Debat over de maatschappelijke onrust rondom de stikstofcrisis

30 juni 2022, debat - De protesten tegen de aangekondigde stikstofmaatregelen zorgen voor onrust. De Kamer debatteert erover met premier Rutte en minister Yeşilgöz (Justitie en Veiligheid).

Protesten bij het huis van minister Van der Wal (Natuur en Stikstof). Geblokkeerde snelwegen. Agenten die worden belaagd. Kamerleden die zich geïntimideerd voelen. Gaan de acties van boeren tegen het stikstofbeleid niet veel te ver?

Het is goed dat we stilstaan bij de vreselijke gebeurtenissen van de afgelopen weken, zegt Rutte. Het is onaanvaardbaar dat politici worden gehinderd in het vervullen van hun ambt, dat bestuurders onder druk worden gezet en dat mensen in gevaar worden gebracht door een kleine groep relschoppers.

Optreden

Een aanval op de fundamenten van onze rechtsstaat. Zo typeert Hermans (VVD) de gewelddadige acties van boeren. Het belagen van het huis van een minister en het bedreigen van Kamerleden, zijn aanvallen op de democratie, betoogt Klaver (GroenLinks).

Het recht op demonstratie, zegt Paternotte (D66), is niet het recht om bomen om te hakken, brand te stoken, snelwegen te blokkeren, politieagenten en hulpverleners aan te vallen en ministers, Kamerleden en journalisten te intimideren. Dit heeft niets meer met het recht op demonstratie te maken, zegt Kuiken (PvdA). Hoe gaat minister Yeşilgöz hiertegen optreden?

We kunnen niet anders dan ingrijpen als boeren met gewelddadige acties de wet overtreden en anderen in gevaar brengen, zegt Yeşilgöz: we laten ons niet intimideren. Op lokaal niveau kan men onder andere gebruikmaken van de wet tegen geweld van voetbalsupporters. De minister gaat onderzoeken wat er gedaan kan worden tegen het thuis bezoeken van politici.

Kabinetsbeleid en rol Rutte

Door jarenlang het stikstofprobleem te ontkennen hebben de kabinetten-Rutte een voedingsbodem gecreëerd voor de protesten van nu, benadrukt Ouwehand (PvdD). Die hadden voorkomen kunnen worden door eerder de omslag te maken naar duurzame landbouw. Jaren van vooruitschuifpolitiek en wegkijken van het echte probleem hebben geleid tot een escalatie, denkt Dassen (Volt).

Het is dringen in de rij van burgers die boos zijn op de politiek en het kabinet in het bijzonder, zegt Azarkan (DENK), en daar hebben de boeren zich nu ook gemeld. Er is een groeiende groep Nederlanders waarmee het niet goed gaat, zegt Marijnissen (SP). Beide woordvoerders vinden dat boeren onvoldoende perspectief wordt geboden.

Nederland komt uit de coronacrisis, zegt Rutte, de oorlog in Oekraïne zorgt voor stijgende prijzen en er moeten grote transities plaatsvinden. Het is in dat licht begrijpelijk dat het vertrouwen daalt en dat mensen protesteren.

Het wanbeleid van dit kabinet heeft geleid tot de protesten van boeren en anderen, stelt Wilders (PVV) vast, die zich wel uitspreekt tegen bedreigingen en intimidatie. Van Haga (Groep Van Haga) is het daarmee eens en pleit voor de-escalatie door het intrekken van de onnodige stikstofplannen.

De premier is veel in het buitenland, stelt Eppink (JA21) vast, maar het zou goed zijn als hij dit binnenlandse probleem naar zich toe zou trekken. Het dossier ligt bij minister Van der Wal, benadrukt Rutte, maar hij wil wel meer zichtbaar zijn in het uitleggen van het stikstofbeleid.

Geweldloos verzet tegen het beleid is het beste, zegt Van Meijeren (FVD). Maar de onteigeningsplannen van het kabinet drijven de boeren volgens hem zodanig in het nauw dat hij de ontstane "opstootjes" niet zonder meer wil veroordelen.

Dialoog

Wie redt onze boeren en burgers? Van der Plas (BBB) stelt dat boeren tegen muren oplopen bij het ministerie en vaak als vervuilers, gifspuiters, natuurvernietigers en dierenbeulen worden neergezet. Zij pleit voor het aanstellen van een bemiddelaar tussen boeren en ministeries.

Heerma (CDA) vraagt aandacht voor het idee van oud-minister Veerman om een crisiscomité in te stellen. Dat moet het kabinet en de veehouderij weer samen aan tafel krijgen om te voorkomen dat de protesten nog verder escaleren. Dit kan helpen om de kloof te overbruggen, hoopt Van der Staaij (SGP). Segers (ChristenUnie) sluit zich daarbij aan en pleit voor reflectie op hoe over het stikstofprobleem is gecommuniceerd.

We kunnen de doelstellingen en de snelheid niet ter discussie stellen, zegt Rutte. Maar het lijkt hem goed om iemand te zoeken die de gesprekken op gang kan brengen met de grote meerderheid van de boeren die daarvoor openstaat.

De Kamer stemt op 5 juli over de ingediende moties.

Zie ook: