. Ook wil zij meer verantwoordelijkheid neerleggen bij de mensen die regelgeving uitvoeren. De regering is bezig met een visie op hardheidsclausules, zegt staatssecretaris Van Huffelen, zodat er meer ruimte komt voor de praktijk.

Hoe zorgen we ervoor dat wetten die ingevoerd worden, ook goed uitvoerbaar zijn? De eerste verantwoordelijkheid ligt volgens Nijboer (PvdA) bij de regering: die moet deugdelijke wetten maken die in de praktijk werken. De Kamer moet vervolgens geen zaken doordrukken die niet kunnen. Bij het vaststellen van wetten moeten we het als Kamer en regering hebben over de uitvoerbaarheid, beaamt staatssecretaris Van Huffelen.

De Kamer stemt op 29 maart over de tijdens het debat ingediende moties.

Zie ook: