Debat over de situatie in Oekraïne

3 februari 2022, debat - De samentrekking van Russische militairen aan de grens met Oekraïne zorgt voor spanningen. De Kamer debatteert erover met de ministers Hoekstra (Buitenlandse Zaken) en Ollongren (Defensie).

De afgelopen maanden heeft Rusland een forse troepenmacht opgebouwd aan de grens met Oekraïne. Dat baart ons grote zorgen, zeggen Hoekstra en Ollongren. Zij hopen dat diplomatiek overleg leidt tot een oplossing. Maar we moeten tegelijkertijd ook glashelder maken dat een Russische inval grote gevolgen kan hebben.

Militaire steun

Nederland heeft steun aangeboden bij het versterken van de cybersecurity van Oekraïne. Maar het land heeft hier nog geen gebruik van gemaakt, zegt minister Ollongren. Wel ligt er een verzoek voor het leveren van militaire goederen. Het ministerie van Defensie inventariseert de mogelijkheden daartoe.

Als Nederland defensieve wapens beschikbaar heeft en Oekraïne die kan gebruiken, zegt Brekelmans (VVD), dan moeten we overwegen om die te leveren. Kuzu (DENK) valt hem daarin bij: Nederland moet zich fermer opstellen tegen de agressie van Poetin.

Het leveren van defensieve wapens om Oekraïne weerbaarder te maken is een mogelijkheid, vindt Ephraim (Groep Van Haga). Maar er mogen volgens hem in dit conflict absoluut geen levens van Nederlandse militairen op het spel worden gezet. Er worden geen Nederlandse eenheden op Oekraïens grondgebied ingezet, antwoordt minister Ollongren.

Je kunt geen wolven van je afslaan met een papieren zakdoekje, zegt Van der Plas (BBB). Nederland zou Oekraïne volgens haar ondubbelzinnig moeten steunen: overweeg opties als trainingsmissies, bewapening of het sturen van fregatten.

Sancties en afschrikking

Goede afschrikking, militaire versterking én economische sancties kunnen bloedvergieten helpen voorkomen, hoopt Van der Staaij (SGP). De EU moet de prijs zo hoog mogelijk maken, zegt Sjoerdsma (D66), door harde sancties aan te kondigen. Verder moeten we volgens hem achter het geld aan dat Poetin en zijn oligarchenkliek door corruptie hebben verkregen.

Er moeten geloofwaardige en pittige sancties klaarliggen, zegt Omtzigt, die het verdienvermogen van Rusland en de Russische elite raken. Het niet-openen van gaspijpleiding Nord Stream 2 en het afschakelen van betaalsysteem SWIFT zijn voor Piri (PvdA) daarin belangrijke opties.

Alle mogelijkheden liggen op tafel, zegt minister Hoekstra. Europa moet er wel rekening mee houden dat het afkondigen van sancties repercussies kan hebben voor lidstaten of sectoren. Het is belangrijk om die gevolgen dan gezamenlijk op te vangen.

Samenwerking

Het conflict aan de grens tussen Rusland en Oekraïne is een lakmoesproef voor Europa en de westerse samenwerking, waarschuwt Mulder (CDA). Europa moet als eenheid optreden om effectief te zijn, benadrukt Ellemeet (GroenLinks): anders worden we het lachertje van de internationale politiek.

Ook Ceder (ChristenUnie) hoopt op een eensgezinde opstelling van de Europese landen: we moeten één vuist maken tegen Rusland. Als Europa niet eensgezind en slagvaardig optreedt, laten we Poetin en Biden de toekomst van ons continent bepalen, betoogt Dassen (Volt).

Er is veel contact met buitenlandse collega's, verzekert Hoekstra, en we proberen zaken af te stemmen. In zijn algemeenheid gaat dat volgens hem goed. Hij geeft toe dat de EU er slechts beperkt in slaagt om zijn economische kracht te vertalen in geopolitieke macht.

De-escalatie

De Koude Oorlog is terug van weggeweest, stelt Van Dijk (SP) vast. En die leidt tot een wapenwedloop waarvan vooral de wapenproducenten profiteren. Hij pleit voor het zoeken naar een oplossing die voor alle partijen werkbaar is. Daarbij is het belangrijk om aandacht te hebben voor de zorgen van zowel Oekraïne als Rusland.

We moeten verhinderen dat Oekraïne wordt verscheurd door Poetin en de machtspolitici uit Brussel en Washington, stelt De Roon (PVV). Als we willen voorkomen dat er oorlog komt, moeten we volgens hem acht slaan op de belangen van Rusland.

Praten is beter dan schieten, zegt Eppink (JA21). Hij heeft goede hoop dat de diplomatie die nu gaande is, leidt tot een oplossing van het conflict.

We moeten niet mee willen doen aan de Amerikaanse verdeel-en-heerspolitiek, betoogt Baudet (FVD). Europa moet in zijn visie een brugfunctie vervullen tussen oost en west. En Oekraïne zouden we met klem moeten adviseren een neutrale staat te worden.

Russisch gas

Het conflict rond Oekraïne laat zien hoe afhankelijk we zijn van Russisch gas, stelt Teunissen (PvdD) vast. Zij pleit voor een strategie om dat te veranderen. We hebben de afgelopen tien jaar te weinig gedaan om onafhankelijker te worden in onze energievoorziening, erkent minister Hoekstra: daar moeten we mee aan de slag.

De Kamer stemt op 8 februari over de tijdens het debat ingediende moties.

Zie ook: