Debat over de Startnota

10 februari 2022, debat - In de Startnota zijn de financiële gevolgen van de in het regeerakkoord gemaakte afspraken uitgewerkt. De Kamer stelt hierover vragen aan minister Kaag (Financiën).

Wat betekenen de afspraken in het regeerakkoord voor de inkomsten en uitgaven van de overheid? Dit staat in de Startnota. Daarin wordt toegelicht wat de doelen en prioriteiten zijn, hoeveel geld het kabinet per jaar waaraan uitgeeft en welke belastingen en premies er worden geheven.

Koopkracht en inflatie

De Startnota is een valse start, stelt Van Dijck (PVV). In deze "flutnota" is volgens hem heel veel nog niet goed uitgewerkt. Het kabinet gooit met miljarden, wat leidt tot verspilling en oververhitting van de economie, maar vergeet de burger. De hoge inflatie en stijgende energieprijzen zorgen ervoor dat de koopkracht daalt en gezinnen in de kou zitten.

Inflatie is de dief van de gewone man, zegt Eppink (JA21). Extra klimaatbelastingen zullen de inflatie verder aanwakkeren en de koopkracht uithollen. Het kabinet geeft volgens Eppink te veel geld uit. Geld dat wordt uitgegeven, zegt hij, moet eerst worden verdiend.

Dit dreigt het kabinet van de verpaupering van de middenklasse te worden, betoogt Omtzigt: is er een land waar de marginale belastingdruk op werken zo hoog is? Hij wijst net als Van der Plas (BBB) ook op de gevolgen van het beleid voor jongeren: geen huis, geen vaste baan, geen beurs, maar wel extra staatsschuld.

Gepensioneerden zijn al jaren de klos, stelt Den Haan (Fractie Den Haan) vast. En de komende jaren dreigen niet veel beter te worden. Er wordt geen of weinig indexatie van de pensioenen verwacht en het kabinet wil de AOW eenmalig loskoppelen van het minimumloon.

Begrotingsbeleid

Niet alles kan, zo citeert Nijboer (PvdA) voormalig premier Drees, en zeker niet alles tegelijk. Het kabinet maakt in zijn ogen geen duidelijke keuzes, waardoor de houdbaarheid van de overheidsuitgaven in het gedrang komt. Hij pleit voor een belastinghervorming op basis van "socialer, eerlijker en groener".

De regering breekt met het beleid sinds de Tweede Wereldoorlog, stelt Van Houwelingen (FVD) vast: een begrotingstekort was in normale tijden onwenselijk en de staatsschuld moest binnen de perken blijven. De oorzaak van deze draai is in zijn ogen de invoering van de euro, waardoor heel verschillende landen dezelfde munt hebben gekregen.

Er komt een einde aan tientallen jaren van verantwoord begrotingsbeleid, denkt Azarkan (DENK): het kabinet-Rutte IV haalt het kabinet-Den Uyl links in. Maar al die extra uitgaven leiden niet tot een stijging van de koopkracht door de hoge inflatie.

Het kabinet schuift de rekening naar de volgende generatie door, vindt Stoffer (SGP): er wordt gemakzuchtig heel veel geld uitgegeven. Ephraim (Groep Van Haga) sluit daarop aan: er wordt met miljarden gesmeten als met pepernoten op 5 december. De overheid zou volgens hem juist de broekriem moeten aanhalen en in het eigen vlees moeten snijden.

De regering moet het begrotingsbeleid vernieuwen, vindt Van Raan (PvdD): stel brede welvaart centraal. Er zouden plafonds moeten komen voor de uitstoot van stikstof en CO2. En elke volgende euro mag niet naar mensenrechtenschenders, vervuilers, ziekmakers of dierenbeulen gaan.

Investeren en fondsen

We zijn een zuinig land, maar we moeten niet gierig worden, zegt Heinen (VVD): het is tijd om te investeren. De fondsen voor klimaat en stikstof zijn bedoeld om grote problemen op te lossen en de economie te verduurzamen. Wel moet goed worden vastgelegd dat dit tijdelijk en geen structureel geld is.

Het is positief dat de regering investeert in zaken als onderwijs, klimaat, stikstof, zegt Van Weyenberg (D66). Maar het is belangrijk dat het geld hiervoor op een goede manier wordt uitgegeven. Potten geld lossen geen problemen op, zo sluit Van Dijk (CDA) zich daarbij aan. "Geld zoekt project" moeten we volgens haar voorkomen.

De vervuiler krijgt subsidie, concludeert Alkaya (SP), terwijl die eigenlijk zou moeten betalen. Dat is volgens hem het effect van de fondsen die de regering instelt. Veel geld maar geen visie, is het oordeel van Maatoug (GroenLinks). Volgens beide woordvoerders zou het eerlijker en efficiënter zijn om vervuiling meer te beprijzen.

Belastingstelsel

We moeten af van de rentenierseconomie, zegt Gündoğan (Volt): werken en ondernemen moeten weer meer gaan lonen. Zij pleit voor een verschuiving van de belastingheffing van arbeid naar vermogen. Inkomen uit vermogen wordt in andere landen volgens haar veel hoger belast.

De belasting op vermogen moet beter, zegt Grinwis (ChristenUnie), en snel. Ook pleit hij voor vereenvoudiging van het belastingstelsel en afschaffing van de toeslagen. Zo voorkomen we dat mensen verdwalen in de regelgeving.

Het debat gaat op een later moment verder met de reactie van minister Kaag op de inbreng van de woordvoerders.

Zie ook: