Debat over de stand van zaken rondom de evacuatie in Afghanistan

31 maart 2022, debat - De Kamer debatteert met de ministers Hoekstra (Buitenlandse Zaken) en Ollongren (Defensie) en staatssecretaris Van der Burg (Justitie) over de evacuatie van personen uit Afghanistan die daarvoor in aanmerking komen.

Medewerkers die de Nederlandse overheid hebben bijgestaan, medewerkers van Nederlandse ontwikkelingsprojecten, mensenrechten- en in het bijzonder vrouwenrechtenverdedigers, (fixers van) journalisten. Nadat de taliban half augustus 2021 de macht in Afghanistan hadden overgenomen, vroeg de Kamer met de motie-Belhaj c.s. om deze groep uit het land te evacueren. Dit was het minste wat we voor hen konden doen, zegt Belhaj (D66).

Sinds de machtsovername door de taliban zijn in totaal ongeveer 3.100 mensen met bestemming Nederland vanuit Afghanistan in veiligheid gebracht, zo liet de regering eerder weten. Op dit moment komen nog 1.521 mensen in aanmerking voor overbrenging naar Nederland. Daarvan bevinden 1.191 zich in Afghanistan en 330 in een derde land.

Evacuatielijst

Er stonden mensen op de evacuatielijst die er later weer af zijn gehaald, stelt Van Dijk (SP) vast. Ook Boswijk (CDA) heeft signalen over mensen die eerder waren opgeroepen maar in tweede instantie zijn afgewezen.

We kijken naar de schrijnende gevallen, zegt Hoekstra, maar hij wil niet onderhandelen over individuele gevallen. Voor schrijnende gevallen kun je volgens Ollongren geen regeling maken: het gaat om een individuele afweging.

Het lijkt erop dat mensen niet uit Afghanistan zijn opgehaald vanwege politieke afbreukrisico's, te hoge kosten of omdat er onvoldoende opvangplekken waren in Nederland, concludeert Piri (PvdA). Zij vraagt daarnaast aandacht voor bewakers die geen vast contract hadden, maar wel meer dan tien jaar de Nederlandse ambassade hebben beveiligd.

Het ontstane beeld is ongelukkig, erkent Hoekstra. Hij verzekert dat de veiligheid van de mensen daar steeds het ankerpunt is geweest. Ook waren er geen financiële belemmeringen. Wel was er angst voor een aanslag bij de evacuatie van een grote groep mensen. De minister zegt toe om de commissie-Ruys hiernaar te laten kijken.

Achtergeblevenen

De situatie van de mensen die in Afghanistan zijn achtergebleven, benadrukt Kuzu (DENK), is zeer gevaarlijk. Bovendien is er in het land een humanitaire crisis. De regering zou daarom alles op alles moeten zetten om hen alsnog te evacueren.

Hoelang gaat de evacuatie uit Afghanistan nog duren, vraagt Valstar (VVD) zich af. Hij vraagt specifiek aandacht voor de tolken en hun gezinsleden die nog niet zijn geëvacueerd. Nederland heeft de verantwoordelijkheid om de mensen die zijn achtergebleven, alsnog te evacueren, benadrukt Ceder (ChristenUnie).

We maken ons allemaal zorgen over hoe de situatie zich in Afghanistan ontwikkelt, zegt Hoekstra. Nederland gaat door met de evacuatie zo lang als nodig is. De minister is bereid om te bezien of mensen met laissez-passers naar Nederland kunnen worden gehaald.

Opvang vluchtelingen

Nederland moet echte vluchtelingen uit bijvoorbeeld Afghanistan en Oekraïne blijven opvangen, betoogt Van der Plas (BBB). Daarom is het belangrijk om mensen die geen recht hebben op een verblijfsstatus, de veiligelanders, sneller uit te zetten.

De opvang van vluchtelingen moet op orde zijn, zegt staatssecretaris Van der Burg. Daarom zet hij druk op gemeenten om statushouders te laten uitstromen en plekken te creëren voor asielzoekers. Bij overlastgevende veiligelanders is het streven om de procedure zo snel mogelijk af te ronden, zodat ze kunnen worden uitgezet.

Analyse

We moeten leren van wat er is misgegaan bij de evacuatie uit Afghanistan, zegt Stoffer (SGP). Hij vraagt daarom aandacht voor de eerste analyse van Crisisplan. Wanneer stuurt de regering een reactie? Die komt volgens Hoekstra voor de zomer van 2022.

De Kamer debatteerde eerder op 15 september 2021 over de situatie in Afghanistan. Zij stemt op 5 april over de tijdens het debat ingediende moties.

Zie ook: