Debat over de huisvesting van statushouders

8 december 2021, debat - Het blijkt lastig om goede huisvesting te vinden voor asielzoekers die in Nederland mogen blijven. De Kamer debatteert hierover met minister Ollongren (Binnenlandse Zaken) en staatssecretaris Broekers (Justitie).

Zeker 12.000 asielzoekers die in Nederland mogen blijven, zogeheten statushouders, kunnen niet aan een woning komen. Velen verblijven daarom noodgedwongen nog in een azc. Gemeenten moeten voor woonruimte zorgen, maar er zijn te weinig sociale huurwoningen, ook voor starters, ouderen en andere woningzoekenden.

Huisvesting

Gemeenten duperen nu hun eigen woningzoekers zoals starters, ouderen en studenten door statushouders eerst een woning toe te wijzen, zegt Eerdmans (JA21). Hij wil daarom van de verplichting voor gemeenten af om statushouders te huisvesten. Om te kunnen integreren, hebben mensen een dak boven hun hoofd nodig, zegt Ollongren. Afspraken met gemeenten zijn bovendien nodig voor een eerlijke verdeling van asielzoekers.

Een huis is zo veel meer dan een hoop stenen; het is een plek van zekerheid en geborgenheid, zegt Jansen (FVD). Dat is precies wat Nederlanders volgens hem wordt ontnomen. Ollongren erkent dat er meer woningen nodig zijn, maar volgens haar veroorzaken asielzoekers niet de grote tekorten op de woningmarkt.

Mensen die hun kapotgeschoten land moesten verlaten, krijgen nu de schuld van de woningcrisis, constateert Van Baarle (DENK). Zeker 200.000 sociale huurwoningen zijn verdwenen door sloop, verkoop en liberalisering. Dat is veel meer dan het geringe percentage huurwoningen dat in de afgelopen jaren naar statushouders is gegaan.

500 miljoen euro. Dat bedrag wil Ollongren beschikbaar stellen voor woningcorporaties om extra woningen te bouwen. Zij hoopt de Kamer daar volgende week een brief over te sturen. Het Rijksvastgoedbedrijf inventariseert bovendien welke gebouwen en locaties geschikt zijn voor statushouders. Gemeenten krijgen extra geld om de achterstanden in te lopen. Zij proberen het tekort uiterlijk in de zomer van 2022 op te lossen.

Tijdelijke woningen

Tijdelijke woningen zijn snel te bouwen, zegt Boulakjar (D66). Hoe worden gemeenten ondersteund in het bouwen van dergelijke woningen? Bisschop (SGP) wil meer inzetten op kantoorgebouwen, tijdelijke woningen en gedeelde woningen voor statushouders.

Sinds augustus wordt zeer intensief samengewerkt met gemeenten en provincies om de achterstanden voor statushouders in te lopen, zegt Ollongren. Tijdelijke woningen maken daar onderdeel van uit. Ook wordt gekeken naar creatieve oplossingen zoals vakantiewoningen en kantoren. Statushouders kunnen in sommige gevallen ook tijdelijk in hotels worden gehuisvest, zegt Broekers.

Valstar (VVD) wil weten wat er gebeurt met de 100 miljoen voor tijdelijke woningen voor statushouders en studenten. Welk stappenplan ligt er klaar om dit voorstel van zijn collega Koerhuis uit te voeren, vraagt hij zich af. Er is een stappenplan voor de grotere doelstelling om woningen bij te bouwen; daar is dit onderdeel van en daarover wordt de Kamer geïnformeerd, zegt Ollongren.

Opvang

Huisvesting en opvang van asielzoekers zijn communicerende vaten, zegt Broekers. De vele statushouders die te lang in een azc verblijven, zorgen voor een overvolle opvang. Zij is de gemeenten dus zeer erkentelijk die de afgelopen tijd circa 8.500 opvangplekken gerealiseerd hebben. Maar dat zijn vaak tijdelijke plekken en voor het eind van het jaar zijn nog 2.000 plekken nodig.

Het asielbeleid als geheel faalt volledig, zegt Van Dijk (SP). Mensen die recht hebben op opvang, hebben ook recht op de voorzieningen die hier zijn, maar het ontbreekt aan stabiele financiering voor de IND en het COA. Piri (PvdA) wijst erop dat het kabinet juist nu het bedrag voor het COA voor 2022 met 128 miljoen verlaagt. De echte oorzaak van de huidige tekorten is volgens haar het "onderliggende wanbeleid".

Om schommelingen op te vangen, is er buffercapaciteit nodig in de vorm van leegstaande panden, zegt Ceder (ChristenUnie). Hij vraagt of die bewust is afgebouwd. Volgens Broekers is er 20 miljoen uitgetrokken voor een buffer van ongeveer 2.000 plekken. Bij de Voorjaarsnota wordt bekeken of er meer geld voor zo'n buffer kan worden vrijgemaakt om pieken in de instroom op te vangen.

Instroom

Vanwege covid was de instroom tijdelijk veel lager, maar vanaf juni dit jaar is er een verhoogde instroom van asielzoekers en nareizende gezinsleden, zegt Broekers. Daar zijn ook nog 2.000 Afghaanse evacués bij gekomen.

De kosten van het "opengrenzenbeleid" zijn volgens Markuszower (PVV) ondraaglijk hoog. Sluit de grenzen per direct voor alle asielzoekers, is zijn advies. Koekkoek (Volt) noemt het betwisten van rechten van asielzoekers schrijnend en tekenend voor hoe diep Nederland is weggezakt. De noodopvang van asielzoekers is ondermaats en ook kinderen zijn hier de dupe van.

De huidige drukte in de noodopvang in Ter Apel is echt niet goed, erkent Broekers. Er wordt hard gezocht naar nieuwe, grote opvangplekken, zoals de Expohal in Assen. In januari 2022 zou de opvang in Ter Apel voldoende ontlast moeten zijn.

Uitstroom

Nederland moet maximale diplomatieke druk zetten op veilige landen die hun vluchtelingen niet terug willen nemen. Kunnen de financiële transacties naar Marokko niet moeilijker worden gemaakt om dat land te bewegen om mensen terug te nemen, suggereert Van der Plas (BBB).

Overlast in het ov

Chauffeurs en passagiers rond Ter Apel voelen zich in het ov onveilig door bedreiging en mishandeling door veiligelanders ofwel mensen die geen recht hebben op een status. Hoe kan het kabinet de veiligheid in het ov garanderen, vraagt Kuik (CDA).

Er is 250.000 euro ter beschikbaar gesteld om te zorgen dat de buslijn tussen Emmen en Ter Apel intact kan blijven, zegt Broekers. Er zijn boa's aanwezig bij het instappen. Zij gaat voor de kerst in gesprek om de veiligheid van buschauffeurs beter te borgen.

De Kamer stemt op 14 december over de moties die tijdens het debat zijn ingediend.

Zie ook