Debat over oversterfte
15 februari 2024, debat - Wat zijn de oorzaken van het gestegen sterftecijfer en de gedaalde levensverwachting? De Kamer debatteert met minister Dijkstra (Medische Zorg) over oversterfte.
Tijdens de coronapandemie zijn meer mensen overleden dan verwacht. Op verzoek van het ministerie van VWS heeft ZonMw een onderzoekstraject opgezet naar de oorzaken. De hoop is dat de resultaten daarvan zullen helpen om oversterfte bij een volgende pandemie te voorkomen of verminderen.
Data delen
Al vier jaar op rij overlijden per dag 40 mensen meer dan verwacht, zegt Joseph (NSC). Het is belangrijk dat hier snel meer integraal onderzoek naar komt, zodat er een duidelijker totaalbeeld ontstaat. Daarvoor is het volgens haar belangrijk dat datasets eenvoudig, tijdig en tegen lage kosten beschikbaar zijn voor onderzoekers.
Onderzoekers hebben toegang tot gegevens van het CBS, benadrukt Dijkstra. Maar daarvoor worden wel kostendekkende tarieven gerekend.
De Wet elektronische gegevensuitwisseling in de zorg (Wegiz) is in werking getreden, stelt Tielen (VVD) vast. Ze hoopt dat die kan helpen om onderzoeksgegevens makkelijker te delen. We moet voorkomen dat juist de Kamer onderzoek naar oversterfte in de weg zit, zegt Paulusma (D66), want we stemmen regelmatig tegen het delen van data.
Mogelijke oorzaken
Het afschalen van reguliere ziekenhuiszorg en kankerscreenings tijdens de coronapandemie lijkt langdurig gevolgen te hebben voor het sterftecijfer, zegt Agema (PVV). Van der Plas (BBB) noemt de oversterfte "een stille ramp" waar veel persoonlijke verhalen achter zitten. Zij denkt dat psychische en mentale gevolgen ook een rol spelen.
Dijkstra wil niet speculeren over de oorzaken van de oversterfte en de uitkomsten van de lopende onderzoeken afwachten. Wetenschappelijk onderzoek is volgens haar belangrijk om te bepalen wat er mogelijk fout is gegaan tijdens de pandemie.
Lagere sociaaleconomische klassen hadden een 60% hogere kans op overlijden door het coronavirus, stelt Dijk (SP) vast. Ook zijn er grote regionale verschillen. De minister verzekert dat ook aan deze aspecten aandacht wordt besteed in de lopende onderzoeken.
Hebben ook de coronavaccinaties sterfgevallen veroorzaakt? Er is een experimenteel vaccin op basis van gentherapie gebruikt, stelt Van Meijeren (FVD), zonder dat de effectiviteit en veiligheid daarvan duidelijk waren. In zijn ogen staat het verband tussen vaccinaties en de massale oversterfte onomstotelijk vast.
Langer onderzoek
Het onderzoek van ZonMw richt zich op de oversterfte in 2020 en 2021. Maar ook in 2022 en 2023 overleden er meer mensen dan verwacht. Van Dijk (SGP) oppert om eveneens naar deze jaren onderzoek te laten doen. Ook Bushoff (GroenLinks-PvdA) pleit voor langer onderzoek. Daar kunnen ook andere mogelijke oorzaken van oversterfte, zoals luchtvervuiling en hittestress, in worden meegenomen.
Uit de resultaten van de lopende onderzoeken over 2020 en 2021 komen waarschijnlijk aanknopingspunten voor verder onderzoek, zegt de minister. Op basis daarvan wil zij besluiten over onderzoek naar oversterfte in 2022 en 2023.
De Kamer stemt op 27 februari over de tijdens het debat ingediende moties.
Zie ook:
- Het overzicht van de laatste debatten in het kort.
- De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
- Kijk debatten terug via Debat Direct.