Debat over de toespraak van de Oekraïense president Zelensky

31 maart 2022, debat - De Kamer debatteert met ministers Hoekstra (Buitenlandse Zaken) en Ollongren (Defensie) over de toespraak van president Zelensky en de situatie in Oekraïne.

De Oekraïense president Zelensky hield via een videoverbinding een toespraak in de Tweede Kamer. Minister Hoekstra noemt het in het debat na afloop indrukwekkend en bewonderenswaardig hoe de Oekraïense regering en bevolking alles op het spel zetten om hun land te verdedigen.

Verloop oorlog en onderhandelingen

Er gloort de laatste dagen hoop op een kantelpunt in de oorlog, stelt Kamminga (VVD), nu Rusland bereid lijkt tot concessies. Maar zij waarschuwt niet op alleen Russische woorden te vertrouwen. We zien inderdaad nog geen verminderde Russische activiteit, bevestigt Ollongren: de beschieting van Oekraïense steden gaat door.

Van het allergrootste belang is nu dat gewerkt wordt aan vrede, zegt Fritsma (PVV). Momenteel vinden in Istanbul gesprekken plaats tussen Rusland en Oekraïne. Hoe kan Nederland aan die onderhandelingen bijdragen, vraagt Van Dijk (SP) zich af.

Het is onverstandig om commentaar te leveren op lopende onderhandelingen, benadrukt Hoekstra. Dat zou ze negatief kunnen beïnvloeden. Nederland kan volgens Hoekstra de positie van Oekraïne aan de onderhandelingstafel zo sterk mogelijk maken via wapenleveranties en sancties tegen Rusland.

Van Haga (Groep Van Haga) vindt dat Nederland neutraal moet blijven en is tegen het leveren van wapens, maar wil wel diplomatieke actie en humanitaire hulp. Sjoerdsma (D66) vindt juist dat er militair meer moet gebeuren. Hij sluit zich aan bij de oproep van president Zelensky om meer stingers en luchtafweer te sturen.

Ollongren zegt dat in het openbaar geen informatie wordt gegeven over militaire steun. De Kamer wordt daar vertrouwelijk over geïnformeerd. Maar op verschillende manieren worden nog steeds wapens gestuurd, verzekert de minister.

Sancties

Rusland zal ons uithoudingsvermogen testen, zegt Klaver (GroenLinks). Hij verzoekt het kabinet om te komen met een concreet plan voor de afbouw van Russische olie, gas en kolen. Teunissen (PvdD) wil ook dat alle handel in fossiele energie met Rusland stopt, want die financiert Poetins oorlog.

Ploumen (PvdA) vindt dat Nederland "bedroevend weinig" doet om te zorgen dat aan Rusland en Russische oligarchen opgelegde sancties worden nageleefd. Zij vermoedt "gepolder" tussen ministeries bij het in beslag nemen van vastgoed en bezittingen. Er is haast geboden, zegt Omtzigt: oligarchen laten tientallen miljarden via Nederlandse trustkantoren lopen en zouden die niet mogen wegsluizen.

Voor het succes van sancties is eenheid in Europa en samenwerking tussen ministeries cruciaal, zegt Hoekstra. Maar grondig en juridisch dichtgetimmerd te werk gaan kost volgens de minister meer tijd. De regering stuurt de Kamer een overzicht van wat alle ministeries doen om de sancties goed uit te voeren.

Is Nederland snel genoeg geweest met het uitvoeren van de sancties? Een aantal woordvoerders hebben daar twijfels over. Er moet nog het nodige gebeuren, zegt minister Hoekstra, maar er is wel degelijk al heel veel gedaan. Ministeries zijn direct aan de gang gegaan en hebben zaken onderling gecoördineerd. Op een aantal zaken komt hij nog schriftelijk terug.

Humanitaire hulp en wederopbouw

Het is een reëel gevaar dat de aandacht voor steun aan het Oekraïense volk verslapt, zoals Zelensky in zijn toespraak ook zei, aldus Van der Staaij (SGP). Dassen (Volt) wil dat Nederland probeert om voedsel en benzine bij de mensen in nood te krijgen. Van der Plas (BBB) vreest voor een voedselcrisis en hongersnood, omdat Oekraïense boerderijen stilliggen en de Russische opmars vruchtbare grond heeft vernietigd.

Kuzu (DENK) vraagt, in navolging van een oproep van Zelensky, het kabinet om bij te dragen aan het wederopbouwen van een Oekraïense stad als de oorlog voorbij is. Mulder (CDA) suggereert dat het Rijksvastgoedbedrijf en de Rijksbouwmeester daar een rol bij kunnen krijgen.

Minister Hoekstra reageert positief op het idee om als Nederland bij te dragen aan de wederopbouw van een Oekraïense stad. Maar we moeten volgens hem wel samen met andere Europese landen bezien wat het meest effectief is en waar men behoefte aan heeft.

Oorlogsmisdaden

Er is behoefte aan een bewijzenbank voor Russische oorlogsmisdaden, stelt Ceder (ChristenUnie). Dat moet helpen bij internationale berechting. Het juridische spoor kan een mogelijkheid bieden om "macht te beperken met recht", denkt Eppink (JA21).

De Kamer stemt op dinsdag 5 april over de tijdens het debat ingediende moties.

Zie ook: